Παρουσιαστηκαν οι τεσσερις πρωτοι τομοι για την Αρχαια Ζωνη Εβρου

Μια αξιοσημείωτη πόλη-φορέα της Σαμοθρακικής ελληνικότητας, με τη μεγαλύτερη στη Βαλκανική συλλογή κειμένων σε θρακική τοπική διάλεκτο - Συνύπαρξη σε δημόσια κείμενα της ελληνικής με τη θρακική γλώσσα - Εφαρμογή της Χρυσής Τομής ως συνθετικής αρχής στο Ιερό του Απόλλωνα

Παρουσιάστηκαν στην αίθουσα του Νομαρχείου της Αλεξανδρούπουλης, το Σάββατο  στις 20 Ιανουαρίου, από την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, τον Δήμο Αλεξανδρούπολης και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού-Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς- Εφορεία Αρχαιοτήτων Έβρου, οι τέσσερις πρώτοι τόμοι της σειράς Αρχαία Ζώνη, σε επιστημονική επιμέλεια Πολυξένης Τσατσοπούλου-Καλούδη, με τίτλους:
 
―«Αρχαία Ζώνη Ι – Το ιερό του Απόλλωνα», και συγγραφείς: την Πολυξένη Τσατσοπούλου-Καλούδη, Επίτιμη σήμερα Έφορο Αρχαιοτήτων, υπεύθυνη επί 35 χρόνια των ανασκαφών και της ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου της Ζώνης, τον Claude Brixhe, διεθνούς φήμης ελληνιστή, γλωσσολόγο,  επιγραφικό, ειδικό στις μη ελληνικές γλώσσες της Μικράς Ασίας και αντεπιστέλλον μέλος του Ινστιτούτου της Ακαδημίας Επιγραφών και Γραμμάτων της Γαλλίας,  τη  Χρυσαφένια Παρδαλίδου, αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Έβρου, τη  Σόφη Ηλιοπούλου, αρχαιολόγο στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, τον Κωνσταντίνο Καλούδη, αρχιτέκτονα, τη  Μίνα Γαλάνη-Κρίκου, αρχαιολόγο- νομισματολόγο, την Αντιγόνη Ζουρνατζή, επιγραφικό, αρχαιολόγο στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών,  τον Παναγιώτη Τσέλεκα, αρχαιολόγο-νομισματολόγο, τη  Ρένα Βεροπουλίδου, οστρεοαρχαιολόγο  και  τη Δάφνη Νικολαϊδου, ζωοαρχαιολόγο.
 
―«Αρχαία Ζώνη ΙΙ -Η οχύρωση» με συγγραφέα τη Χρυσαφένια Παρδαλίδου
 
―«Αρχαία Ζώνη ΙΙΙa -Το νεκροταφείο-Ταφικά έθιμα και τελετές» με συγγραφέα τη Σόφη Ηλιοπούλου
 
―«Αρχαία Ζώνη Iva -H νομισματοκοπία της Ζώνης» με συγγραφείς τους νομισματολόγους  Μίνα  Γαλάνη-Κρίκου, Μαρίνα Τασακλάκη και  Παναγιώτη Τσέλεκα.
 
Η παρουσίαση της σειράς των τόμων, προϊόν μελέτης πολυμελούς ομάδας επιστημόνων-συνεργατών, που στον πρώτο τόμο, το «Ιερό του Απόλλωνα», περιλαμβάνει μια εκτεταμένη αναφορά στην ιστορική εξέλιξη της Ζώνης, στην αρχιτεκτονική του ναού του Απόλλωνα, στα σημαντικά ευρήματά του και στο μοναδικό σύνολο των εγχάρακτων και λίθινων επιγραφών του, έγιναν από την Πολυξένη Τσατσοπούλου-Καλούδη, τη Χρυσαφένια Παρδαλίδου που παρουσίασε τον δεύτερο τόμο της σειράς «Η οχύρωση», τη Σόφη Ηλιοπούλου που παρουσίασε το περιεχόμενο του τρίτου τόμου «Το νεκροταφείο-Ταφικά έθιμα και τελετές», την Αντιγόνη Ζουρνατζή που εστίασε στον «Επιγραφικό Θησαυρό» που βρέθηκε στη Ζώνη και στον σχολιασμό  ─από κοινού με τον Claude Brixhe που μελέτησε  τις εγχάρακτες επί κεραμικών οστράκων επιγραφές─ του μεγαλυτέρου αριθμού των λίθινων επιγραφών της Ζώνης, και τη Μαρίνα Τασακλάκη που παρουσίασε τα εμπεριεχόμενα του τέταρτου τόμου «H νομισματοκοπία της Ζώνης».    
 
Επίσης για την τετράτομη  έκδοση μίλησαν: η κ. Λίνα Μενδώνη, Αρχαιολόγος στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του  Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και  π. Γενική Γραμματέας Υπουργείου Πολιτισμού, η κ.Στέλλα Δρούγου, Ομότιμη Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και η κ. Αμαλία Αβραμίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων χωρών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.
 

Την εκδήλωση χαιρέτησαν ο αντιπεριφερειάρχης Εβρου κ. Δημήτρης Πέτροβιτς, ο οποίος αποτείνοντας τα θερμά του συγχαρητήρια στην υπεύθυνη των ανασκαφών και την επιστημονική ομάδα του έργου,   δεσμεύτηκε για την άμεση μετάφρασή του στα αγγλικά, ο δήμαρχος Αλεξανδρούπολης κ. Ευάγγελος Λαμπάκης , που  αναγνωρίζοντας τη μεγάλη συμβολή της ανάδειξης των αρχαιολογικών πόρων στη σύγχρονη φυσιογνωμία μιας περιοχής ανακοίνωσε ότι στο επόμενο δημοτικό συμβούλιο θα εισηγηθεί να αποδοθεί στην κ. Πολυξένη Τσατσοπούλου-Καλούδη  σε ειδική εκδήλωση, το Α’ Μετάλλειο Τιμής του Δήμου που απονέμεται σε εξέχουσες προσωπικότητες οι οποίες με το έργο τους συνέβαλαν τα μέγιστα στην ανάδειξη του τόπου, και η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ροδόπης και αναπληρώτρια Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Έβρου κ.Χρύσα Καραδήμα  η οποία αναφέρθηκε  στα μοναδικά για την έρευνα αποτελέσματα που προσπόρισαν με την εργασία τους  στον αρχαιολογικό χώρο της Ζώνης οι συνάδελφοί της αρχαιολόγοι,, ενώ  αναφερόμενη στην έκδοση έκανε λόγο για ένα τιτάνιο έργο, εκφράζοντας ευχαριστίες προς όλους όσοι συνέβαλαν σε αυτό.

Το συντονισμό της εκδήλωσης του Σαββάτου είχε η επιμελήτρια εκδόσεων- φιλόλογος κ.Τζένη Κατσαρή- Βαφειάδη, η οποία μίλησε με θερμά λόγια τόσο για την Επίτιμη Έφορο Αρχαιοτήτων, όσο και για το σύνολο της επιστημονικής ομάδας του έργου ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Ζώνης, αλλά και για τη σημασία της συγκεκριμένης έκδοσης, η οποία, όπως είπε, αποτελεί «το υλικό αποτύπωμα της 35χρονης, ─40χρονης σχεδόν με την έκδοση και τις αυξημένες απαιτήσεις της─  δουλειάς της κ. Τσατσοπούλου και των συνεργατών της.».
Ακολούθως ο λόγος δόθηκε στο κεντρικό πρόσωπο της Ημερίδας, την αρχαιολόγο κ.Πολυξένη  Τσατσοπούλου- Καλούδη, η οποία  αναφερόμενη στην επί 35 χρόνια εργασία της στον  αρχαιολογικό χώρο της Ζώνης δεν παρέλειψε να σημειώσει  την ιδιαίτερη σχέση της με τον χώρο, πλούσιο  σε ευρήματα, διαρκείς εκπλήξεις και συγκινήσεις, τόσο για την ίδια όσο και για τους συνεργάτες της, στους οποίους η ίδια αναφέρθηκε αρκετές φορές, ευχαριστώντας τους έναν έναν ξεχωριστά.

Επικεντρώνοντας στη συνέχεια στο έργο της δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων των ανασκαφών–των εκδόσεων στο οποίο συμμετείχε η ευρεία  επιστημονική ομάδα συνεργατών της και  απαίτησε από όλους χιλιάδες ώρες δουλειάς,  η εκδοτική του δε συνέχεια είναι προγραμματισμένη με τον τόμο για την πολεοδομία της Ζώνης  και συγγραφέα την αρχαιολόγο κ. Ξένια Αϊτατόγλου, καθώς και τους δεύτερους τόμους για το νεκροταφείο της Ζώνης από την κ. Σόφη Ηλιοπούλου και τα νομίσματα από τη μελετητική ομάδα της νομισματοκοπίας της Ζώνης. Η ίδια χαρακτήρισε το έργο που επιτέλεσαν η ίδια και οι συνεργάτες της  για την αρχαία Ζώνη, «ως αυτονόητο χρέος» προς την πόλη και τους ανθρώπους της, που όλα αυτά τα χρόνια στάθηκαν στο πλευρό τους, συνδράμοντάς τους με κάθε τρόπο. 

Πολυξένη Τσατσοπούλου-Καλούδη «Η ιδιαιτερότητα της Aρχαίας Ζώνης, ο πολυπολιτισμικός της  χαρακτήρας και η πολιτική και κοινωνική ταυτότητα της συνύπαρξης» 

Αξιολογώντας  τα ερευνητικά απότοκα της τριανταπεντάχρονης εργασίας της, ως υπεύθυνης των ανασκαφών στην Αρχαία Ζώνη, η κ. Τσατσοπούλου ανέφερε, μεταξύ άλλων, και τα ακόλουθα.

«Η επιβεβαίωση της ταύτισης της θέσης της Αρχαίας Ζώνης» 

«Το πρώτο αποτέλεσμα της έρευνας ήταν η αλλαγή του ονόματος της πόλης. Οι παλαιότεροι τη θυμούνται ακόμη ως Μεσημβρία. Για την ακρίβεια αρκετοί την αποκαλούν ακόμη και σήμερα έτσι. Ήταν το όνομα που πρότεινε πρώτος ο Βούλγαρος αρχαιολόγος Καζάρωφ, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου. Πενήντα χρόνια αργότερα, το 1966 διενεργείται για πρώτη φορά συστηματική ανασκαφή, υπό την διεύθυνση του Ανδρέα Βαβρίτσα. Μέσα σε λίγα χρόνια η έρευνα έφερε στο φως ένα μεγάλο αριθμό νομισμάτων Ζώνης, που ανέβασαν θεαματικά τον αριθμό τους. Σήμερα ο αριθμός τους πλησιάζει τις 2.000, ενώ πριν το 1966 ήταν γνωστά μόνο 5. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην διατύπωση της πιθανότητας ο χώρος αυτός να είναι η Ζώνη και όχι η Μεσημβρία. Η επιβεβαίωση της ταύτισης της θέσης αυτής με τη Ζώνη προέκυψε με την αποκάλυψη και ταύτιση το 1988 του αρχαϊκού Ιερού του Απόλλωνα. Καθώς και οι τρεις τύποι των νομισμάτων της Ζώνης έχουν στη μία όψη κεφαλή του Απόλλωνα, έχουμε πλέον σήμερα τη βεβαιότητα ότι τα νομίσματα της Ζώνης βρέθηκαν στην πόλη που τα εξέδωσε. 

«Μαρτυρίες για ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή της Αρχαίας Ζώνης από τον 10ο αι. π.Χ. με βάση ευρήματα από το νεκροταφείο της» 

Το δεύτερο σημαντικό αποτέλεσμα της έρευνας ήταν η νέα οπτική που αποκτήσαμε για την ιστορία της περιοχής και την ανθρώπινη παρουσία στο τμήμα αυτό των θρακικών ακτών.  Γνωρίζαμε μέχρι πρόσφατα ότι η πρώτη εμφάνιση των Ελλήνων στο ΒΑ Αιγαίο τοποθετούνταν στα τέλη του 8ου ή στις αρχές του 7ου αι.π.Χ.. Στη Σαμοθράκη η ελληνική παρουσία τεκμηριώνεται από την παρουσία κεραμικής με προέλευση την Αιολική Τροία. Η ύπαρξή της θεωρείται ότι αποτελεί μαρτυρία για την άφιξη των Ελλήνων της Αιολίδος, γύρω στο 700 π.Χ., στο νησί. Η άφιξη Ελλήνων στην απέναντι θρακική ακτή πιστεύαμε ότι πρωτοέγινε στα τέλη του 7ου αιώνα  με αποίκους προερχόμενους από τη Σαμοθράκη. Η μελέτη όμως των ευρημάτων από το Ιερό του Απόλλωνα αλλά και από το νεκροταφείο της πόλης οδηγεί σε διαφορετικά συμπεράσματα. Σύμφωνα με αυτά, Έλληνες από τη βόρεια Ιωνία  –και όχι Αιολείς από τη Σαμοθράκη–  εγκαταστάθηκαν στη θέση της Ζώνης και ίσως και σε περισσότερα σημεία της παραλίας ανάμεσα στον ποταμό Έβρο και το όρος Ίσμαρος, στα τέλη του 7ου ή στις αρχές του 6ου αι. π.Χ.. Η παρουσία τους τεκμηριώνεται από την ανεύρεση  στη Ζώνη, ιδίως εντός του Ιερού, θραυσμάτων από αγγεία που ανήκουν σε πρώιμους ανατολικούς ελληνικούς κεραμικούς ρυθμούς, που σπανίζουν ή φαίνεται να απουσιάζουν από τη Σαμοθράκη. Προέρχονται από εργαστήρια της Ανατολικής Ελλάδας, από την περιοχή της Μιλήτου και από διάφορα νησιά του Βόρειου Αιγαίου, όπως της Χίου, της Θάσου, της Λήμνου και άλλων περιοχών. Χρονολογικά εντάσσονται στην περίοδο από τα τέλη του 7ου έως τις αρχές του 6ου αι. π.Χ.
 

Η εγκατάσταση των αποίκων από την Ιωνία στα θρακικά παράλια έγινε με τη συναίνεση των Θρακών, οι οποίοι ήταν ήδη εξοικειωμένοι με την ελληνική παρουσία, μέσα από εμπορικές σχέσεις και συναλλαγές. Αυτό τεκμαίρεται από την παρουσία στο νεκροταφείο της Ζώνης, δύο τάφων με συνεχή χρήση από τον 10ο έως τον 7ο αι. π.Χ., και κυρίως από την ποικιλία στην προέλευση των ευρημάτων τους από τη νότια Βαλκανική, τη βορειοδυτική Μικρά Ασία, το Βόρειο αλλά και το νότιο Αιγαίο. 

«Η  γραπτή απόδοση, για πρώτη φορά σε ολόκληρη τη Θράκη, της μέχρι τότε μόνο ομιλούμενης θρακικής γλώσσας και η χρήση της σε ψηφίσματα της πόλης, αποτελούν μοναδικά παραδείγματα πολιτικής ενσωμάτωσης» 

Το τρίτο σημαντικό αποτέλεσμα της έρευνας ήταν η τεκμηρίωση της  δημογραφικής σύσταση της αποικίας. Αυτή περιελάμβανε Έλληνες αποίκους και Θράκες συνοίκους, με συνθήκες συμβίωσης εντελώς ιδιαίτερες. Αρχικά η συνύπαρξη φαίνεται ότι επιλέχθηκε σύμφωνα με μία παλαιά και δοκιμασμένη πρακτική, που εξασφάλιζε την ανοχή και αποδοχή των ξένων εκ μέρους των εντόπιων πληθυσμών, με τη συγκατοίκησή τους σε μικρού μεγέθους, άρα ακίνδυνες, και εμπορικού προσανατολισμού, άρα επιθυμητές, «ξένες» εγκαταστάσεις. Οι άποικοι ίδρυσαν στην ακτή ένα βωμό στον Απόλλωνα, τον αρχηγέτη θεό των Ιώνων οικιστών.  Γύρω από τον οριοθετημένο και προστατευμένο από τον θεό χώρο, που εξελίχθηκε αργότερα σε λαμπρό ιερό,  αναπτύχθηκε ο πρώτος πυρήνας του οικισμού, ως σημείο συνάντησης και εμπορικών συναλλαγών με τους Θράκες της ευρύτερης περιοχής.
 

Η εμφάνιση στο Β' τέταρτο του 6ου αι.π.Χ. ενός δεύτερου κύματος αποίκων, Ιώνων από τη Σάμο, και η εγκατάστασή τους τόσο στη Σαμοθράκη όσο και στην απέναντι ακτή,  διαφοροποίησε την κατάσταση. Αν και δεν ήταν οι πρώτοι που πάτησαν στα θρακικά παράλια, όπως πιστεύονταν μέχρι τώρα, φαίνεται όμως ότι η παρουσία και η δράση τους απετέλεσαν τον καταλύτη για  τη σταδιακή μετατροπή, στη διάρκεια του 6ου αι. π.Χ., του πληθυσμιακού μίγματος των Θρακών, των Ιώνων και Αιολέων από τη Μικρά Ασία και των νεοφερμένων Σαμίων Ιώνων, σε ένα ομογενοποιημένο σύνολο με Ελληνική ταυτότητα. Υιοθέτησαν την παλαιά θρησκεία των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη και αποδέχθηκαν τη χρήση της γλώσσα τους, όχι μόνο  ως lingua sacra, ιερή γλώσσα κατά την άσκηση των θρησκευτικών τελετουργιών, όπως πιστεύονταν μέχρι πρόσφατα, αλλά και σε χρήση επίσημων κειμένων της πολιτείας, όπως αποδεικνύουν οι λίθινες επιγραφές της Ζώνης. Παράλληλα εισήγαγαν ελληνικές συνήθειες και θεσμούς, που οδήγησαν σταδιακά στη διαμόρφωση μιας ενιαίας συλλογικής ταυτότητας. Η εισαγωγή του παριανού αλφαβήτου,  η χρήση του στην χάραξη αναθηματικών επιγραφών, για τη γραπτή απόδοση, για πρώτη φορά σε ολόκληρη τη Θράκη, της μέχρι τότε μόνο ομιλούμενης θρακικής γλώσσας και η χρήση της σε ψηφίσματα της πόλης, αποτελούν μοναδικά παραδείγματα πολιτικής ενσωμάτωσης, που δεν έχουν ακόμη ανάλογά τους πουθενά σε όλη την ευρύτερη περιοχή, και τα οποία θεμελίωσαν και εδραίωσαν στη Σαμοθράκη και στην Περαία της ένα νέο στοιχείο αυτοπροσδιορισμού, τη Σαμοθρακική ελληνικότητα.
 
Στη Ζώνη έχουμε τα περισσότερα με διαφορά δείγματα της θρακικής γλώσσας σε όλη τη Βαλκανική χερσόνησο και αυτό είναι το τέταρτο σημαντικό αποτέλεσμα της έρευνας. 

«Ο ναός  του Απόλλωνα το παλαιότερο αρχαϊκό ιερό του θεού σε ολόκληρη τη Θράκη, και το παλαιότερο κτηριακό συγκρότημα με ευρεία χρήση  Χρυσής Τομής» 

Όσον αφορά στην αρχιτεκτονική, στη Ζώνη έχουμε ένα καλό δείγμα ενός οικισμού με όλα τα χαρακτηριστικά μιας αρχαίας ελληνικής πόλης. Το σημαντικότερο δείγμα αρχιτεκτονικής της Ζώνης είναι αναμφισβήτητα το Ιερό του Απόλλωνα. Παρά το γεγονός ότι η πρώτη αναφορά για λατρεία του Απόλλωνα στη Θράκη γίνεται ήδη στον Όμηρο, δεν υπήρχε μέχρι πρόσφατα απόδειξη της λατρείας του θεού, όσον αφορά τουλάχιστον στην Αιγαιακή Θράκη. Στη Ζώνη όμως υπάρχουν πλέον οι απτές αποδείξεις αυτής της λατρείας: Ο ναός  του Απόλλωνα είναι το παλαιότερο αρχαϊκό ιερό του θεού, που έχει αποκαλυφθεί μέχρι στιγμής σε ολόκληρο τον χώρο της Θράκης. 
 

Κατά τη διάρκεια των εργασιών ανάλυσης της αρχιτεκτονικής του Ιερού, της ερμηνείας των οικοδομικών του λειψάνων, της αναγνώριση των φάσεων κατασκευής και της διερεύνησης των συνθετικών αρχών του συγκροτήματος,  με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι το βασικό κτήριο του Ιερού –ο ναός του Απόλλωνα–αλλά και ο κατ' εξοχήν χώρος τέλεσης της λατρείας –ο κεντρικός αύλειος χώρος– καθώς και η ακριβής θέση του θυσιαστήριου βωμού, υπακούουν σε μία θεμελιώδη συνθετική αρχή. Αυτή καθορίζεται από την εφαρμογή της γεωμετρικής αναλογίας που αργότερα έγινε διάσημη με τον όρο Χρυσή Τομή. Είναι εξαιρετικά σπάνια η χρήση της, ιδίως σε μία εποχή που επικρατούσαν απλές αριθμητικές αναλογίες στον σχεδιασμό των κτισμάτων. Εάν αναζητηθεί ανάλογη επιβεβαιωμένη εφαρμογή της χρυσής τομής, σε τόσο μεγάλη έκταση, το πλησιέστερο παράδειγμα είναι ο περίφημος βωμός της Περγάμου, ο οποίος όμως κατασκευάστηκε το πρώτο μισό του 2ου αι.π.Χ., δύο ολόκληρους αιώνες μετά το Ιερό της Ζώνη. Αυτό και μόνο το γεγονός καθιστά το Ιερό του Απόλλωνα στη Ζώνη το παλαιότερο, μέχρι τώρα, γνωστό κτηριακό συγκρότημα, στο οποίο τεκμηριώνεται ευρεία χρήση της χρυσής τομής ως βασικής αρχής σχεδιασμού μεμονωμένου κτηρίου αλλά και διάταξης οικοδομικού συνόλου. 

«Τα ενεπίγραφα όστρακα που βρέθηκαν κάτω από το δάπεδο του σηκού λειτουργούν  ως μία ιδιαίτερη μορφή «ιερής θεμελίωσης», ως αιώνια τεκμήρια μνήμης και συνέχισης της ιστορίας της πόλης και των ανθρώπων της» 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο επιγραφικός θησαυρός. Αποτελείται από 291 επιγραφές επάνω σε όστρακα αγγείων, καθώς και 9 λίθινες επιγραφές, η μία μάλιστα, ένα δημόσιο ψήφισμα, δίγλωσση. Πέρα από την εξαιρετική σημασία του ευρήματος και τη συνεισφορά του στην προσπάθεια κατανόησης της θρακικής γλώσσας, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι τα ενεπίγραφα όστρακα, μαζί με χιλιάδες άλλα, βρέθηκαν, σχεδόν στο σύνολό τους, κάτω από το δάπεδο του σηκού του ναού. Αποδείχθηκε ότι τοποθετήθηκαν εκεί ως μία ιδιαίτερη μορφή «ιερής θεμελίωσης», ως αιώνια τεκμήρια μνήμης και συνέχισης της ιστορίας της πόλης και των ανθρώπων της, κατά τη διάρκεια εκτεταμένων εργασιών ανοικοδόμησης και επέκτασης του αρχικού αρχαϊκού Ιερού, στο πρώτο μισό του 4ου αι. π.Χ. Το γεγονός αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο σαν πρακτική, σηματοδοτεί την ιδιαιτερότητα της Aρχαίας Ζώνης και τονίζει τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της και την πολιτική και κοινωνική της ταυτότητα.»
 
Υ.Γ.: Στην εκδήλωση θα επανέλθουμε με web αφιέρωμα και το σύνολο των εισηγήσεων…

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.