Μια διαφορετικη προσεγγιση στους νομους των αρχαιων Ελληνων

Μεγάλη επιτυχία, η οποία οι διοργανωτές του ελπίζουν πως θα αποτελέσει παρακαταθήκη για μελλοντικά ανάλογα συνέδρια είχε το Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Αρχαίο Δράμα, Δίκαιο και Πολιτική» το οποίο ξεκίνησε στη Θεσσαλονίκη στις 25 Μαΐου και ολοκληρώθηκε στην Κομοτηνή μετά από δύο μέρες. 

Το Συνέδριο το οποίο αποτέλεσε μια συνεργασία των Νομικών Σχολών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, σε σύμπραξη με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, συγκέντρωσε νομικούς από όλη την υφήλιο, με συμμετοχές από Ιταλία, Σερβία, Ισπανία αλλά και ΗΠΑ και Αργεντινή, που μαζί με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές και φοιτήτριες του ΔΠΘ προσπάθησαν να εμβαθύνουν στο Αρχαίο Δίκαιο, μέσα από το αρχαίο θέατρο, με προσεγγίσεις μέσα από το δράμα αλλά και την κωμωδία.
 

Μαρία Γιούνη «Ήταν ένας πειραματισμός ουσιαστικά, ο οποίος τελικά λειτούργησε εξαιρετικά» 

Η ιδέα για την πραγματοποίηση αυτού του εντελώς πρωτότυπου συνεδρίου, σημείωσε η Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής κ. Μαρία Γιούνη, το οποίο διοργανώνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και ίσως και στον κόσμο, ξεκίνησε από το μεταπτυχιακό της Νομικής σχολής, στον τομέα Ιδιωτικού Δικαίου, για το οποίο είναι υπεύθυνη η ίδια.
 
Φέτος το μεταπτυχιακό είχε ακριβώς αυτή τη θεματική, αρχαίο δράμα, δίκαιο και πολιτική, ενώ ταυτόχρονα στη Νομική του ΑΠΘ η Επίκουρη Καθηγήτρια κ. Καλλιόπη Παπακωνστνατίνου, έκανε το ίδιο θέμα με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές της.
 
«Ήταν ένας πειραματισμός ουσιαστικά, ο οποίος τελικά λειτούργησε εξαιρετικά, οι φοιτητές μας είχαν τρομερή ανταπόκριση, την οποία πραγματικά δεν το περιμέναμε» σημείωσε η κ. Γιούνη, τονίζοντας πως οι μαθητές, όντας νομικοί, αρχικά παραξενεύτηκαν για το πώς θα συνδυαστούν τα θέματα, όμως τελικά είχαν πάρα πολύ σημαντικά αποτελέσματα.
 
Τότε γεννήθηκε η ιδέα να εμβαθύνουν λίγο σε αυτά τα αποτελέσματα και τη μεθοδολογία, σε ένα συνέδριο στο οποίο φοιτητές και καθηγητές από τις δύο σχολές θα αντάλλασσαν εμπειρίες και απόψεις, και όταν απευθύνθηκαν σε συναδέρφους τους από το εξωτερικό, ο ενθουσιασμός ήταν απρόσμενα μεγάλος.
 
«Άρεσε σε όλους, και το Συνέδριο, πέρα από κάθε προσδοκία μας, παρά το γεγονός ότι στήθηκε πάρα πολύ γρήγορα», με το ΚΘΒΕ να έρχεται να διευρύνει τη συνεργασία, σημείωσε η κ. Γιούνη, και έτσι προχώρησαν στη διοργάνωσή του και στις δύο πόλεις, ξεκινώντας στη Θεσσαλονίκη και ολοκληρώνοντας τις εργασίες στην Κομοτηνή.
 
«Έχουμε πολύ ωραίες και σημαντικές συμμετοχές, και ένα χαρακτηριστικό αυτού του συνεδρίου, που γεννήθηκε μέσα από τη συνεργασία, είναι το γεγονός ότι υπάρχει διεπιστημονικότητα, με προσεγγίσεις που έρχονται από διάφορες οπτικές γωνίες.
 
Ο στόχος, τόνισε, είναι διττό, αφενός προσεγγίζουν τα κείμενα της αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας από μια άλλη οπτική, κάτι το οποίο πολλές φορές δεν έχει περάσει από το μυαλό των φοιτητών, με κάποιους μεταπτυχιακούς φοιτητές της να αναφέρουν πως είχαν τέτοιο τραύμα από τη σχολική διδασκαλία της τραγωδίας, που δεν ήθελαν να τα ακουμπήσουν, και έτσι βοηθήθηκε η κατανόησή τους, αφετέρου η όλη προσπάθεια βοηθά στην κατανόηση του νόμου, του δικαίου και της νομοθεσίας σήμερα μέσα από τη ματιά αυτή στο χθες.
 
Το συνέδριο κρίνεται άκρως επιτυχημένο, καλύπτοντας τόσο τον αρχικό στόχο, την εμβάθυνση των αποτελεσμάτων της δουλειάς που έκαναν με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, όσο και τον επόμενο διευρυμένο, να κάνουν το αρχαίο ελληνικό δίκαιο ευρύτερα γνωστό, όπως το καταλαβαίνουμε από τα κείμενα της τραγωδίας και της κωμωδίας.
 
Η ανάλυση του αρχαίου ελληνικού δικαίου στην Ελλάδα, σημείωσε η κ. Γιούνη, δεν ήταν ευρύτερα γνωστή, μέχρι πρότινος και μας ερχόταν κατά κύριο λόγο από την Ευρώπη και την Αμερική, όμως ευτυχώς τις τελευταίες δεκαετίες γίνεται γνωστή και στην Ελλάδα, και οι νομικοί αρχίζουν να την αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα, γιατί μέχρι τώρα αναλυόταν μόνο το ρωμαϊκό δίκαιο. «Όμως δεν μπορούμε να έχουμε μόνο μια χρησιμοθηρική προσέγγιση, πρέπει να έχουμε και μια ευρύτερη προσέγγιση, και αυτό πετυχαίνουμε σε μεγάλο βαθμό με αυτό το πρώτο συνέδριο» σημείωσε, τονίζοντας πως τόσο η ιδέα, όσο και η εφαρμογή που βρήκε στο συνέδριο άρεσε πάρα πολύ στους καθηγητές, και είναι όλοι ανοιχτοί σε όσα έχει να προσφέρει ένα ανάλογο συνέδριο που θα γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο.
 

Robert Wallace «Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι σε αυτό το Συνέδριο όλοι μιλάμε για τον αρχαίο ελληνικό νόμο, από τον οποίο μπορούμε να μάθουμε πολλά» 

«Ένα από τα σημαντικά πράγματα για την Ελλάδα, είναι ότι οι νόμοι της Αρχαίας Ελλάδας κάνουν τη διαφορά» σημείωσε ο κ. Robert Wallace, καθηγητής στο Northwestern University με έδρα το Σικάγο.
 
Η πρώτη αναφορά ελληνικού νόμου εντοπίζεται το 730 π.Χ., και το σημαντικό είναι ότι οι Αρχαίοι τον ανακάλυψαν ως τρόπο για να περιοριστεί η αριστοκρατία, μιας και όλες οι πρώιμες πηγές τονίζουν πως ο νόμος εγγυάται δικαιοσύνη για όλους, και εφαρμόζεται το ίδιο τόσο στους φτωχούς όσο και στους πλούσιους.
 
Αυτή η ιδέα εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα, και έτσι κάθε πόλη-κράτος έγραψε τους δικούς της νόμους, και παρόλο που εμπνεύστηκαν από τους νομοθέτες, όπως ο Δράκων και ο Σόλων, τους έγραψαν ώστε να καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες.
 
Όμως ιδιαζόντως σημαντικό είναι, κατά τον κ. Wallace, και το γεγονός ότι στην δημιουργία τους δεν εμπλέκονται οι θεοί, όπως για παράδειγμα στο Μωυσή που πήρε τους νόμους του από το Θεό, αλλά η νομοθεσία έγινε από άτομο ή άτομα που ανέλαβαν να διαμορφώσουν το δίκαιο στη δική τους πόλη. «Για αυτό και είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι σε αυτό το Συνέδριο όλοι μιλάμε για τον αρχαίο Ελληνικό νόμο, από τον οποίο μπορούμε να μάθουμε πολλά» σημείωσε, για αυτό και ο ίδιος στην εισήγησή του αναφέρθηκε στον Σοφοκλή, και τι αυτός λέει στα έργα του για τον νόμο.
 
Και αυτό γιατί στην εποχή του, ο ίδιος, όπως και άλλα μέλη των ανώτερων τάξεων, όπως ο Πλάτωνας και ο λεγόμενος Παλιός Ολιγάρχης (ψευδο-Ξενοφών, στην Αθηναίων πολιτεία), έλεγαν πως το πρόβλημα της δημοκρατίας είναι ότι η Δημοκρατία νομοθετεί για τα δικά της συμφέροντα, και η μεγάλη ιδέα του Σοφοκλή είναι ότι οι Θεοί πρέπει να γίνονται σεβαστοί, και όπως λέει και η Αντιγόνη, υπάρχει ένας Θείος Νόμος, που είναι σημαντικότερος από τους νόμους της πόλης, μια ιδέα την οποία ο Σοφοκλής εξερευνά σε όλες τις τραγωδίες του.
 
Μία τέτοια αντιπαραβολή, σε πιο ακραίο βαθμό θα παρατηρούνταν το 420 π.Χ. μεταξύ του νόμου και της φύσης, του νόμου της ζούγκλας, όπου «οι δυνατοί κάνουν όσα μπορούν, και οι αδύναμοι υποχωρούν». 

Πλούσια παράδοση που συζητάται ακόμα και σήμερα 

Οι Αρχαίοι Έλληνες σκέφτηκαν πολύ για τον νόμο, και έχουν μια πλούσια παράδοση καταγραφής από διάφορους φιλόσοφους αυτών των σκέψεων, μεταξύ των οποίων ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης.
 
Οι Ρωμαίοι, στο δίκαιο των οποίων βασίζεται μεγάλο κομμάτι τόσο του σύγχρονου ελληνικού όσο και του δυτικού δικαίου, αντέγραψαν τους αρχαιοελληνικούς νόμους για το θαλάσσιο δίκαιό τους, μιας και οι ίδιοι δεν είχαν σημαντική ναυτική παρουσία μέχρι αργότερα, όμως τελικά δημιούργησαν ένα σύστημα δικαίου με συνοχή, το οποίο δούλευαν συνεχώς.
 
Σε αντίθεση η πανσπερμία των ελληνικών νόμων των 1.500 πόλεων-κρατών, είχε αποτέλεσμα το μεγαλύτερο κομμάτι τους να χαθεί, και μέρος της προσπάθειας αυτής είναι να «ξαναανακαλύψουν» αυτούς τους νόμους, πριν αρχίσουν να τους χρησιμοποιούν για το σήμερα.
 

«Η Ελλάδα έχει μια πολύ πλούσια ιστορία του Βυζαντινού δικαίου, του Οθωμανικού δικαίου και μια πολύ πλούσια νομική ιστορία» παρατήρησε ο κ. Wallace, όμως οι αρχαίοι νόμοι πιθανότητα δεν επηρεάζουν τη σύγχρονη νομική πραγματικότητα, όμως είναι σημαντική η μελέτη τους για την καλύτερη κατανόηση του πολιτισμού.
 
Στην Αντιγόνη, ο Κρέωντας, δηλώνει πως είναι νόμος ότι οι προδότες δεν θα λάβουν νεκρικές τιμές, όμως η Αντιγόνη αντικρούει αυτή την άποψη τονίζοντας πως οι νόμοι των θεών λένε ότι θα πρέπει να θάψουμε ένα μέλος της οικογένειάς μας. Έτσι εκεί δημιουργείται μια σύγκρουση μεταξύ του νόμου και αυτού που ονομάζει η Αντιγόνη νόμιμον. Επομένως η μελέτη των αρχαίων νόμων, κατά τον κ. Wallace, μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι γινόταν στην αρχαία Ελλάδα, μέσα και από αυτά τα διαχρονικά έργα, που παίζονται ακόμα και στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο.
 
«Οι τραγωδοί ήταν πολύ έξυπνοι, κάνοντας αυτά τα έργα ιδιαίτερα δύσκολα, με τον Σοφοκλή να μην μας λέει ποτέ ποιος έχει δίκιο. Aκόμα και σήμερα οι μισοί κλασικοί μελετητές θεωρούν ότι ο Κρέων έχει δίκιο, και οι άλλοι μισοί η Αντιγόνη», ανέφερε, επισημαίνοντας πως κάτι ανάλογο γίνεται με τους διαλόγους του Πλάτωνα, που είναι μικρά έργα, με πολλούς να θεωρούν πως ο συγγραφέας κάνει τα έργα επίτηδες δύσκολα, ώστε να συνεχίσει κάποιος να σκέφτεσαι για τη φιλοσοφία, αντί να καταφεύγει σε αυτά για απλές λύσεις.
 

Sima Avramovic «Όταν γράφεις τους νόμους, πρέπει πάντα να κοιτάς τη γειτονιά σου, και το παρελθόν, διαφορετικά σίγουρα θα κάνεις λάθος» 

«Η διεπιστημονική προσέγγιση του Συνεδρίου είναι μια πολύ μοντέρνα μέθοδος, όμως αυτό που υπογραμμίζει το αξιόλογο θέμα του συνεδρίου είναι το ενδιαφέρον μας για τον νόμο, την πολιτική και τη δραματουργία της αρχαίας Ελλάδας» σημείωσε ο κ. Sima Avramovic, Κοσμήτορας της σχολής Νομικής του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου.
 
Βέβαια κύριο αντικείμενο τους ήταν ο νόμος στην Αρχαία Ελλάδα, με την πολιτική και τη δραματουργία να αποτελούν πρόσθετες θεματικές, σε ένα συνέδριο στο οποίο τον χαροποιεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι συμμετέχουν κυρίως καθηγητές της Νομικής, δείχνοντας πως η μελέτη της ιστορίας της αρχαίας ελληνικής νομοθεσίας επιβιώνει ακόμα στην Ελλάδα.
 
Παλαιότερα αυτή η μελέτη των νόμων ήταν πιο διαδεδομένη, όμως σιγά σιγά αφαιρείται από τα υποχρεωτικά θέματα για τους φοιτητές, «και είμαι χαρούμενος γιατί στην Ελλάδα και στην Κομοτηνή είναι ένα μάθημα που υπάρχει εντός ύλης» τόνισε, αναφέροντας πως το Συνέδριο ουσιαστικά τη δυναμώνει.
 
Η μελέτη αυτή άλλωστε, θεωρεί πως ενημερώνει τον τρόπο με τον οποίο γράφουμε και εφαρμόζουμε τους νόμους, υπενθυμίζοντας αυτό που έλεγε ο διάσημος Αμερικάνος Καθηγητής Alan Watson, «νομικές μεταμοσχεύσεις».
 
«Όταν γράφεις τους νόμους, πρέπει πάντα να κοιτάς τη γειτονιά σου και το παρελθόν. Διαφορετικά σίγουρα θα κάνεις λάθος, μιας και δεν υπάρχει νόμος που μπορείς να τον βγάλεις αυτούσιο από το μυαλό σου» σημείωσε, χαρακτηρίζοντας τις δύο πέτρες στις οποίες πρέπει να πατά κάποιος όταν νομοθετεί: το παρελθόν, και τις λύσεις που έχουν χρησιμοποιήσει οι γείτονές του.
 
Για αυτό και στη Νομική Σχολή τους έχουν το ανάλογο μάθημα, που ονομάζεται “comparative legal traditions”, συγκριτικές νομικές παραδόσεις, και ξεκινούν από τους νόμους του Χαμουραμπί και των πρώτων ανατολικών αυτοκρατοριών και φτάνουν μέχρι τις κωδικοποιήσεις του 19ου αιώνα.
 
«Είναι πολύ δημοφιλές μάθημα ανάμεσα στους μαθητές, μας, όμως εμείς την κάναμε δημοφιλή, γιατί όταν για παράδειγμα μαθαίνουμε για τους νόμους της Αρχαίας Ελλάδας, χρησιμοποιώντας κείμενα αρχαίων Αθηναίων ρητόρων όπως ο Δημοσθένης και ο Ισοκράτης, τότε κάνουμε μια εικονική δίκη με αυτούς στην οποία εμπλέκονται οι μαθητές, με αποτέλεσμα να γίνει μια ιδιαίτερα δημοφιλής μέθοδος, που χρησιμοποιείται σε όλο τον κόσμο. «Με αυτό τον τρόπο εμπλέκονται οι μαθητές στην εκμάθηση του νόμου, μαζί με το δράμα αλλά και στην ίδια τη διαδικασία της δίκης, γιατί η δίκη είναι θέατρο» κατέληξε ο ίδιος.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.