Στα υψη οι καισαρικες τομες

Με  αφορμή  τα στοιχεία που παρουσίασε στη Βουλή ο υπουργός Υγείας κ .Α. Ξανθός, θα ασχοληθούμε με το θέμα των καισαρικών τομών στην Ελλάδα. Ο κ. υπουργός χαρακτήρισε την κατάσταση πολυπαραγοντικό πρόβλημα που δημιουργεί θύματα, που επιφέρει πλήγματα στα Νοσοκομεία του ΕΣΥ κι εκθέτει την Ελλάδα στη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
 
Το ποσοστό  των καισαρικών στην χώρα μας ξεκίνησε να αυξάνεται κυρίως μετά το 2004-5 κι έφθασε καλπάζοντας στα σημερινά ποσοστά του 60%. Και δυστυχώς το 60% είναι ο μέσος όρος ποσοστού, γιατί στην πραγματικότητα υπάρχουν  Μαιευτικές κλινικές  κρατικών Νοσοκομείων που εμφανίζουν ποσοστά καισαρικών πολύ υψηλότερα. Ευτυχώς που υπάρχουν τα δύο ειδικά Νοσοκομεία – Μαιευτήρια   «Αλεξάνδρας»  και «Έλενας Βενιζέλου» τα οποία   παρουσιάζουν ποσοστά της τάξης 25-30%  και σώζουν, μπορεί να πει κανείς, την εικόνα των μικρών επαρχιακών Νοσοκομείων,  πολλά από τα οποία εμφανίζονται με ποσοστά καισαρικών τομών στο 80-85%  επί των γεννήσεων.
 
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ  τα φυσιολογικά ποσοστά καισαρικών τομών είναι στο 15%. Στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες  τα ποσοστά των καισαρικών τομών είναι αυξημένα, αλλά δεν ξεπερνούν το 30-35% επί του συνόλου των γεννήσεων.
 
Πολύ σωστά ο υπουργός χαρακτήρισε το πρόβλημα πολυπαραγοντικό, κι αναφέρθηκε στους λόγους που το επιλέγουν οι γιατροί, και στους λόγους που το επιλέγουν οι γυναίκες. Και μολονότι ο ίδιος είναι γιατρός δεν δίστασε να μιλήσει για «ανεπαρκή εκπαίδευση σε φυσιολογικό τοκετό».
 
Όταν πριν λίγο καιρό ο υπουργός Υγείας βρέθηκε στην Κομοτηνή είχα την χαρά να τον συναντήσω και το κύριο θέμα που συζήτησα μαζί του είναι τα προβλήματα της εκπαίδευσης των νέων ειδικευομένων  γιατρών. Σαν γιατρός  χειρουργός με πολύχρονη υπηρεσία στα δημόσια Νοσοκομεία της χώρας, έχω διαμορφωμένη άποψη που αφορά κυρίως τα χειρουργικά τμήματα των Νοσοκομείων και τα προβλήματα τους. Από το 2002 μέχρι και το 2015 υπήρξα τακτικό μέλος της τριμελούς επιτροπής εξετάσεων για την απονομή του τίτλου ειδικότητας στην Μαιευτική-Γυναικολογία του ΔΠΘ.
 
Οι περισσότεροι αναγνωρίζουν πλέον ότι εδώ και πολλά χρόνια η εκπαίδευση των νέων γιατρών στη χώρα μας αντιμετωπίζει προβλήματα και χρειάζεται σοβαρές και τολμηρές αλλαγές. Ο νέος γιατρός σήμερα ανεξάρτητα από το επίπεδο γνώσεων που έχει, είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει μια πολύχρονη σειρά αναμονής, προκειμένου να εκπαιδευθεί στην ειδικότητα της επιλογής του. Κι όταν έρθει η ώρα του διορισμού του για την εκπαίδευση στην ειδικότητα που έχει επιλέξει, μπορεί να διορισθεί σε ένα τμήμα που από το 2011 και μετά δεν διαθέτει Διευθυντή, σ’ ένα τμήμα που κάνει ελάχιστες, ή δεν κάνει καθόλου χειρουργικές επεμβάσεις. Τα τελευταία χρόνια με τον ένα η τον άλλο τρόπο αποχώρησαν από τα Νοσοκομεία μας πολλοί έμπειροι και σπουδαίοι γιατροί. Πολλά  χειρουργικά τμήματα Νοσοκομείων της χώρας σήμερα παρουσιάζουν μια τέτοια κατάσταση, κι όμως εντελώς παράτυπα συνεχίζουν στα χαρτιά να γράφουν  χρόνο ειδικότητας. Είναι  απόλυτα κατανοητό  ένας εκπαιδευτής  που δεν διαθέτει ο ίδιος χειρουργική επάρκεια, που αποφεύγει να μπει στο χειρουργείο, ότι δεν είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για να εκπαιδεύσει νέους γιατρούς.  
 
Σαν αποτέλεσμα όλης αυτής της παθολογικής κατάστασης είναι να ονομάζονται ειδικοί, γιατροί με ελλιπή εκπαίδευση, κάτι για το οποίο ασφαλώς και δεν ευθύνονται οι ίδιοι. Το σύστημα αναπαράγει τον κακό εαυτό του και υπονομεύει το μέλλον. Πρέπει  επιτέλους να αποδεχθούν κάποιοι  ότι για τις χειρουργικές τουλάχιστον ειδικότητες πρέπει να είναι άλλο άτομο ο καθηγητής διδακτικού πανεπιστημιακού έργου, κι άλλο άτομο  ο κλινικός καθηγητής χειρουργικής εκπαίδευσης του νέου γιατρού. Υπάρχει επιτακτική  ανάγκη  να αλλάξει η φιλοσοφία και η πρακτική στην εκπαίδευση των νέων γιατρών, και χαίρομαι γιατί φαίνεται ότι η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας το έχει καταλάβει και προωθεί  τις ανάλογες λύσεις.
 
Αλλά το θέμα μας είναι οι καισαρικές τομές, υπάρχουν πράγματι πολλοί λόγοι  για τους οποίους εκτινάχθηκαν τα ποσοστά των καισαρικών τομών. Και σίγουρα δεν είναι η εύκολη δικαιολογία που βιάστηκα προτάσσουν μερικοί, δηλαδή το οικονομικό όφελος των γιατρών από την καισαρική τομή. Σήμερα οι περισσότεροι γιατροί του ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να αντικρούσουν αυτό το επιχείρημα, έχουν καθιερώσει ίδια αμοιβή για καισαρική τομή και για φυσιολογικό τοκετό.
 
Φυσιολογικό τοκετό ονομάζουμε μια διαδικασία που την έχει προβλέψει η ίδια η φύση, εξ ου  και το όνομα του, για τη διαιώνιση τους ανθρώπινου γένους, που υπακούει σε καθορισμένους κανόνες και σε επιστημονικά αποδεκτές  τεχνικές. Ο Φυσιολογικός τοκετός μπορεί να διαρκέσει  6 ώρες ,8 ώρες, 12 ώρες, 18 ώρες, 24 ώρες, αυτό είναι ένα στοιχείο που δεν γνωρίζουν πολλές γυναίκες και που δυστυχώς στην καθημερινή πράξη το παραβλέπουν και κάποιοι γιατροί.
 
Ας  δούμε λοιπόν τους λόγους από την πλευρά των γυναικών.
 
Α)Σήμερα οι γυναίκες  είναι σπουδαγμένες κι έχουν επαγγελματική καριέρα, γεγονός που σημαίνει ότι καλούνται να γίνουν μάνες σε μεγαλύτερη ηλικία, σε σχέση με τα παλαιοτέρα χρόνια. Τα χρόνια του 1970-1980 μια γυναίκα που καλούνταν να τεκνοποιήσει σε ηλικία πάνω από τα 33-34 χρόνια της, την ονόμαζαν υπερήλικη  πρωτότοκο. Σήμερα  κανείς πλέον δεν ονομάζει υπερήλικη μια νέα γυναίκα 35 ετών. Στην καθημερινή πράξη όμως αλλιώς αντιδρά μια επίτοκος 18-20 ετών κι αλλιώς μια επίτοκος 40 ετών, κι εδώ έχει δικαιολογημένη θέση η καισαρική τομή.
Β) Παρά την σχετικά εύκολη πληροφόρηση του τι σημαίνει φυσιολογικός τοκετός, παρά τα εκπαιδευτικά μαθήματα, πολλές επίτοκες φθάνουν σε εκείνη την ώρα ψυχολογικά απροετοίμαστες, με εμφανή αδυναμία να τα καταφέρουν στην επίπονη και κουραστική διαδικασία του φυσιολογικού τοκετού.
Γ) Η ίδια η επίτοκος και το οικογενειακό περιβάλλον (γονείς υπερπροστατευτικοί) πιέζουν τον γιατρό προκειμένου το παιδί τους να μην πονέσει και σπρώχνουν με τον τρόπο τους προς τη λύση της καισαρικής τομής.
Δ) Κάποια ζευγάρια εμφανίζουν παράλογες απαιτήσεις, απαιτώντας να   προγραμματίσουν τη γέννηση του παιδιού τους σύμφωνα με τα ζώδια και τις αστρολογικές συγκυρίες, ή σύμφωνα με τα γενέθλια της μαμάς ή του μπαμπά.
 
Ας δούμε τώρα τους λόγους από την μεριά των γιατρών.  
Α) Οι 40 εβδομάδες της εγκυμοσύνης  (έχει γίνει ταμπού) που στοιχειώνει τις αποφάσεις  και τις ενέργειες  πολλών γιατρών. Η  εγκυμοσύνη μπορεί να εξελιχθεί σε διάρκεια μέχρι και την 42η εβδομάδα, υπό την προϋπόθεση η έγκυος γυναίκα να είναι κάτω από την καθημερινή παρακολουθήσει του γιατρού που έχει αναλάβει να την ξεγεννήσει. Αυτό βέβαια συνεπάγεται εκ μέρους του γιατρού ανάλογη εμπειρία και γνώση, καθώς και διάθεση επί πλέον χρόνου. Όσοι από εμάς τους Γυναικολόγους αναλαμβάνουμε το λεγόμενο VBAC (δηλαδή φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική) γνωρίζουμε πολύ καλά και σεβόμαστε το γεγονός ότι η εγκυμοσύνη μπορεί να διαρκέσει και 42 εβδομάδες.
Β) Μη επαρκή εμπειρία του γιατρού στην εκπαίδευση του φυσιολογικού τοκετού (ένας γιατρός που εκπαιδεύεται σε ένα τμήμα που έχει ποσοστά 80% καισαρικών τομών, λογικά και θα υστερεί στην εκτέλεση του φυσιολογικού  τοκετού).
Γ) Προγραμματισμένη πρόκληση τοκετού με φαρμακευτική παρέμβαση, (τεχνητοί πόνοι). Στατιστικές μελέτες δείχνουν ότι σε πολλά Μαιευτικά τμήματα  από τις 10 επίτοκες που υποβάλλονται σε πρόκληση τοκετού οι  8  θα γεννήσουν τελικά με καισαρική τομή. Γιατί πολύ απλά η πρόκληση τοκετού απαιτεί συγκεκριμένες κι αυστηρές προϋποθέσεις προκειμένου να επιτρέπεται η εφαρμογή της, κάτι που αρκετοί  παραβλέπουν για δικούς τους λόγους.
Δ) Στα περισσότερα μικρά επαρχιακά Νοσοκομεία δεν υπάρχει ειδική μονάδα αυξημένης φροντίδας νεογνών, όπως επίσης δεν υπάρχει Παιδίατρος με ειδική εκπαίδευση σε νεογνά.
Ε) Προηγηθείσα καισαρική  τομή, δηλαδή μια γυναίκα που στο παρελθόν έχει γεννήσει με καισαρική τομή, αναγκάζει τον γιατρό να την γεννήσει με νέα καισαρική τομή. Δεδομένου ότι στη χώρα μας σε κανένα σχεδόν δημόσιο Νοσοκομείο δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να πραγματοποιηθεί φυσιολογικός τοκετός μετά από καισαρική, το λεγόμενο VBAC.
Ζ) Ένας σημαντικός αριθμός ζευγαριών στις μέρες μας πετυχαίνει εγκυμοσύνη μετά από πολύχρονες προσπάθειες π.χ. εξωσωματική. Η εγκυμοσύνη αυτή ονομάζεται πολύτιμος κι έχει καθιερωθεί να περατώνεται με καισαρική.
Η)  Σιγά –σιγά όλο  και περισσότεροι  γιατροί  Μαιευτήρες αναγκάζονται να καταφεύγουν στη λύση της καισαρικής τομής, από την πιθανή απειλή του Εισαγγελέα. Καθημερινά  πολλοί  συνέλληνες  αναπτύσσουν  επιθετική συμπεριφορά και χειροδικούν απέναντι σε γιατρούς και νοσηλευτές. Είναι συχνό το φαινόμενο να κατηγορήσουν ή και να στείλουν στα  δικαστήρια ανθρώπους που τις περισσότερες φορές δεν  έχουν υποπέσει σε κανένα λάθος στην προσπάθεια τους να κάνουν τη δουλειά τους κάτω από αντίξοες συνθήκες. Πολλές φορές γιατροί  και μαίες έχουν συρθεί  επί χρόνια στα δικαστήρια, χωρίς στην πραγματικότητα να έχουν υποπέσει σε κανένα λάθος.
 
Γι’ αυτό ακριβώς έμπειροι γιατροί που στα χρόνια  πριν το 2005 αποφάσιζαν πολύ δύσκολα να καταφύγουν στη λύση της καισαρικής, σήμερα κάτω από την απειλή  ιατρομάχων νομικών και του Εισαγγελέα  αλλάζουν  τακτική  και αποφασίζουν ευκολότερα τη λύση της καισαρικής, προκειμένου να προστατευτούν οι ίδιοι και οι οικογένειες τους.
 
Κλείνοντας το θέμα  πρέπει να συμβουλεύσουμε όλα τα νέα ζευγάρια και ιδίως τις μέλλουσες μητέρες, τονίζοντας ότι δεν πρέπει να ξεχνούν ότι  η εγκυμοσύνη είναι ένα μοναδικό προνόμιο, είναι ένα θαύμα. Ότι ο φυσιολογικός τοκετός είναι φυσικό δικαίωμα της κάθε γυναίκας κι έχει υποχρέωση να τον απαιτήσει, αλλά και να συνεργασθεί και να καταβάλει κάθε προσπάθεια προκειμένου να τον επιτύχει.
 
Βέβαια δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να ξεχάσουμε το γεγονός ότι υπάρχουν φορές που ο φυσιολογικός τοκετός δεν ενδείκνυται, είναι αδύνατος η επικίνδυνος, είτε για τη μητέρα είτε για το βρέφος.           
Η μακρόχρονη εμπειρία μου έχει διδάξει δύο κανόνες:  
α) ότι στην καθημερινή άσκηση της Μαιευτικής, τίποτα δεν είναι απόλυτα βέβαιο, μέσα σε λίγα λεπτά μπορεί να ανατραπούν τα πάντα.
β) ότι πρέπει να σέβεσαι τη φύση και τους κανόνες της.   
Πρέπει  όμως  να τονίσουμε ότι η καισαρική  είναι  ένα όπλο στην σωστή άσκηση της ιατρικής, ένα όπλο που πρέπει να χρησιμοποιείται μετά από σκέψη κι υπευθυνότητα. Στην Μαιευτική  έρχονται  στιγμές πού πρέπει να είσαι σε θέση να ενεργήσεις μέσα σε λίγα λεπτά, προκειμένου να διασφαλίσεις με τη σωστή γέννηση την οργανική και διανοητική υγεία του νεογέννητου. Σ’ αυτές τις στιγμές η καισαρική τομή διασφαλίζει και έχει θαυμαστά αποτελέσματα.
 
Κλείνοντας το θέμα, καλό είναι να πληροφορήσουμε τις γυναίκες, που στο παρελθόν έχουν γεννήσει με καισαρική, ότι σήμερα υπάρχει η δυνατότητα σε μια επόμενη εγκυμοσύνη τους να γεννήσουν με  VBAC. Το VBAC  σημαίνει φυσιολογικός τοκετός μετά από προηγούμενη καισαρική. Το VBAC  προέκυψε σαν επιστημονική ανάγκη στην ολοένα αυξανόμενη επιθυμία γυναικών που είχαν γεννήσει με καισαρική, σε μια επόμενη εγκυμοσύνη τους να δοκιμάσουν να γεννήσουν με φυσιολογικό τοκετό. Σήμερα στην Ευρώπη (Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία κ.τ.λ) υπάρχουν ειδικά τμήματα VBAC, τα οποία λειτουργούν σε Πανεπιστημιακές κλινικές ειδικών Νοσοκομείων, με ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό. Πρέπει να τονίσω ότι  χρειάζεται  ιδιαίτερη προσοχή  πριν αποφασίσουν να γεννήσουν με VBAC. Το VBAC πρέπει να εφαρμόζεται κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις και  αυστηρούς κανόνες, που διασφαλίζουν την υγεία της μητέρας και του παιδιού, που πρόκειται να γεννηθεί, και  πραγματοποιείται μόνο σε Μαιευτήρια που διαθέτουν την ανάλογη ανθρώπινη κι υλικοτεχνική υποδομή,  και μόνο από ειδικά εκπαιδευμένους γιατρούς.                           
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.