Παντελης Κυπριανος, συγγραφεας «Η επενδυση στην γνωση σημερα ειναι η πιο επαναστατικη πραξη στη ζωη μας»

Λίγες δεκαετίες πριν, η απόκτηση ενός πτυχίου Πανεπιστημίου σηματοδοτούσε την αρχή των πάντων. Τη σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση, την κοινωνική καταξίωση, ακόμα και την προσωπική ευτυχία, καθότι ένας νέος ή μία νέα, με πτυχίο πανεπιστημίου πληρούσε ένα από τα βασικά κριτήρια, για ένα «καλύτερο αύριο».
 
Σήμερα, τα πτυχία των Πανεπιστημίων, όχι απλά δεν είναι συνυφασμένα με όλα τα προαναφερθέντα, αλλά σε πολλές των περιπτώσεων αποτελούν και πρόσκομμα σε αυτά, λόγω «υπερπληθώρας» τυπικών προσόντων, ενώ η απαξίωση του ίδιου του εκπαιδευτικού συστήματος για το έργο το οποίο επιτελεί, έχει προσδώσει στα πτυχία, τη δυναμική, ενός απλού χαρτιού. Με την προαναφερθείσα πάλαι ποτέ «μαγεία» του πτυχίου, να ανήκει στην σφαίρα του παραμυθιού. Ή μήπως όχι;
 
Απαντήσεις στα όσα ερωτήματα γεννιούνται, και μόνο στο άκουσμα της λέξης πτυχίο, επιχειρεί να δώσει στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Η μαγεία του πτυχίου» ο καθηγητής Ιστορίας της Εκπαίδευσης και των Πολιτικών Ιδεών στο Πανεπιστήμιο Πατρών και συγγραφέας κ. Παντελής Κυπριανός.
 
Ο κ. Κυπριανός την Παρασκευή, 17 Μαρτίου βρέθηκε στη γειτονική Αλεξανδρούπολη, για την παρουσίαση του νέου του αυτού βιβλίου, για το οποίο μίλησαν ο καθηγητής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Αθανάσιος Καραφύλλης, η πρόεδρος του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ κ. Ζωή Γαρβιηλίδου και ο κ.Στέργιος Αποστολακούδης, Προϊστάμενος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ενώ τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε η δημοσιογράφος κ. Χρύσα Δούρου.
 
Ο «ΠτΘ» ήταν επίσης παρών και συνομίλησε με τον συγγραφέα, για την πολύτιμη (;) μαγεία του πτυχίου.
 
Ο λόγος στον ίδιο… 

«Το πτυχίο είναι το συμβολικό αποκρυστάλλωμα μιας διαδρομής» 

ΠτΘ: κ.Κυπριανέ να ξεκινήσουμε από τα βασικά. Τι σημαίνει πτυχίο;
Π.Κ.: Πολλά πράγματα. Το πτυχίο είναι το συμβολικό αποκρυστάλλωμα μιας διαδρομής. Μπορεί να σημαίνει γνώση, κάποια χρόνια ζωής για τους πτυχιούχους, ιδιαίτερα για εκείνους που δεν γεννήθηκαν σε μεγάλες πόλεις, διαφορετικά από τα προηγούμενα, εμπειρίες, μια άλλη ματιά για τη ζωή. Σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα εκείνες που αναπτύχθηκαν οικονομικά μετά κυρίως το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως η Ελλάδα, το πτυχίο αποτέλεσε το βασικό διαβατήριο ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας. Παιδιά αγροτών και εργατών άλλαξαν χάρη στο πτυχίο κοινωνική συνθήκη. Οι περισσότεροι πτυχιούχοι στράφηκαν στο δημόσιο, έγιναν μισθωτοί και μετακινήθηκαν στις πόλεις. Λιγότεροι, κυρίως γιατροί, δικηγόροι και μηχανικοί, χάρη στην οικονομική ανάπτυξη κυρίως της δεκαετίας του 1960 και αργότερα του 1980 και του 1990 άσκησαν ελευθέρα επαγγέλματα, κέρδισαν χρήματα και αποτέλεσαν τον κορμό των μεσαίων στρωμάτων. Για το λόγο αυτό στη δεκαετία του 1960 πολλοί νέοι αδυνατώντας να περάσουν στα ελληνικά πανεπιστήμια στράφηκαν μαζικά σε ιδρύματα της αλλοδαπής. Οι φτωχότεροι στην Ιταλία και τις ανατολικές χώρες, οι ευπορότεροι στη δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ. 

«Το πτυχίο είναι θέμα γοήτρου και το καλύτερο μέσο προφύλαξης από τη μόνιμη ανεργία και την κοινωνική περιθωριοποίηση» 

ΠτΘ: Στον τίτλο του βιβλίου σας, ωστόσο γίνεται λόγος για την μαγεία του πτυχίου. Τι είδους μαγεία ασκεί το πτυχίο;
Π.Κ.: Η μαγεία αναφέρεται σε δύο συμπληρωματικά πράγματα. Στο πώς βλέπουμε το πτυχίο και τους πτυχιούχους από τη μια πλευρά και από την άλλη τη χρήση του πτυχίου από τους πτυχιούχους, ιδιαίτερα εκείνους που έχουν και τους περισσότερους τίτλους, αυτούς δηλαδή που σπούδασαν στο εξωτερικό και έκαναν μεταπτυχιακά και διδακτορικό. 

Σε ό,τι αφορά το πρώτο εδώ έχουμε να κάνουμε με δύο διαφορετικές ματιές. Της πολιτείας και των καθημερινών ανθρώπων όπως εμείς.  Η πολιτεία με εξαίρεση τις πρώτες δεκαετίες του ελληνικού κράτους, χονδρικά μέχρι το 1880, κατά τις οποίες θεωρούσε τη γνώση ως το καλύτερο μέσο για την πρόοδο της χώρας και των Ελλήνων, έβλεπε με καχυποψία τα πτυχία και τους πτυχιούχους. Επηρεασμένη από συζητήσεις στη Γερμανία και στη Γαλλία ονόμαζε τους πτυχιούχους «θεσιθήρες». Η στάση αυτή αρχίζει να αλλάζει από τη δεκαετία του 1960 και κυρίως τη δεκαετία του 1980 μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ.
 
Σε ό,τι αφορά τον κόσμο, αυτός έβλεπε πολύ θετικά το πτυχίο, ιδιαίτερα τις περιόδους που το πτυχίο έδινε δουλειά και εξέτρεφε την ανοδική κινητικότητα. Η εικόνα αποδυναμώνεται μετά τη μαζικοποίηση των τελευταίων δεκαετιών, ιδιαίτερα στις μέρες μας που οι πτυχιούχοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στην αγορά εργασίας. Αλλά και πάλι, το πτυχίο είναι θέμα γοήτρου και το καλύτερο μέσο προφύλαξης από τη μόνιμη ανεργία και την κοινωνική περιθωριοποίηση, γι αυτό και η μαγεία του συντηρείται. Αυτό εξηγεί και τη μεγάλη ζήτηση για μεταπτυχιακά ακόμη κι αν κοστίζουν πολλά στις οικογένειες, ακόμη κι αν τα πτυχία είναι αμφίβολης αξίας.
 
ΠτΘ: Σε τι αναφέρεστε όταν αναφέρεστε στη χρήση του πτυχίου από τους πτυχιούχους;
Π.Κ.: Η απόκτηση πτυχίου ιδιαίτερα στο παρελθόν, όταν και οι πτυχιούχοι ήταν πολύ λιγότεροι, συνδεόταν με την κάλυψη σημαντικών θέσεων κυρίως στον δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα. Το ερώτημά μου είναι “τι έκαναν από τις θέσεις αυτές και πώς συνέβαλαν στη διαμόρφωση της χώρας;”. Η απάντηση που επιχειρώ να δώσω είναι ότι, για λόγους που έχουν σχέση με τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους, δεν λειτούργησαν ως μία ομάδα που συνέβαλε αποτελεσματικά στον εκσυγχρονισμό του ελληνικού κράτους. Αντίθετα υπήρχε μία σχέση εξάρτησης από τα πολιτικά κόμματα με αποτέλεσμα να συντάσσονται με αυτά και δεν επιχειρούσαν σαν προωθητική δύναμη. Με δύο λόγια το πτυχίο χρησιμοποιήθηκε λιγότερο ως μέσο απομάγευσης και εκσυγχρονισμού της κοινωνίας και περισσότερο ως εργαλείο για ίδιο όφελος. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να καταλάβουμε και τις αδυναμίες της ελληνικής διοίκησης αλλά και άλλα φαινόμενα, όπως τα φακελάκια και η άσκηση προσωπικών πολιτικών.

«Να δώσουμε βάση στο να μάθουμε και όχι στο πτυχίο ως χαρτί» 

ΠτΘ: Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει πλέον οι νέοι να έχουν ως στόχο τα πτυχία ή να αντιμετωπίζουμε με δυσπιστία τους πτυχιούχους;
Π.Κ.: Κάθε άλλο, όλες οι χώρες, το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα, χρωστάνε πολλά στην εκπαίδευση. Χάρη σε αυτήν άλλαξαν οι κοινωνίες μας και χάρη σε αυτήν άλλαξε η ζωή πολλών από μας. Σήμερα η γνώση είναι η πιο σημαντική προωθητική δύναμη των κοινωνιών μας και η επένδυση σ’ αυτήν η πιο επαναστατική πράξη στη ζωή μας. Αν πρέπει να προσέξουμε κάτι είναι να δώσουμε περιεχόμενο στην εκπαίδευση και εμείς να δώσουμε βάση στο να μάθουμε και όχι στο πτυχίο ως χαρτί. Γι αυτό και είναι ζωτικό να μοχθήσουμε για ένα καλύτερο σχολείο, για ένα καλύτερο πανεπιστήμιο και ΤΕΙ. 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.