Η μεθεορτια θλιψη

Διαβάζουμε κι ακούμε πολλά για τη θλίψη, ή και κατάθλιψη για κάποιους, που ακολουθεί τις εορτές, κυρίως μετά την εορταστική περίοδο που μόλις πέρασε. Για το αίσθημα μελαγχολίας που βιώνουν πολλοί άνθρωποι, όταν ξεστολιστούν τα δέντρα, οι δρόμοι κι οι βιτρίνες. Μόλις σβήσουν τα φωτάκια και διαλυθούν ησύχως οι εορταστικές παρέες οικείων και φίλων. Επιστροφή στα βαρετά γνωστά και γκρίζα τετριμμένα; Κλείσιμο μιας παρένθεσης κι επιστροφή στον «πάγκο» του καθενός μας, με ό,τι υποχρεώσεις και δυσκολίες στοιβάζονται πάνω του; Τέλος ενός σύντομου ονείρου, ή έστω μιας αυταπάτης, ότι όλα θα μπορούσαν να είναι αλλιώς; Πιο λαμπερά, πιο πολύχρωμα, πιο γελαστά κι ανθρώπινα; Μπορεί κάτι από αυτά ή και όλα αυτά. Μπορεί όμως και η ίδια η έννοια της αρχής να μας βαραίνει ασυνείδητα.
 
Αρχή του χρόνου. Του μήνα. Της εβδομάδας. Της μέρας. Κάθε αρχή είναι και δύσκολη. Αλλά, επίσης, είναι και το ήμισυ του παντός, όποια διάρκεια κι αν έχει αυτό το «παν» σε ανθρώπινα μέτρα. Η παράδοση κάθε λαού είναι γεμάτη από εθιμοτυπικές τελετουργίες που έχουν εμποτίσει πολιτισμικά τη ζωή μας και που σχετίζονται με την απαρχή και ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση κάποιας περιόδου, γεγονότος ή διαδικασίας. Διότι αρχή σημαίνει και τέλος. Κάτι παλαιότερο τελειώνει και δίνει τη θέση του σε κάτι καινούργιο, που όμως αναπόφευκτα κουβαλάει μέρος του παλιού. Δεν γίνεται αλλιώς. Όπως ο Ρωμαίος θεός Ιανός, ονοματοδότης του μήνα που διανύουμε. Θεός της αρχής, της μετάβασης, της εισόδου σε χώρο και χρόνο. Θεός διττός, διπρόσωπος: το ένα του πρόσωπο κοιτάζει στο παρελθόν και το άλλο στο μέλλον. Διότι παρελθόν και μέλλον εφάπτονται αναπόσπαστα. Κάθε τι καινούργιο αγγίζει το παλιό. Ακουμπά, στηρίζεται πάνω του. Κι επίσης, αναπότρεπτα, θα γίνει κι αυτό με τη σειρά του παλιό, και θα ’χει το δικό του τέλος. Το καινούργιο, άμα τη εμφανίσει του, κουβαλάει την αυξανόμενη φθορά της παλαιότητας. Κι αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό, γιατί είναι ανθρώπινο.
 
Δεν υπάρχουν, με άλλα λόγια, στη ζωή μας «καθαρές» αρχές, όπως δεν υπάρχουν και «καθαρά» τέλη. Το τέλος του παλιού υπεισέρχεται, σαν την παλίρροια, στην αρχή του καινούργιου. Αρχή και τέλος, εξάλλου, δεν συνιστούν παρά συμβατικά όρια. Η αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, οι επέτειοι, τα γενέθλια, είναι σημαντικοί για μας, αλλά συμβατικοί χρονικοί οδοδείκτες, που έχουμε ορίσει οι άνθρωποι για να διευκολύνουμε το διάβα μας στον κόσμο τούτο. Εντελώς συμβατικοί, αλλά εν τέλει απολύτως απαραίτητοι. Μπορεί κανείς να βιώσει ευκολότερα έναν Χρόνο που γίνεται «χρονιά», έτος ημερολογιακό, ακαδημαϊκό, ή ό,τι άλλο. Αντιμετωπίζεις καλύτερα έναν αέναο Χρόνο χωρισμένο σε μικρά κομμάτια. Τον φέρνεις κάπως στα μέτρα σου. Νομίζεις ακόμη ότι μπορείς και να του επιβληθείς μέσω της μέτρησής του, μέσω της ίδιας της πράξης της κατάτμησης. Κι αυτή η ψευδαίσθηση σ’ ανακουφίζει λίγο.
 
Κι έπειτα, είναι πολύ βολική η διαίρεση σε κύκλους, που συνιστούν στο σύνολό τους την ανθρώπινη ζωή. Σε κύκλους, οι οποίοι είναι άγνωστοι ως μελλοντικοί, αλλά ταυτόχρονα γνωστοί ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά τους. Κάτι σαν τον κύκλο της φύσης, στον οποίο οι εποχές διαδέχονται η μία την άλλη, αλλά ταυτόχρονα επανέρχονται, σε μια συνεχή επανάληψη φυσικών χαρακτηριστικών και φαινομένων, αλλά και της ανθρώπινης δραστηριότητας που τα συνοδεύει. Κι ας μην παραγνωρίσουμε, τέλος, το αίσθημα ανακούφισης που νιώθουμε όταν στεκόμαστε για λίγο εορταστικά σε παρόμοιες περιόδους που σηματοδοτούν το τέλος και την έναρξη. Ανηφορίζεις καλύτερα τα μικρά χρονικά σκαλοπάτια σου, σε καθένα από τα οποία μπορείς να πάρεις μικρές ανάσες ανάπαυλας και να εορτάσεις τη μέχρι τώρα πορεία της «μακράς», περισσότερο ή λιγότερο, «οδού» σου.
 
Κι ίσως, μετά τις παρέες και τους εορτασμούς, είναι καλό να καθίσεις μόνος σου και να αναλογιστείς. Να προβείς σε μια ήρεμη «απογραφή» των όσων πέρασαν: τι κέρδισες, τι έχασες. Τι απ’ τον εαυτό σου κέρδισες κι έχασες. Και να συμφιλιωθείς και με τα κέρδη και με τις απώλειές σου. Να συμφιλιωθείς με τον Ιανό εαυτό σου, γιατί πάντα θα κουβαλάς μέσα σου και το παλιό και το καινούργιο. Κι όλα αυτά πρέπει να γίνουν τώρα, αφού έχουν σβήσει τα εορταστικά λαμπάκια και χαμόγελα, που θολώνουν την οπτική μας. Αυτή η ανασκόπηση και κυρίως η ενδοσκόπηση είναι τελικά το καλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας. Δώρο μεθεόρτιο. Αναπόφευκτα θλιμμένο, μα κι άλλο τόσο, κι ελπίζω περισσότερο, χαρούμενο.
 
Καλές αρχές!

Περισσότερες ανα-γνώσεις από τον Σπύρο Κιοσσέ εδώ
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.