Για το βιβλιο του Παυλου Παπαθεοδοσιου «Κασσιτερες Σαπων Ροδοπης»

Να θυμάσαι το χθες που σε γέννησε, βαδίζοντας σταθερά στο σήμερα, για να δώσεις, σ΄ αυτούς που σ΄ ακολουθούν, τη σκυτάλη του αύριο....

Πολλές δόσεις συγκίνησης με κατέκλυζαν καθώς  «διάβαζα» με τα μάτια της ψυχής μου ένα πόνημα του Παύλου Παπαθεοδοσίου του Λαζάρου, που έφτασε, τύχη αγαθή, στα χέρια μου και έχει ως τίτλο: «Κασσιτερές Σαπών Ροδόπης». Και δε θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, γιατί καθώς γύριζα τη μία σελίδα μετά την άλλη, περνούσε μέσα στο είναι μου το γεμάτο από ευαισθησία κανάκευμα του χθες, που έκανε με τρεμάμενη ψυχή ο Παύλος Παπαθεοδοσίου.
 
Σημειώνει στην εισαγωγή του:  «…από όσα είδα, άκουσα και διδάχτηκα από τους γονείς μου και από προσωπικά ενθυμήματα, βιώματα και εμπειρίες…». Εκείνο που τρύπωσε αμέσως μέσα μου ήταν το  «άκουσα και διδάχτηκα από τους γονείς μου», δεν μένει δηλαδή,  μόνο στο «άκουσα» αλλά προχωράει και στο «διδάχτηκα», προφανώς, πέρα από το μεγάλο σεβασμό που βγάζει για τους γονείς του, διαλαλεί ότι οι διδαχές και οι νουθεσίες τους, αδελφωμένες με το παράδειγμά τους, ήταν η αλάνθαστη πυξίδα που τον οδήγησε σε μια ασφαλή και πορεία προκοπής  στη ζωή του.
 
Και ο Παύλος μας πιάνει από το χέρι και μας οδηγεί σ' ένα παιχνίδισμα με την ιστορία. «Από το δέκατο (10ο) π.Χ. αιώνα άρχισε η ίδρυση από την πλούσια Μίλητο της Ιωνίας των πρώτων ελληνικών αποικιών στην παραλιακή ζώνη του Ευξείνου Πόντου. Αυτές οι αποικίες ήταν η Σινώπη, η Αμισσός, τα Κοτύωρα (Φαρνακία),  η Τραπεζούντα, όπως αναφέρουν οι ιστορικοί Ηρόδοτος, Στράβωνας, Ξενοφώντας αλλά ακόμη και ο μισέλληνας  Φαλμεράιερ».
 
Μας ταξιδεύει στη συνέχεια στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του, στην εποχή της παντοκρατορίας των Ρωμαίων και τότε που ο Πομπήιος έκτισε τη Νικόπολη σε υψόμετρο 1500 μ., που  ήταν μια από τις σπουδαιότερες πόλεις του Πόντου, την μετέπειτα Καραχισάρ (Μαυρόκαστρο).
 
Ακολουθεί μια μεγάλη παύση στη μονότονη ροή της ιστορίας, και φτάνουμε στις Κασσιτερές Σαπών Ροδόπης, στο χωριό του αφηγητή. Και τον «βαφτίζω» αφηγητή, γιατί η γραφή του ταυτίζεται με μια αφήγηση, γεμάτη από ευαισθησία και συγκίνηση, αλλά και γιατί όταν προχωράει σ' αυτήν κάπου «κομπιάζει». Σ' αυτό άλλωστε το «κόμπιασμά» του οφείλεται «η μεγάλη παύση στη μονότονη ροή της ιστορίας», γιατί πώς θα μπορούσε να μιλήσει για τη Μικρασιατική Καταστροφή για τη γενοκτονία  των Ποντίων και τα παθήματα των γονιών του;
 
Βέβαια, ο αφηγητής επανέρχεται, σαν σε δεύτερο πλάνο, σ' αυτά τα τόσο τραγικά γεγονότα και τα μνημονεύει ακροθιγώς, έτσι για να μη νιώσει πόνο βαθύ και αβάσταχτο η μνήμη της ψυχής του, αναπολώντας τις διηγήσεις των γονιών του για τα παθήματά τους  τα φοβερά και τον ξεριζωμό τους.
 
Χωρίς καμιά χρονοτριβή, ο Παύλος Παπαθεοδοσίου, «δίνει» το λόγο στο χωριό του, τις Κασσιτερές. Κι από εκεί και πέρα αρχίζει μια… αγκομαχούσα αφήγηση, ώστε να μπορέσει να προλάβει τα πάντα, για το πού κτίστηκε αυτό το χωριό -πάνω σε μια πλαγιά, μεταξύ δύο χειμάρρων και πολύ κοντά στις σημερινές Σάπες-, για τις ασχολίες των κατοίκων του, για τα ήθη και έθιμά τους, για τις ανυπέρβλητες δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοί του, δυσκολίες στην κυριολεξία επιβίωσης. Για του λόγου το ασφαλές βλέπουμε να ερωτοτροπούν στις σελίδες αυτού του πονήματος σχέδια των εργαλείων δουλειάς των κατοίκων του, αλλά και να χαμογελούν μέσα από τις φωτογραφίες  χαρούμενοι λυράρηδες και χορευτές, που φαίνεται πως ξεχνούσαν για λίγες στιγμές τον καθημερινό για την επιβίωσή τους αγώνα.
 
 Κλείνοντας, οφείλω να δώσω το λόγο στον αφηγητή, ώστε να μας «πει» το σκοπό, για τον οποίο γράφτηκε αυτό το βιβλίο. «Για μας τους μεγάλους είναι μια προσπάθεια να φέρουμε στη μνήμη μας, όσα κλείσαμε στο κουτί της λησμονιάς, εξαιτίας δύσκολων καταστάσεων, έγνοιας για την εξασφάλιση του επιούσιου και της πορείας μας στο δρόμο της ζωής. Ας πούμε πως είναι ένα είδος μνημοσύνου. Για τους νέους να μην ταλαντεύονται από σειρήνες εδώ κι εκεί, οι οποίες  φαίνονται μεν να είναι ελκυστικές, αλλά σκοπός τους είναι η αλλοίωση αυτών που τους κρατάνε όρθιους. Και αυτά είναι η αυτογνωσία και όσα κληρονόμησαν από τους προγόνους τους».
 
Εγώ το μόνο που έχω να προσθέσω είναι ότι ο Σύλλογος Ποντίων «Τα Κασσιτερά» οφείλει ν' ανατυπώσει αυτό το βιβλίο σε πολλά αντίτυπα και να τα μοιράσει στους Κασσιτεριώτες, όπως και στα παιδιά και στα εγγόνια τους, γιατί μόνο έτσι το μνημόσυνο, για το οποίο κάνει λόγο στο συγκεκριμένο πόνημά του ο Παύλος Παπαθεοδοσίου, θα είναι διαρκές…
                     

*Ο Χαράλαμπος Αθ. Μανανάς είναι τέως Οικονομικός Επιθεωρητής και Διευθυντής Σύνταξης του Περιοδικού  «Φοροτεχνική και Θρακική Προσέγγιση»

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.