Ηρακλης Τζαφετας «Ο εγκλεισμος σημερα ειναι παντου»

«Η παράσταση εστιάζει στο πώς από μία διαδικασία εγκλεισμού γίνεσαι κτήνος» - «Με τον Γιώργο Κουκαλιώτη έχουμε κοινές αφετηρίες, σε σχέση με το πώς αντιμετωπίζουμε το θέατρο σε ερασιτεχνικό επίπεδο»

«Ο Ν. και ο Β. είναι δύο άνδρες σε μία χώρα χωρίς όνομα σε έναν τόπο όπου ο χρόνος δεν ορίζεται. Ο ένας είναι ο θύτης και ο άλλος το θύμα. Το υποκείμενο (Β.) γνωρίζει για πρώτη φορά τον δημιουργό του (Ν.). Ποιος είναι τελικά μέσα και ποιος έξω; Πώς ορίζονται τα όρια του σύγχρονου σωφρονιστικού συστήματος και πώς ορίζεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια στο πουθενά και στο ποτέ;»

Τα γραφόμενα αυτά δίνουν μόλις μία μικρή γεύση του περιεχομένου της νέας θεατρικής παράστασης του σκηνοθέτη, ηθοποιού και υπεύθυνου του θεατρικού εργαστηρίου «Κύκλος» κ. Ηρακλή Τζαφέτα, που κάνει πρεμιέρα αύριο στο Θρακικό Ωδείο Κομοτηνής, για τρεις παραστάσεις, έως και την Κυριακή, 19 Μαρτίου.

Ο Ηρακλής Τζαφέτας επιστρέφει με μια ακόμα παράσταση που ευελπιστεί να προβληματίσει, έχοντας στο πλευρό του τον ερασιτέχνη ηθοποιό, μέλος του θεατρικού εργαστηρίου του ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής κ. Γιώργο Κουκαλιώτη.

Σε κείμενα του ιδίου, βασισμένα σε αποσπάσματα του  «Ένα ακόμα και φύγαμε» του Χάρολντ Πίντερ και του «Εγώ η Ουλρίκε Μάϊνχοφ καταγγέλλω» της Φράνκα Ράμε.

Ο Ηρακλής Τζαφέτας φιλοξενήθηκε στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» και συνομίλησε με τις Τζένη Κατσαρή Βαφειάδη και Νατάσσα Βαφειάδου, για τον εγκλεισμό που βιώνουμε σήμερα στο σύνολο της καθημερινότητάς μας, αλλά και τους «αδιευκρίνιστους» όρους του «θύτη» και του «θύματος».

Ηρακλής Τζαφέτας όμως…

ΠτΘ: Ηρακλή, επανέρχεσαι στην θεατρική πραγματικότητα της Κομοτηνής, με το «ΜΕΣΑ». Τι είναι το θέατρο για σένα;
Η.Τ:
Ανάγκη. Είναι ένας τρόπος έκφρασης, το τι επιλέγεις να κάνεις και πώς αντιμετωπίζεις το θέατρο και την κάθε τέχνη. Μπορείς να την αντιμετωπίσεις με έναν καθαρά ψυχαγωγικό τρόπο, με κάποια πράγματα που έχουν ως στόχο την ψυχαγωγία. Μπορεί να κάνεις όμως και κάποια πράγματα που να έχουν ως στόχο να θέσεις κάποιους προβληματισμούς σε δημόσια θέα. Για μένα αυτό είναι το όπλο μου.

ΠτΘ: Το νέο έργο το οποίο υπογράφεις έχει κάποια από τα συνήθη χαρακτηριστικά σου, όπως τη συρραφή κάποιων αγαπημένων κειμένων δικών σου, ως προς τα ζητήματα τα οποία πραγματεύνται. Γιατί «ΜΕΣΑ»;
Η.Τ:
Σε όλα είμαστε μέσα. Σε πάρα πολλές πτυχές της καθημερινότητάς μας είμαστε έγκλειστοι είτε είναι στην τράπεζα, είτε στην δουλειά, είτε στα σπίτια μας. Παντού υπάρχει εγκλεισμός με τελείως διαφορετική οπτική από αυτήν που έχουμε συνηθίσει. Εκεί που εστιάζει η παράσταση είναι πώς από μια διαδικασία εγκλεισμού γίνεσαι κτήνος. Και αυτό είναι παρμένο από αυτά που βλέπουμε καθημερινά, όπως για παράδειγμα η περίπτωση του Αλάν Κουγιού, όπου μιλάμε για αποκτήνωση, εξ ου και βλέπουμε τέτοιες συμπεριφορές.

ΠτΘ:. Σήμερα είμαστε έγκλειστοι οι περισσότεροι από τα κοινωνικά «πρέπει». Δεν υπάρχει απελευθερωτικό πλαίσιο. Επειδή οι παραστάσεις σου είναι ολιστικές, από το σκηνικό ακόμη, φοβάσαι κάποιες στιγμές το αποτέλεσμα;  Το ότι, δηλαδή, αυτή η συνειδητοποίηση μπορεί να είναι άγρια απελευθερωτική; Όταν κατεβαίνεις από τη σκηνή, αλήθεια πώς νιώθεις;
Η.Τ:
Νιώθω υπέροχα. Εκεί μπαίνει ένας άλλος παράγοντας, που έχει να κάνει με το γεγονός ότι  αν έχεις δημιουργήσει κάτι δικό σου ξεχνάς το τι πραγματεύεσαι με την παράσταση. Ακόμη και μετά από πρόβες γυρνάω σπίτι και υπάρχουν 100 ταυτόχρονοι οργασμοί σκέψεων και ιδεών για το επόμενο βήμα. Δεν κάθομαι να χαθώ στο τι μου άφησε όλο αυτό. Για μένα είναι καθαρά μια δουλειά. Ανεβαίνω, γίνεται αυτό που πρέπει να γίνει, σβήνει το φως και τελειώνει. 

«Ο “σωφρονισμός” έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός νέου ανθρωπότυπου» 

ΠτΘ: Αγαπάς τον Ντουκόβσκι, τον Πίντερ, συγγραφείς της νεότερης “κλασικής” γραμματείας δηλαδή. Τα  έργα σου διαλέγονται μεταξύ τους. Ποιους συγγραφείς επέλεξες  αυτήν τη φορά για το «ΜΕΣΑ»;
Η.Τ.:
Έχω πάρει υλικό από το «Ένα ακόμα και φύγαμε» του Χάρολντ Πίντερ και από της Φράνκα Ράμε  το «Εγώ η Ουλρίκε Μάϊνχοφ καταγγέλλω». Είναι η κλασική περίπτωση εγκλεισμού του λευκού κελιού, το οποίο έχει αλλαχτεί πάρα πολύ βέβαια όσον αφορά στα κείμενα. Στο «ΜΕΣΑ» αυτό θέλω να βγει, ότι δηλαδή  ο εγκλεισμός, ως έννοια που υπάρχει σε όλα τα σωφρονιστικά ιδρύματα παγκοσμίως, δεν έχει σαν στόχο να σωφρονίσει αλλά να αλλάξει, να δημιουργήσει ένα νέα ανθρωπότυπο. 

«Στις μέρες μας, τόσο σε επίπεδο μάζας όσο και σε επίπεδο χώρας αλλά και σε επίπεδο κοινωνίας, είμαστε εξαρτημένοι» 

ΠτΘ: Το έργο σου μιλάει συνολικά για τον εγκλεισμό αλλά κυρίως για τον κοινωνικό εγκλεισμό, τη συνήθη συνθήκη του θύτη και του θύματος. Ξέρουμε όμως τι σημαίνει θύτης και τι θύμα; Γιατί η κοινωνία έχει την εντύπωση πως το θύμα δικαιώνεται, ενώ ο θύτης είναι πάντα αυτός που ευθύνεται…
Η.Τ:
Στις μέρες μας, τόσο σε επίπεδο μάζας όσο και σε επίπεδο χώρας αλλά και σε επίπεδο κοινωνίας, είμαστε εξαρτημένοι. Δεν αντέχουμε αν δεν έχουμε κάποιον «θύτη» πάνω από το κεφάλι μας. Δεν αντέχουμε τον εαυτό μας αν δεν έχουμε μια κυβέρνηση, ένα facebook. Χάνουμε το νόημά μας. Γι αυτό λέω ότι έχουμε φτάσει σε ένα σημείο να είμαστε εξαρτημένοι πλέον. Έχει δημιουργηθεί ένα ανθρωπότυπο καθορισμένο.

ΠτΘ: Για ποιο λόγο θεωρείς ότι συμβαίνει αυτό; Είναι λόγω αδυναμίας να αναλάβει ο καθένας τις ευθύνες του; Λόγω ανάγκης θυματοποίησης του εαυτού μας, ευθυνοφοβίας, αδυναμίας;
Η.Τ:
Είναι αποχαύνωση, πλύση εγκεφάλου. Είναι διαδικασίες που κρατούν αιώνες. Ξεκίνησαν με σωματικά βασανιστήρια και με σωματική βία και στη συνέχεια άφησαν τη σειρά τους στην ψυχολογική βία. Είναι τα στάδια της πλύσης εγκεφάλου. Πρώτα είναι η σωματική βία, μετά είναι η αποχαύνωση, μετά η προσθήκη τεχνικών χαρακτηριστικών. Όλα αυτά έχουν γίνει και με τα λευκά κελιά και με την 17 Νοέμβρη. Είναι μια διαδικασία, η οποία δημιουργείται  από τα κράτη και κάποιους μηχανισμούς και η οποία χρήζει κριτικής, καθώς μιλάμε για καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 

«Δεν έχει σημασία αν κάποιος κάνει μια παράσταση για να αλλάξει κάτι, αν δεν έρθει ο κόσμος να τον δει» 

ΠτΘ: Το θέατρο στο οποίο εσύ ασκείσαι είναι θέατρο ιδεών. Θεωρείς ότι το συγκεκριμένο είδος θεάτρου, αυτό που υπηρετεί ιδέες, τον άνθρωπο, την συνειδητοποίηση, θα  μπορούσε να γίνει μια τεράστια σκηνή για την πόλη;
Η.Τ.:
Είναι θέμα απαιτήσεων του καθενός από τον εαυτό του. Δεν μπορώ να το δω ρομαντικά, αν υπάρχει ελπίδα, αν είμαι αισιόδοξος.  Ξεφεύγει από τη δική μου λογική. Θεωρώ ότι γίνονται πολύ ενδιαφέροντα πράγματα αλλά είναι το κατά πόσο θέλουμε κι εμείς οι ίδιοι να αλλάξουμε. Δεν έχει σημασία αν κάποιος κάνει μια παράσταση για να αλλάξει κάτι, αν δεν έρθει ο κόσμος να τον δει.

ΠτΘ: Στο «ΜΕΣΑ» συνεργάζεσαι για πρώτη φορά με τον Γιώργο Κουκαλιώτη. Έναν άνθρωπο που θεατρικά προέρχεται από έναν άλλον χώρο, το θεατρικό εργαστήρι του ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής. Βλέπουμε επίσης από το σύνολο των συντελεστών της παράστασης έναν πιο επαγγελματικό χαρακτήρα. Πες μας λίγα πράγματα για τις συνεργασίες σου αυτές.
Η.Τ.:
Σε κάθε μου συνεργασία, είτε ήταν η Λήδα, είτε ο Ιωακείμ, είτε ο Γιώργος τώρα, τους προετοιμάζω ώστε να μπουν κατευθείαν στα βαθιά. Δεν γίνεται καμία έκπτωση στη δουλειά και όταν λέμε ότι θα κάνουμε πρόβα το εννοούμε. Ο τρόπος που δουλεύω είναι πολύ συγκεκριμένος. Σε ό,τι αφορά τον Γιώργο θεωρώ ότι πρόκειται για μία συνεργασία με πάρα πολλά καλά στοιχεία. Έχουμε κοινές αφετηρίες, σε σχέση με το πώς αντιμετωπίζουμε το θέατρο σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Θεωρώ ότι ο Γιώργος έχει ανταπεξέλθει πολύ καλά σε όλο αυτό και θα ανθίσει μέσα από όλη αυτήν την παράσταση. Ο ρόλος του είναι ο «Β». Τα ονόματα των πρωταγωνιστών είναι  «Ν» και  «Β» και δεν μας ενδιαφέρει καθόλου ο χρόνος και ο τόπος που διαδραματίζεται η παράσταση.

Το να είναι όλα στην εντέλεια ήταν ένα προσωπικό μου στοίχημα, γιατί πρόκειται για κάτι που μελετάω εδώ και 1,5 χρόνο. Γι αυτό και στράφηκα και σε επαγγελματίες, όπως ο Ομέρ Χατζησερήφ,  που έκανε την πρωτότυπη μουσική της παράστασης, η Νανώ Κατσανούλα γραφίστρια και αρχιτέκτονας από την Θεσσαλονίκη που έκανε την αφίσα και φυσικά ο  Κώστας Σκαπέτης που έκανε το βίντεο της παράστασης. Στο πλευρό μου επίσης και τα παιδιά από το Θεατρικό Εργαστήρι «Κύκλος» που αναλαμβάνουν τον χειρισμό των φώτων και των ήχων. Είναι μία πάγια  τακτική μου, γιατί πρέπει αυτά τα παιδιά να βλέπουν πώς γίνεται και πώς στηρίζεται αυτό το εγχείρημα, καθώς τον Ιούνιο θα κάνουμε ένα Φεστιβάλ με το  Εργαστήρι που θα γίνουν δύο παρουσιάσεις των τμημάτων. Ο καθένας, λοιπόν, έχει το πόστο του. 

«Δεν με ενδιαφέρει η εμπορικότητα αλλά η υλοποίηση των θέλω μου» 

ΠτΘ: Βάζεις ποτέ την παράμετρο του εμπορικού στη δουλειά σου ή θεωρείς ότι είναι ο λόγος για τον οποίο ο περισσότερος κόσμος κάνει θέατρο την σήμερον ημέρα;
Η.Τ.:
Ποτέ δεν κινήθηκα με γνώμονα την εμπορικότητα του πράγματος. Κινούμαι πάντα με το τι θέλω να κάνω εγώ και τέλος. Αυτό φαίνεται  στην πορεία κατά πόσο ακολουθείται από κάποιον κόσμο ή όχι. Ποτέ δεν κάθισα να σκεφτώ έναν ελκυστικό τίτλο, ποτέ δεν είπα στη Νανώ που ασχολείται με τις αφίσες, σχεδίασέ το έτσι ώστε να είναι «πιασάρικο». Έχει να κάνει με το τι πλαίσιο οριοθετώ εγώ και τι θέλω να πω. Από κει και πέρα αγκαλιάζεται αναλόγως αυτό το πράγμα.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.