«Γη και Υδωρ» του Τακη Λαινα ‒ Η «πρωτη» στην παραλια Κουρουτας

Η… «Γη και (το)  Ύδωρ»,  του Τάκη Λαϊνά, παρουσιάστηκε την Τετάρτη 9 Αυγούστου στην Έκθεση Βιβλίου της Κουρούτας, στην Αμαλιάδα. Κατακαλόκαιρο, στην τουριστικο-αγροτική Ηλεία της κρίσης παρά θίν’ αλός, στην όμορφη πλατεία που στήνεται εδώ και 16 χρόνια η Έκθεση βιβλίου που διοργανώνει ο Εμπορικός Σύλλογος της πόλης, με τη συνεργασία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης.   

Το βιβλίο και ο συγγραφέας του 

Το βιβλίο κυκλοφόρησε την άνοιξη του 2017 από τις εκδόσεις «Παρατηρητής της Θράκης». Πρόκειται για μια μελέτη σχετική με το αγροτικό θέμα. Γεωπόνος ο Τάκης Λαϊνάς,  γέννημα και θρέμμα του κάμπου ξέρει και τη γη και το ύδωρ καλά. Λεχαινίτης, μεγαλωμένος στη μικρή πολίχνη του Ανδρέα Καρκαβίτσα, χρόνια μεταπολεμικά και μετεμφυλιακά, χρόνια προ φράγματος και άρδευσης, τότε που η αγροτιά πάλευε με χέρια… νύχια και δόντια για τον επιούσιον, ξέρει καλά από… «σταφιδοζωή». Έζησε επίσης έφηβος την εποχή… των μεγάλων έργων στην Ηλεία, του αρδευτικού φράγματος Πηνειού, των αναδασμών, το στήσιμο των πρώτων μεγάλων εργοστασίων μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, ΠΕΛΑΡΓΟΥ, ΑΣΤΕΡΙΔΑΣ, ΚΥΚΝΟΥ. Εργάστηκε σε συνεταιριστικές Ενώσεις, έστησε μικρές αγροτικές επιχειρήσεις έζησε την εποχή λειτουργίας των Αλυκών Λεχαινών, βούτηξε στο Κοτύχι, φύτεψε, έσπειρε, συγκόμισε, ανακατεύτηκε με την ζωή του τόπου σαν σποράκι με το χώμα. Νομαρχιακός και δημοτικός σύμβουλος, δραστήριο μέλος της πολιτιστικής ομάδας ΦΡΑΓΜΑ και παλιότερα της Ένωσης Ανδρέας Καρκαβίτσας Λεχαινών και σήμερα φυσικά επιχειρηματίας στον αγροτικό κλάδο.
 

Ενας «επαρχιώτης» που ξέρει άριστα τη ζωή στον τόπο. Ξέρει αγροτική και… πολιτική οικονομία, όρους με τους οποίους ξεκινά την αφήγηση στη μελέτη του…  Μια μελέτη που κατ’ αρχήν φαντάζει βιβλίο για ειδικούς και τεχνοκράτες, αλλά ευτυχώς δεν είναι γι’ αυτούς μόνον! Η εξαιρετική γραφή του Λαϊνά κάτι ανάμεσα με μυθιστορηματική βιογραφία και δοκίμιο, με χιούμορ, συγκίνηση, νοσταλγία ή πείσμα προσφέρει την απόλαυση που χρειάζεται ο αναγνώστης. Και μαζί μυείται στα μυστικά της αγροτικής οικονομίας, που δεν είναι μόνο το παραγόμενο προϊόν, αλλά και ο «πολιτισμός» που εκπορεύεται από την οικονομία του τόπου, ένα μοντέλο που χαρακτηρίζει τις μικρές αγροτικές πόλεις της δυτικής Ελλάδας, αποτελεί την ταυτότητά τους. Μια ταυτότητα που συνεχίζει την παράδοση προχωρώντας στο μέλλον.
 
Εξαιρετική νότα στο βιβλίο η ένθεση φωτογραφιών της Νατάσας Χριστοπούλου, από τη φύση και τη χλωρασιά της Ηλείας, με λεζάντες επιλεγμένες από στίχους ποιητών επίσης Ηλείων, που σχολιάζουν την εικόνα και δένουν άριστα με το κείμενο του Λαϊνά. Ποιητές Λεχαινίτες, ο Χ.Ντάντος και ο Γιώργος Γώτης, ο Ηλείος επίσης από τα ορεινά Δ. Κανελλόπουλος, ο Τάκης Σινόπουλος, και ο Γιώργης Παυλόπουλος. 
 
Τα ερωτηματικά που επιχειρεί να απαντήσει ο συγγραφέας συνοψίζονται στην παραδοχή ότι η κρίση του αγροτικού τομέα της χώρας, και κατά συνέπεια η… καθημαγμένη από άστοχες πολιτικές ελληνική ύπαιθρος αποτελούν το αποκορύφωμα της κρίσης που πλήττει τη χώρα. Οι δοκιμασμένες συνταγές απέτυχαν, αυτή είναι γενική παραδοχή. Μια γεύση για το πώς γίναμε …έτσι, τουλάχιστον όσον αφορά το τι παράγουμε, πώς σχεδιάσαμε τον πρωτογενή τομέα  και κατά συνέπεια τι τρώμε, πως ζούμε… Στο δια ταύτα το τι πρέπει να κάνουμε, πώς πρέπει να επανασχεδιάσουμε. 

Το «μοντέλο»… 

Η πορεία που ακολούθησε στο μεταπολεμικό γεωργικό μοντέλο παγκόσμια έφερε εποχές δόξας σε αγρότες, με την αύξηση της παραγωγής. Οι αγρότες επωφελήθηκαν από την φαινομενικά απεριόριστη ροή επιδοτήσεων κατ’ αρχήν. Συνέπειά της η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η καταστροφή της άγριας ​​ζωής, η κατασπατάληση και μόλυνση φυσικών πόρων κυρίως του νερού αποτελούν μόνο το μισό της εικόνας.  Η  πολιτική της μεταπολεμικής περιόδου ήταν να αντικατασταθεί η μεικτή γεωργία από παραγωγή βιομηχανικής κλίμακας. Αυτό σήμαινε μείωση των αγροτών και ανάπτυξη στη θέση τους γεωργικών  επιχειρήσεων. Η αύξηση όμως του μηχανολογικού εξοπλισμού σήμανε  λιγότερη απασχόληση σε τοπικό επίπεδο, και κέρδη από μεγάλες γεωργικές επιχειρήσεις που διοχετεύονται απευθείας μακριά από τον τόπο παραγωγής. Από την άλλη οι επιδοτήσεις έκρυβαν  το κόστος στο σημερινό μοντέλο της γεωργίας, που δεν μπορούσε να καλυφθεί.
 

Κάπως έτσι έγινε  και στην Ελλάδα την 20ετία των αγροτικών επιδοτήσεων, που συντήρησαν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα κρυφά μυστικά… Δεν ήταν διόλου στήριξη και σύγκλιση, ήταν απλά το πέρασμα από τη μεικτή γεωργία στην  νέα εποχή που ήθελε μεγάλο κλήρο, μονοκαλλιέργειες, αναδιαρθρώσεις καλλιεργειών που θα υπάκουαν σε σχέδια που είχαν προαποφασιστεί. Τα «αγαθά» αποτέλεσαν στη συνέχεια ένα είδος «μετοχών» που έπαιξε με το commodity trading που καθιέρωσε η Goldman Sachs προκαλώντας την μεγάλη διατροφική κρίση…
 
Ο Λαϊνάς απαντά στα παραπάνω με τη γνώση και την εμπειρία του… Απαντά με το τάλαντο της γραφής. Με το ταμπεραμέντο του! Την αισιοδοξία της βούλησης… παρά την απαισιοδοξία της σκέψης. Και μας δίνει ένα κείμενο εξαιρετικό, ελκυστικό, το οποίο κάλλιστα θα μπορούσε να αποτελέσει εγχειρίδιο Αγροτικής Οικονομίας και… Πολιτισμού, σε Σχολές Γεωπονίας.
 
Το πάνελ της εκδήλωσης συμμετείχαν ο συγγραφέας, ο ποιητής και δοκιμιογράφος Διονύσης Κράγκαρης, η αφεντιά μου, και η Φένια Καρδιανού που διάβασε αποσπάσματα από το βιβλίο. Παρόντες στην εκδήλωση, ο συγγραφέας και ποιητής Βασίλης Λαδάς, οι ποιητές Γιώργος Γώτης και Χρήστος Ντάντος, η λαογράφος-συγγραφέας Ελένη Ψυχογιού, ο Δήμαρχος Ηλιδας Χρήστος Χριστοδουλόπουλος, ο Γενικός Γραμματέας του Δήμου Ήλιδας Λυκούργος Πολυχρονόπουλος, ο Χρήστος Κωνσταντόπουλος, συντονιστής των δράσεων του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους,  μέλη της ομάδας Φράγμα των Λεχαινών που θαυματουργεί χρόνια τώρα στον πολιτισμό και πλήθος κόσμου…

«Το “Γη και Ύδωρ” καταγράφει, με γλαφυρό και εύληπτο τρόπο και πλήθος παραδειγμάτων,  το όλον πρόβλημα της αγροτοκτηνοτροφικής παραγωγής» 

Του Διονύση Κράγκαρη*
 
Ι. Ο γεωπόνος Τάκης Λαϊνάς  «έφαγε τη γη με το κουτάλι» 
 
Θ΄ αρχίσω με λίγα βιογραφικά για όσους δεν γνωρίζουν τον συγγραφέα. Ο Τάκης Λαϊνάς γεννήθηκε στα Λεχαινά και φοίτησε στο τοπικό Γυμνάσιο. Στη συνέχεια  των σπουδών του επέλεξε τον γεωπονικό κλάδο και αποφοίτησε από τη Γεωπονική Σχολή Αθηνών. Από μικρός θήτευσε σαν απλός εργάτης δίπλα στον τεχνίτη πατέρα που άφησε εποχή για την εντιμότητα και τη μαστορική  του δεινότητα και απέκτησε όλες εκείνες τις απαραίτητες αρχές και δεξιότητες που τον καθόρισαν στη μετέπειτα ζωή του.
 
Τελειώνοντας τις γεωπονικές  σπουδές του, εργάσθηκε σε συναφείς  συνεταιριστικές και ιδιωτικές επιχειρήσεις και απέκτησε πλούσιες εμπειρίες και γνώσεις. Η άμεση  προσωπική επαφή του με απλούς αγρότες, κτηνοτρόφους, παραγωγούς, επιχειρηματίες και συναδέλφους του επιστήμονες, τον πλούτισε με γερά εφόδια.
 
Ο Τάκης Λαϊνάς δηλαδή δεν έμεινε στη θεωρία ή στον κλειστό περίγυρο ενός γραφείου όπως πολλοί άλλοι συνάδελφοί του, που επέλεξαν τον δημόσιο τομέα, αλλά στην κυριολεξία «έφαγε τη γη με το κουτάλι»  κατά το κοινώς λεγόμενο, ώστε να μπορεί σήμερα να μας προσφέρει «Γη και Ύδωρ» ως αντίδωρο της δημόσιας συμβολής του σε έναν γόνιμο διάλογο για το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα.
 

Ο Τ.Λ. με το σημερινό πόνημά του θέτει και απαντά σε ένα πλήθος ερωτημάτων που απασχολούν την κοινωνία μας. Και αντλεί αυτή τη δυνατότητα, όπως προανέφερα, από την ενδελεχή και μακρόχρονη  ενασχόλησή του σε μια ευρεία γκάμα ενδιαφερόντων, που αναδεικνύουν τον επιστήμονα μαζί με τον πολίτη. Πέρα από την επιστήμη του και ως κοινούς παρανομαστές κάθε επιλογής του, ο Τ.Λ.  έχει την πολιτική, τον πολιτισμό και την τοπική αυτοδιοίκηση, σε   αυτούς τους τρεις τομείς ο Τ.Λ. έχει να επιδείξει πλήθος ενεργειών και δραστηριοτήτων.
 
Ο πολιτικός Λαϊνάς αναζητεί χωρίς δογματισμούς και ιδεολογικές αγκυλώσεις  το μέτρο, τη δημιουργία και τη δικαιοσύνη, ενδιαφέρεται πρωτίστως για την ευημερία του κοινωνικού συνόλου και του συνανθρώπου του.
 
Ο Λαϊνάς του πολιτισμού εντρυφά στις τέχνες,  διαβάζει, ακούει, παρακολουθεί τις εξελίξεις  της παγκόσμιας  πνευματικής παραγωγής, ενώ στέκεται με σεβασμό και δημιουργική διάθεση απέναντι   στις παραδόσεις.
 
Ο αυτοδιοικητικός Λαϊνάς δεν διστάζει να εκτεθεί στην κρίση και την ψήφο  των συμπολιτών του  και να διεκδικήσει  με συνέπεια  αλλά και ευρύτητα πνεύματος τις  αρχές, τις ιδέες και τις προτάσεις του.
 

ΙΙ. «Γη και Ύδωρ», γιατί πώς μπορεί να υπάρξει γη και άνθρωπος χωρίς νερό; 

Ας έλθουμε όμως τώρα στο βιβλίο.  «Γη και Ύδωρ» το ονομάζει γιατί πώς μπορεί να υπάρξει γη και άνθρωπος χωρίς νερό. Δεν αναφέρεται στο νερό  αλλά είναι φανερό ότι αυτό κυκλοφορεί υπόγεια και ποτίζει  και τον ρέοντα λόγο του συγγραφέα.
 
Στο εισαγωγικό του σημείωμα μας πληροφορεί, για να υπογραμμίσει την επικαιρότητά του, ότι η συγγραφή των κειμένων ξεκίνησε στα τέλη του 2015 με σκοπό τη διατύπωση θέσεων πάνω στο αγροτικό πρόβλημα της χώρας και ότι προορισμός των κειμένων αυτών είναι να αποτελέσουν τη βάση συζήτησης για το αγροτικό πρόβλημα. Απευθύνεται σε παλιούς γνώριμους και φίλους, που σήμερα είναι μέλη της Κυβέρνησης. Αλλά  στη συνέχεια θεώρησε ότι το κοινό του είναι  και οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι, οι άνθρωποι του καθημερινού μόχθου, κυρίως  όλοι εκείνοι που επέλεξαν  συνειδητά να ζήσουν στην ελληνική επαρχία και τα όνειρά της…
 
Και πράγματι ο Τ.Λ. σε 13 συνολικά κείμενα και ένα επιλογικό καταγράφει με γλαφυρό και εύληπτο τρόπο και πλήθος παραδειγμάτων και εφαρμοσμένων, επιτυχημένων ή  μη πρακτικών,  το όλον πρόβλημα της αγροτοκτηνοτροφικής παραγωγής όπως αυτή εντοπίζεται ειδικότερα στα όρια της Ηλειακής επικράτειας.
 

‒Περιγράφει την Αγροτική Οικονομία σε σχέση με την Πολιτική Οικονομία.
‒Εξηγεί τη σχέση της Γεωργικής επιχείρησης με την ξένη ανθρώπινη εργασία, με συγκεκριμένες προτάσεις νομιμοποίησής της, έχοντας την μεγάλη εμπειρία των μεταναστών της Νέας Μανολάδας.
‒Προτείνει τον Συνεργατισμό σε αντίθεση  με τον  εν πολλαίς αμαρτίαις (κρατισμός, παραγοντισμός, κομματισμός) περιπεσόντα και απαξιωθέντα Συνεταιρισμό.
‒Προβάλλει τη βιωσιμότητα του μικρού αγροτικού νοικοκυριού, τονίζοντας ότι με ένα καλά οργανωμένο καλλιεργητικό μοντέλο, που θα ενσωματώνει στον καλύτερο βαθμό την οικογενειακή απασχόληση, μπορεί ένα μικρό αγροτικό να επιβιώσει οικονομικά.
‒Παίρνει θέση στο θέμα της Αγροτικής γης και του Γεωργικού κλήρου που όπως τονίζει πρέπει να μεταβιβάζεται αυτούσιος και πάντα σε αγρότες ή εν δυνάμει αγρότες, γιατί μόνον έτσι θα πάψει να τεμαχίζεται.
‒Προβάλλει το σημαντικό έλλειμμα της  Κτηνοτροφίας και προτείνει την ανάπτυξή της σε εκτατική και ημιεκτατική μορφή.
‒Αναδεικνύει το θέμα των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα είναι μία από τις πλουσιότερες περιοχές της Ευρώπης σε αριθμό φυτικών ειδών καθώς καταγράφονται τουλάχιστον 6308 αυτόχθονα είδη και υποείδη φυτών. Στόχος εφικτός η συγκέντρωση των μικρών ποσοτήτων σε κοντινές αποστάσεις όπου μονάδες απόσταξης ή άλλης σκοπιμότητας θα τις επεξεργάζονται και θα τις διακινούν. Ποια είναι η ελληνική ύπαιθρος: πολλά και μικρά αγροτικά νοικοκυριά, σημειώνει. Και δεν έχει καθόλου άδικο.
‒Αναλύει το θέμα των θερμοκηπίων και των καλλιεργειών υπό κάλυψη, όπου δεν παραλείπει να επισημάνει το τεράστιο πρόβλημα των πλαστικών που χρησιμοποιούνται. Η συνολική ετήσια ποσότητα που αγοράζεται στην περιοχή της βόρειας Ηλείας και της νοτιοδυτικής Αχαΐας είναι 2000 τόνοι. Ευαίσθητος περιβαλλοντικά και στο θέμα  αυτό ο Λαϊνάς είχε πρωτοστατήσει προ ετών στην ανακύκλωση των τεράστιων ποσοτήτων πλαστικού, που αν δεν συγκεντρωθούν και ανακυκλωθούν θα συνεχίσουν να ρυπαίνουν το περιβάλλον και να υπονομεύουν την ποιότητα των αγροτικών μας προϊόντων και τη δημόσια υγεία.
‒Καταγγέλλει την έλλειψη τεχνικής υποστήριξης του πρωτογενούς τομέα εκ μέρους του κράτους με ιδιαίτερη μνεία στο από χρόνια κλειστό Ινστιτούτο Κηπευτικών και Αμπέλου της Γαστούνης.
‒Και τέλος φωτίζει τη σχέση Οικονομίας και Πολιτισμού με αναφορές σε δύο Ηλείους επιστήμονες και πολιτικούς, που ασχολήθηκαν και με το αγροτικό ζήτημα και τον πολιτισμό,  τον Αθανάσιο Κανελλόπουλο και τον Αδαμάντιο Πεπελάση, υπογραμμίζοντας τα λόγια του τελευταίου ότι « ο πολιτισμός στο σύνολο του είναι ένας συντελεστής παραγωγής ένα στοιχείο δηλαδή που αναμειγνύεται με την  παραγωγική διαδικασία όπως ακριβώς η εργασία, το κεφάλαιο, οι μηχανές, η γη κ.λπ…».
 
Στον επίλογό του ο Λ. στέκεται στη συχνότητα   των έντονων καιρικών φαινομένων που καθιστούν πλέον την αγροτική οικονομία υψηλού κινδύνου, που εν όψει της κλιματικής αλλαγής, επιβάλλει μια ριζική ανατροπή και αναθεώρηση των μέχρι τώρα δεδομένων.
 
Ο Τάκης Λαϊνάς με το βιβλίο αυτό ανοίγει έναν ευρύ διάλογο. Αναδεικνύει και καταδεικνύει πολλά θέματα. Ασφαλώς υπάρχουν ή μπορούν να τεθούν και άλλα, όπως οι βιολογικές καλλιέργειες, τα μεταλλαγμένα, ο ρόλος των πολυεθνικών, το δίκαιο εμπόριο, οι λαϊκές αγορές κ.λπ.
 
Τελειώνοντας οφείλω να αναφέρω ότι η έκδοση αυτή, που επιμελήθηκε η Ελένη Σκάβδη, κοσμείται με εξαιρετικές φωτογραφίες της Νατάσας Χριστοπούλου και επιλεγμένους από την ίδια  στίχους των Ηλείων ποιητών Γιώργη Παυλόπουλου, Τάκη Σινόπουλου, Γιώργου Γώτη, Χρήστου Ντάντου και Δημήτρη Κανελλόπουλου.
 
Είναι μια έκδοση που αξίζει να διαβαστεί από όλους.
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.