Δεσποινα Μπεμπεδελη «Η ζωη της Φιλιως Χαιδεμενου, σημειο αναφορας για τον αγωνα του ανθρωπου που πιστευει στη ζωη και στο καλυτερο μελλον»

Η κορυφαία ηθοποιός Δέσποινα Μπεμπεδέλη μιλά στον «ΠτΘ» με αφορμή την παράσταση «Φιλιώ Χαϊδεμένου» που έρχεται σήμερα στο Θερινό Δημοτικό Θέατρο της Κομοτηνής.
 
Η κ. Μπεμπεδέλη αναβιώνει επί σκηνής τα πραγματικά γεγονότα της Μικρασιατικής καταστροφής, μέσα από τις μνήμες και τα βιώματα της Φιλιώς Χαϊδεμένου, όπως αυτή τα κατέγραψε στο αυτοβιογραφικό της βιβλίο με τίτλο «Τρεις αιώνες, μια ζωή» και διασκευάστηκε για το θέατρο από την Άνδρη Θεοδότου.
 
Μια παράσταση που κέρδισε διθυραμβικές κριτικές κατά τα δύο χρόνια «παρουσίας» της σε Αθήνα και Κύπρο, αλλά κυρίως κέρδισε τις καρδιές και τις ψυχές των θεατών, που γνωρίζουν τα γεγονότα ως έγιναν και όχι όπως τα κατέγραψε η επίσημη ιστορία.
 
Με αφορμή την παράσταση αυτή  η κ. Μπεμπεδέλη μίλησε για την Φιλιώ Χαϊδεμένου, την επικαιρότητα της παράστασης και επομένως των βιωμάτων της Φιλιώς Χαϊδεμένου, τονίζοντας ότι δυστυχώς η ιστορία επαναλαμβάνεται, καθώς και για την δύναμη και την αξία του θεάτρου.
 
Δέσποινα Μπεμπεδέλη όμως…
 
ΠτΘ: Μετά από δύο χρόνια πολύ επιτυχημένων παραστάσεων στην Αθήνα, δίνεται η ευκαιρία στην ελληνική περιφέρεια, μεταξύ των οποίων και στην Κομοτηνή, να δούμε την παράσταση αυτή. Πρόκειται για τη ζωή της Φιλιώς Χαϊδεμένου, μιας ιστορικής προσωπικότητας, μια ζωντανή μαρτυρία, των όσων ακολούθησαν της Μικρασιατικής Καταστροφής…
Δ.Μ.: Η Φιλιώ είναι μια από τις χιλιάδες ανθρώπων που ξεριζώθηκαν από τον γενέθλιο τόπο τους με βία, με βαρβαρότητα, με κτηνωδία, με σφαγή και έφτασαν με την ψυχή στο στόμα στον κυρίως ελληνικό χώρο για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους, όσο μπορούσαν και παρόλη την αδιαφορία και την χλεύη που αντιμετώπισαν στην αρχή. Αυτό είναι ιστορικά αποδεδειγμένο. Η Φιλιώ ήταν μια γυναίκα απλή, αγρότισσα, όχι μορφωμένη, ευτυχισμένη όμως και ξαφνικά στα 23 της χρόνια η ζωής της αναποδογύρισε. Ωστόσο όμως η ίδια της η πάλη, ο αγώνας της, η αποφασιστικότητα, το πείσμα, η καρτερικότητα, η πίστη της και η αγάπη της για τη ζωή και τον συνάνθρωπό της, την γέμισαν με δύναμη, με θέληση να συνεχίσει τον αγώνα και τη ζωή της, και να αξιωθεί, παρ' όλα αυτά, να φτάσει να ζήσει μέχρι τα 107 της χρόνια.
 
Κύριος στόχος της ήταν, αφού εκείνη στάθηκε τυχερή να ζήσει μετά από αυτή τη σφαγή, τον διωγμό και τον ξεριζωμό, να ζήσει και να πετύχει, να πραγματοποιήσει δυο πολύ μεγάλους και υψηλούς στόχους που είχε. Ήθελε ο ελληνικός πολιτισμός της Μικράς Ασίας να μείνει άσβηστος και κατάφερε με κόπο και αντιδράσεις, με δικαστήρια, να ιδρύσει ένα μουσείο και ένα μνημείο προς τιμήν και εις μνήμη όλων εκείνων των Μικρασιατών που άφησαν τη ζωή τους πίσω στα άγια χώματα, και όχι μόνο. Αυτά τα δύο μνημεία είναι στη Νέα Φιλαδέλφεια. Εκεί που καταστάλαξε επί τέλους η Φιλιώ, που αξιώθηκε να παντρευτεί και να κάνει παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα και να πεθάνει ειρηνικά. 

«Κυριότερο απ' όλα τα σχόλια των θεατών είναι ότι είδαν και άκουσαν το αληθινό χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής» 

Η ζωή της η ίδια είναι ένα παράδειγμα για τις επόμενες γενιές. Η ζωή της είναι ένα σημείο αναφοράς, για τον αγώνα που πρέπει να κάνει ο άνθρωπος όταν πιστεύει στη ζωή και στο καλύτερο μέλλον. Η Φιλιώ ήταν αγράμματη. Είχε βγάλει μόνο τα μισά της Δ΄ Δημοτικού. Όλη αυτή την περιπέτεια και την τραγωδία που έζησε και είδε με τα μάτια της, την αφηγήθηκε στην εγγονή της. Η εγγονή της την μαγνητοφωνούσε και αυτά τα λόγια εκδόθηκαν σε βιβλίο. Το βιβλίο έγινε θεατρικό χάρη στην ιδέα του Ζαχαρία Καρούνη,  ενός εξαίρετου ηθοποιού και σπουδαίου τραγουδιστή, που ως διευθυντής  του Ιδρύματος Πολιτισμού «ΙΩΝΙΑ», είχε την έμπνευση να κάνει αυτή την παραγωγή και το έργο να παιχτεί στην Αθήνα, στην Κύπρο, με τεράστια επιτυχία και στη συνέχεια να περιοδεύσει στην περιφέρεια, για να δουν το έργο  ‒γιατί αξίζει πραγματικά, σαν ιστορικό, πραγματικό γεγονός‒ όσο περισσότεροι έλληνες γίνεται, και όχι μόνο.
 

Οι αντιδράσεις που έχουμε από το κοινό είναι φανταστικές. Πέρα του ότι εκτιμούν ότι είναι μια άρτια παράσταση, το κυριότερο απ' όλα είναι ότι οι άνθρωποι, μεταξύ όλων των άλλων σχολίων που κάνουν, είναι ότι είδαν και άκουσαν το πραγματικό, το αληθινό χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής. Όχι πια από μια επίσημη ιστορία, όπως κι αν είναι γραμμένη, αλλά από έναν άνθρωπο που βίωσε τη βαρβαρότητα. Αυτό το ακούμε από δασκάλους και καθηγητές που συνοδεύουν τους μαθητές τους και έρχονται ομαδικά και βλέπουν την παράσταση και μας λένε «ναι, σήμερα τα παιδιά μας μάθανε την αληθινή ιστορία». Σε μένα προσωπικά, έρχονται παιδιά, νέοι άνθρωποι και μου λένε «μας θυμίζετε τη γιαγιά μας, έτσι ακριβώς όπως εκείνη μας εξιστορούσε  τα γεγονότα που βίωσε τότε». Αυτά είναι λόγια εξαιρετικής σημασίας για την παράστασή μας και ένα κίνητρο για τους μέλλοντες θεατές. 

«Η αφήγηση της Φιλιώς τραγικά επίκαιρη» 

ΠτΘ: Είναι και η αξία της προφορικής ιστορίας που στην Ελλάδα δεν είναι τόσο διαδεδομένη, σε σχέση και με το πώς καταγράφει τα γεγονότα η ιστορία οριζοντίως, όπως αυτή παρουσιάζεται στα σχολικά εγχειρίδια…
Δ.Μ.: Είναι μια βιωματική ιστορία της Μικρασιατικής Καταστροφής, την οποία δεν πρέπει να ξεχνάμε, που ευχόμαστε να μην επαναληφθεί, αλλά δυστυχώς επαναλαμβάνεται τώρα. Αυτή τη στιγμή η αφήγηση της Φιλιώς είναι τραγικά επίκαιρη.
 
ΠτΘ: Η χρονική στιγμή που επιλέχτηκε για να ανέβει η παράσταση αυτή ήρθε ως άμεσο αποτέλεσμα όλης αυτής της επικαιρότητας;
Δ.Μ.: Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Τα παιδιά που δεν έχουν βιώσει βέβαια τη Μικρασιατική Καταστροφή παρά μόνο από την ιστορία ή τις αφηγήσεις των παππούδων, βλέπουν μπροστά στα μάτια τους αυτή την τραγωδία των λαών που ξεριζώνονται βίαια από τις πατρίδες τους, βιάζονται, σκοτώνονται, πνίγονται και όσοι επιζούν πασχίζουν απεγνωσμένα να βρουν μια καινούργια πατρίδα. 

«Η τέχνη γιατρεύει, σπουδάζει και διδάσκει τον άνθρωπο με έναν μαγικό τρόπο» 

ΠτΘ: Μπορεί να βοηθήσει τόσο η παράσταση αυτή,  όσο και γενικότερα η τέχνη, στην αντιστροφή της κατάστασης αυτής; Ή έστω στην κατανόησή των αιτιών της για την αποτροπή της επανάληψής της στο μέλλον;
Δ.Μ.: Γενικότερα η τέχνη είναι μια μορφή ιστορίας, ιδωμένη και προσφερόμενη με τέτοιο τρόπο, που μέσα από την ψυχαγωγία ο θεατής μαθαίνει. Συγχρόνως βλέποντας, παρακολουθώντας μια παράσταση ή βλέποντας έναν ζωγραφικό πίνακα ή ακούγοντας μουσική, μαθαίνει την ιστορία, την καταγράφει μέσα στο μυαλό του μέσα από το φίλτρο της τέχνης. Είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από το να διαβάζει ένα ψυχρό βιβλίο ή να ακούσει έναν πολιτικό λόγο ή μια διάλεξη επιστημονικού περιεχομένου. Η τέχνη γιατρεύει σπουδάζει και διδάσκει τον άνθρωπο με έναν μαγικό τρόπο. Αυτό είναι το μεγαλείο της τέχνης και του θεάτρου βέβαια, το οποίο συνιστά όλες τις άλλες τέχνες.
 
ΠτΘ: Η παράσταση αυτή σηματοδότησε και την επιστροφή σας μετά από αρκετά χρόνια απουσίας στην αθηναϊκή θεατρική σκηνή, και όχι μόνο. Πώς αντιμετωπίσατε εσείς τον ρόλο αυτό και όλα όσα καλείστε να αφηγηθείτε επί σκηνής;
Δ.Μ.: Η δυσκολία συνίσταται στο ότι έπρεπε να παρουσιάσω ένα υπαρκτό πρόσωπο. Δεν ήταν θέμα φαντασίας, ή προσωπικής άποψης το πώς θα μπορούσα να κάνω τον ρόλο. Από τη στιγμή που υπάρχει ένα πρόσωπο ζωντανό, μπροστά σου, οφείλεις να βρεις στοιχεία αυτού του υπαρκτού προσώπου, να εμβαθύνεις μέσα στον εσωτερικό του κόσμο και όχι στην  εξωτερική του συμπεριφορά και  εμφάνιση. Αυτό είναι το τελευταίο και ίσως όχι τόσο το ουσιαστικό. Η ουσία όλη μέσα από τη μελέτη ήταν να καταβυθιστεί ο ηθοποιός στα έγκατα της ψυχής και του μυαλού αυτής της γυναίκας. Είναι μια διεργασία καθαρά προσωπική. Έχω ελπίδες ότι το κατάφερα σε μεγάλο βαθμό και εγώ και οι συνάδελφοί μου, οι οποίοι είναι εξαιρετικοί. Ξεκινώντας από τον κ.Καρούνη, ο οποίος έχει έναν πολύ ιδιαίτερο ρόλο. Παίζει τον ρόλο της μνήμης μου. Είναι μια παρουσία που θυμίζει στη Φιλιώ γεγονότα ή απαλύνει τις τραγικές στιγμές που εκείνη θυμάται. Της τραγουδάει, γιατί το έργο συνοδεύεται και από μουσικές της Ανατολής, αυθεντικά κομμάτια εκείνης της περιοχής, συν δυο εξαιρετικά τραγούδια που έχει συνθέσει ο κ. Καρούνης, σε ποίηση του Χρήστου Παπαδόπουλου. Παίζουν σπουδαία παιδιά, ταλαντούχα, όπως η κ. Μαίρη Σαουσοπούλου, ο κ. Δημήτρης Καραβιώτης, ο κ. Γιώργος Φλωράτος και η κ. Εμμανουέλα Χαραλάμπους.  Υπάρχουν πάνω στη σκηνή ζωντανοί μουσικοί, ένα γλυκόλαλο σαντούρι και κρουστά που σε ταξιδεύουν σε εκείνα τα παράλια της Μικράς Ασίας.
 
ΠτΘ: Τι πήρατε εσείς απ' όλη αυτή την παράσταση και τι ευελπιστείτε εσείς και οι συνεργάτες σας, να πάρουμε εμείς σαν θεατές, απ' αυτήν;
Δ.Μ.: Οι θεατές θα ακούσουν και θα δουν τα πραγματικά γεγονότα. Βλέποντας τα γεγονότα αυτά και μέσα από τα πάθη της Φιλιώς, να διδαχτούν αυτό που η ίδια η Φιλιώ λέει, ότι δεν πρέπει να έχουμε λόγο για να είμαστε συμπονετικοί με τους συνανθρώπους μας. Η καλοσύνη και η αγάπη είναι οι οδηγοί μας για να κάνουμε τον κόσμο πιο ωραίο, να κάνουμε τον κόσμο και τους ανθρώπους να ζουν ειρηνικά και συμφιλιωμένα. 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.