Ευρωπαικη Ενωση: Απο την οικονομικη συνεργασια, στην κοινη πολιτικη
Ένα βασικό σημείο των καιρών μας αποτελεί αδιαμφισβήτητα η αδιάκοπη επανάληψη των όρων: «Ευρωπαϊκή Ένωση», «Ευρωζώνη», «Eurogroup» κ.λπ. από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Πόσο καλά όμως γνωρίζουμε την «Ένωση» που τόσο πολύ έχει επηρεάσει πράγματι τη καθημερινότητα μας;
Με εφαλτήριο το συγκεκριμένο ερώτημα, θα επικεντρωθούμε μέσω του εν λόγω άρθρου σε μια σύντομη ανασκόπηση της ιστορικής πορείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναλύοντας παράλληλα και τις αιτίες που οδήγησαν στη γένεση και την εδραίωση της ως πολιτικού θεσμού.
Η Ευρώπη πριν την ένωση
Το πρώτο μισό του 20ου αιώνα βρήκε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να μάχονται μεταξύ τους σε δύο αιματηρούς Παγκοσμίους Πολέμους. Οι πολιτικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1939-1945), συγκροτούσαν το βασικό πλαίσιο του επερχόμενου Ψυχρού Πολέμου, ανάμεσα στις Η.Π.Α – Σοβιετική Ένωση (Ε.Σ.Σ.Δ.). Η ίδια η Ευρώπη, συνειδητοποιώντας τη παγκοσμιοποιημένη πλέον κλίμακα των εξελίξεων, αποφασίζει την ανάπτυξη και την εδραίωση της δικής της ισχύος προκειμένου να μπορέσει να χαράξει το μέλλον της.
Η οικονομική συνεργασία
Σε μια ιστορική ομιλία του την 9η Μαΐου του 1950, ο Γάλλος Υπουργός οικονομικών Ρομπέρ Σουμάν θα προτείνει δημοσίως να τεθούν κάτω από κοινό έλεγχο και μηχανισμό διοίκησης οι βιομηχανίες άνθρακα της Γαλλίας και της (Δυτικής) Γερμανίας. Στην εν λόγω πρόταση Σουμάν θα ανταποκριθούν θετικά όχι μόνο οι δύο ενδιαφερόμενες χώρες, αλλά και τα κράτη της «Μπενελούξ» (Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο) όπως επίσης και η Ιταλία. Τότε πλέον γεννιέται η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα. Η Συνθήκη των Παρισίων, η οποία προέβλεπε την ίδρυση της, υπογράφηκε στις 18 Απριλίου του 1951. Έκτοτε η 9η Μαΐου θα εορτάζεται ως «Ημέρα της Ευρώπης».
Η μεγάλη επιτυχία της Ε.Κ.Α.Χ. οδηγεί τους «6» στη διεύρυνση της συνεργασίας τους με την υπογραφή των Συνθηκών της Ρώμης την 25η Μαρτίου του 1957, οι οποίες περιελάμβαναν τη θέσπιση πρώτον της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (Κοινή αγορά) που αποτέλεσε την πρωταρχική μορφή τελωνειακής ένωσης μεταξύ των 6 χωρών και βασίστηκε στις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες (ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και πολιτών) και δεύτερον της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, που έθετε υπό κοινή διεύθυνση την ειρηνική χρήση της ατομικής ενέργειας.
Αργότερα, με την Συνθήκη Συγχώνευσης (8η Απριλίου του 1965), οι τρεις κοινότητες Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (Ε.Κ.Α.Χ.), Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (Ε.Ο.Κ.), Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (Ε.Κ.Α.Ε.)] θα συγχωνευτούν στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
Το 1981, η Ελλάδα εντάχθηκε ως 10ο ιδρυτικό μέλος της Ε.Κ.
Η πορεία προς την άσκηση Ευρωπαϊκής πολιτικής
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ
Η πτώση του ανατολικού (κομμουνιστικού) μπλοκ (1989-1990) άλλαξε εκ βάθρων το πολιτικό χάρτη της ευρωπαϊκής Ηπείρου. Η ανάδυση πολλών (πρώην σοβιετικών) δημοκρατιών, άνοιξε το ενδεχόμενο μιας καθολικής ευρωπαϊκής θεσμικής ενοποίησης. Έτσι προήλθε η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) ή αλλιώς η Συνθήκη του Μάαστριχτ, που υπεγράφη στην ομώνυμη πόλη της Ολλανδίας στις 7 Φεβρουαρίου του 1992. Η εν λόγω Συνθήκη, ίδρυσε την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), ενίσχυσε το ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως προς τη λήψη αποφάσεων, ενώ προσέθεσε και νέους τομείς πολιτικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών.
Στις 2 Οκτωβρίου του 1997 θα ακολουθήσει η υπογραφή της Συνθήκης του Άμστερνταμ, η οποία στην ουσία τροποποίησε ορισμένα άρθρα των προηγούμενων Συνθηκών.
Το ευρώ
Το 2002 το Ευρώ, η ενιαία ευρωπαϊκή νομισματική μονάδα αντικατέστησε τα κατά τόπους εθνικά νομίσματα σε 12 κράτη-μέλη της Ένωσης (Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Φιλανδία) και ανήλθε το δεύτερο ισχυρότερο νόμισμα σε αποθεματικές αξίες, ενισχύοντας συνάμα την ανάπτυξη της κοινής αγοράς. Η Ευρωζώνη θα γνωρίσει περεταίρω επέκταση με την σταδιακή ένταξη και άλλων χωρών για να ανέλθει ο συνολικός αριθμός των μελών της στις 19.
Ο επόμενος μεγάλος σταθμός στην Ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματοποιήθηκε την 26η Φεβρουαρίου 2001 με την υπογραφή της Συνθήκης της Νίκαιας. Η Συνθήκη αυτή εκσυγχρόνισε το θεσμικό σύστημα της Ε.Ε. προκειμένου να υποδεχθεί τα νέα κράτη που έμελλαν να προσχωρήσουν στην Ένωση το 2004.
Η Συνθήκη της Λισαβόνας
Μέσω μιας προσπάθειας περαιτέρω εκδημοκρατισμού του οργανογράμματος της Ένωσης, γεννήθηκε η Συνθήκη της Λισαβόνας (13η Δεκεμβρίου του 2007), η οποία αποτελεί την πλέον πρόσφατη κύρια επικαιροποίηση της θεσμικής της λειτουργίας. Με τη συγκεκριμένη πολιτική πράξη-Συνθήκη, απλοποιήθηκαν οι μέθοδοι εργασίας και οι κανόνες ψηφοφορίας εντός των επιμέρους οργάνων, ενώ δημιουργήθηκε και ο θεσμός του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Εν συνεχεία, κατά το έτος 2012, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα λάβει από τη Σουηδική Ακαδημία, το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για: «την συνολική προσφορά της στην προώθηση της Ειρήνης, της συμφιλίωσης, της δημοκρατίας καθώς και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη».
Σύγχρονη παρουσία: Προκλήσεις και πολιτικές
Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την ίδρυση της κατά το έτος 1950, έχει καταφέρει να προσδώσει θετική χροιά σε πολλές από τις συνθήκες που συγκροτούν το ευρωπαϊκό πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Η δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς αγαθών και υπηρεσιών σε 28 χώρες με περισσότερους από 500 εκατομμύρια πολίτες, αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της.
Από τις απαρχές του 2010, ξεκίνησε μια περίοδος δοκιμασίας της συνοχής του οργανισμού. Η οικονομική κρίση στα κράτη-μέλη της, ως επακόλουθο της παγκόσμιας κρίσης που ξεκίνησε το 2009, καθώς και η προσφυγική κρίση του 2015, είναι προβλήματα που απασχόλησαν την ευρωπαϊκή και παγκόσμια κοινή γνώμη. Ταυτόχρονα η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου για απόσχιση από την Ένωση (Brexit) αποτέλεσε άλλο ένα ζητούμενο σχετικά με εικόνα της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης.
Σήμερα γίνεται προσπάθεια για την έξοδο της Ευρώπης από την οικονομική κρίση, με τη δημοσιονομική αναπροσαρμογή των κρατών που βρίσκονται σε ύφεση να τίθεται σε ισχύ και κάποια να βλέπουν ήδη βελτίωση των δεικτών τους. Παράλληλα, μέσω της ενεργοποίησης υπαρχοντών ειδικών δομών, επιχειρείται η αποκλιμάκωση της έξαρσης των προσφυγικών ροών και η σταθεροποίηση τους σε διαχειρίσιμα επίπεδα.
Φυσικά ο βαθμός επιτυχίας όλων αυτών των φιλοδοξιών συναρτάται και από την ικανότητα να παίρνει αποτελεσματικές και έγκυρες αποφάσεις σε πρώτο χρόνο και να μπορεί να τις εφαρμόσει επιτυχώς. Οι συγκεκριμένες δυσχέρειες θα πρέπει να χαρακτηριστούν ως προκλήσεις για μια ανανεωτική διαδικασία, η οποία λαμβάνοντας υπόψιν τυχόν αδυναμίες και παραλείψεις θα αποβεί ιδιαίτερα προσοδοφόρα στην εξελισσόμενη διαχρονικά πορεία της προς την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
