Οι μαθητες του 3ου Γυμνασιου Κομοτηνης… στα βηματα του Ερατοσθενη

Συνεργαζόμενοι με σχολεία από την Ελλάδα και το εξωτερικό επανέλαβαν την μέτρηση της περιμέτρου της Γης

Το 3ο Γυμνάσιο Κομοτηνής σε συνεργασία με το Σύλλογο Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Θράκης (για 5η χρονιά παρείχε στο σχολείο μέρος του εξοπλισμού και εμπειρία πια 9 χρόνων) μετείχε από την Δευτέρα 20 Μαρτίου έως την Πέμπτη 23 Μαρτίου 2017 σε ένα πανελλήνιο και ένα παγκόσμιο πρόγραμμα  μέτρησης της Γήινης Μεσημβρινής περιμέτρου με την μέθοδο του Ερατοσθένη (ή της Γήινης ακτίνας).

Στη δραστηριότητα συμμετείχαν τα τμήματα Α3, Α4, Β1, Β4 του σχολείου με περίπου 90 μαθητές οι οποίοι δημιούργησαν 11 ομάδες. Η επεξεργασία των μετρήσεων και τα πειράματα συνεχίζονται όταν βρίσκουν διαθέσιμο χρόνο και καλές καιρικές συνθήκες με τα άλλα τμήματα. 

Λίγα λόγια για τον Ερατοσθένη και το «πείραμά του» 

Ο Ερατοσθένης (Κυρήνη 276 π.Χ. – Αλεξάνδρεια 194 π.Χ.) έζησε κυρίως στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου όπου εργάσθηκε ως βιβλιοθηκάριος στην γνωστή βιβλιοθήκη. Για 40 χρόνια ορίσθηκε ως υπεύθυνος και δίδαξε εκεί. Εκτός των άλλων δραστηριοτήτων και συγγραφών του ασχολήθηκε με την αστρονομία και με ένα από τα πιο σημαντικά πειράματα που πραγματοποιήθηκε στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτό της μέτρησης της περιφέρειας της Γης.
 
Ο Ερατοσθένης πληροφορήθηκε ότι στη Συήνη (σημερινό Ασουάν) ο ήλιος κατά το μεσημέρι του θερινού ηλιοστασίου ρίχνει τις ακτίνες του κάθετα στον ορίζοντα και φωτίζει τον πυθμένα ενός πηγαδιού. Την ίδια στιγμή στην Αλεξάνδρεια οι ακτίνες του ηλίου σχηματίζουν μια γωνία 7,2ο με την κατακόρυφο του τόπου.
 

Στη συνέχεια μέτρησε την απόσταση Αλεξάνδρειας – Συήνης και υπολόγισε, με αξιοζήλευτη ακρίβεια την περιφέρεια της γης. Tην υπολόγισε σε 39.690 χιλιόμετρα.
 
Σήμερα «γνωρίζουμε», αν και δεν μπορούμε να μετρήσουμε με απόλυτη σιγουριά, ότι η Γήινη μεσημβρινή περίμετρος είναι : 40.007,86 km.
 
Ως νέοι «Ερατοσθένηδες» οι μαθητές του 3ου Γυμνασίου Κομοτηνής καλέστηκαν να προσπαθήσουν και αυτοί με χρήση υπολογιστών, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, google earth και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς ώστε να μετρήσουν την Μεσημβρινή περίμετρο της Γης ή την Γήϊνη ακτίνα (αντίστοιχα στα 2 πειράματα). 

«Το πείραμα του Ερατοσθένη» για το έτος 2017 

Το πανελλήνιο πρόγραμμα οργανώθηκε από τα Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών (ΕΚΦΕ) Σερρών, Κατερίνης, Σπάρτης, 1ο Ηρακλείου και Μυτιλήνης, με την υποστήριξη της Πανελλήνιας Ένωσης Υπεύθυνων ΕΚΦΕ (ΠΑΝΕΚΦΕ). Σε αυτό το πρόγραμμα μετείχαν σύμφωνα με τους διοργανωτές πάνω από 450 σχολείων σε όλη την Ελλάδα.
 
Παράλληλα με την υποστήριξη του Inspiring Science Education / Open Discovery Space και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα πλαίσια της δράσης FP7 το 3ο Γυμνάσιο Κομοτηνής αποτέλεσε ένα από τα 300 περίπου σχολεία από όλο τον κόσμο που συμμετείχαν στην υλοποίηση του ίδιου πειράματος μέσω ανταλλαγής μετρήσεων.
 
Για το πρώτο πείραμα, που υλοποιήθηκε σε πανελλήνιο επίπεδο, οι μαθητές οργανώθηκαν σε ομάδες των 5-9 μαθητών οι οποίοι ανέλαβαν ο καθένας από μια συγκεκριμένη εργασία, όπως Αρχηγός/εμψυχωτής, χειριστής κατακόρυφου πήχη, χειριστής μέτρου για την μέτρηση της σκιάς, καταγραφέας μετρήσεων.
 

Οι μαθητές δημιούργησαν ορθογώνια τρίγωνα, χρησιμοποιώντας το γνωστό «οικοδομικό αλφάδι». Οι μετρήσεις ξεκινούσαν περίπου στις 12.16 και ολοκληρώνονταν  περίπου στις 12.30, ενώ η μεσουράνηση του ήλιου συνέβαινε περίπου στις 12.25.
 
Σύμφωνα με τον κ. Δημήτρη Πρασόπουλο, Φυσικό στο σχολείο και υπεύθυνο της ομάδας του πειράματος «οι μαθητές εργάσθηκαν με μεγάλη συνέπεια και μεθοδικότητα και κατάφεραν να φέρουν σε πέρας την όλη προσπάθεια, αρκετά οργανωμένα και με υπευθυνότητα κάποιες φορές με άγχος αλλά και χαρά όταν ολοκλήρωναν την προσπάθειά τους και έβλεπαν ότι δεν είχαν κάνει σοβαρά λάθη. Οι περισσότερες ομάδες ζητούσαν να πραγματοποιήσουν το πείραμα και τις επόμενες μέρες σίγουροι ότι θα τα κατάφερναν καλύτερα, βελτιώνοντας τον τρόπο που έδρασαν».
 
Όσο για τα αποτελέσματα των μετρήσεων ο κ. Πρασόπουλος σημείωσε ότι «ήταν μέσα στις προβλέψεις των σφαλμάτων, αν και έχουν επιτευχθεί μετρήσεις με πολύ μικρότερο σφάλμα σε δοκιμαστικές προσπάθειες που έχουν γίνει έως σήμερα από το ίδιο ή και άλλα τμήματα». 

Οι μετρήσεις του 3ου Γυμνασίου 

Για το πρώτο πρόγραμμα στις 20 Μαρτίου 2017 οι μαθητές του 3ου Γυμνασίου αναζήτησαν συνεργασίες με 12 σχολεία. Από αυτά ανταποκρίθηκαν έγκαιρα τα έξι και μετά την ανταλλαγή μετρήσεων, χρησιμοποιώντας την μέση τιμή της σκιάς από τις 4 ομάδες του Β4 που εργάσθηκαν  και ένα εικονικό σχολείο στον Ισημερινό, προσδιορίσθηκε  η μεσημβρινή περίμετρος της Γης ίση με την τιμή: 40.194,54  km (σφάλμα 0,47% από την πραγματική τιμή).
 
Το δεύτερο πρόγραμμα, που υλοποιήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, ξεκίνησε στις 21 Μαρτίου 2017  και επεκτάθηκε μέχρι και την Πέμπτη 23 Μαρτίου, διότι οι μικροί «Ερατοσθένηδες»  του 3ου Γυμνασίου αναζήτησαν συνεργασίες με  25 σχολεία Ελλάδας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Λιθουανίας, Αιγύπτου και  Φινλανδίας που βρίσκονται περίπου στον ίδιο μεσημβρινό με την Κομοτηνή. Από αυτά τα σχολεία ανταποκρίθηκαν θετικά τα 20 αλλά λόγω καιρικών συνθηκών κάποια από αυτά έπρεπε να πραγματοποιήσουν το πείραμα άλλες μέρες με ηλιοφάνεια και φυσικά οι μαθητές του 3ου Γυμνασίου ξαναέκαναν το πείραμα για να έχουν την ίδια μέρα μετρήσεις μαζί τους.
 
Τελικά μετά από την ανταλλαγή μηνυμάτων χρησιμοποίησαν μετρήσεις από 9 σχολεία. Χρησιμοποιώντας μόνο τις δικές τους μετρήσεις των 4 ημερών και  ένα εικονικό σχολείο στον Ισημερινό προσδιορίσθηκε  η μεσημβρινή περίμετρος της Γης ίση με την τιμή : 40.214,57  km  (σφάλμα 0,52% από την πραγματική τιμή).
 
Να σημειωθεί ότι στα 2 από τα 4 πειράματα μετείχε και ο καθηγητής Ηλίας Κορώνας (Γεωλόγος). 

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.