Η πορτα του Εβρου ειναι και παλι ανοιχτη

Υπάρχει μια ιστορία που έλεγαν στους φαντάρους μόλις έφταναν στα στρατόπεδα του Έβρου. “Αργά το βράδυ στη σκοπιά” διηγούνταν οι πιο παλιοί, “μπορεί να ακούσετε τύμπανα να χτυπούν και έπειτα από μερικά λεπτά να δείτε κόσμο να περνάει σε κοντινή απόσταση από εσάς. Δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα. Εδώ είναι πέρασμα και σας προειδοποιούν πως δεν συμβαίνει κάτι ανησυχητικό”. Η ίδια ιστορία από στόμα σε στόμα έφτανε σε όλους τους νέους στρατιώτες που πατούσαν το πόδι τους στα βόρεια σύνορα της χώρας.
 
Με δόσεις αλήθειας η αφήγηση ήταν εκεί για να υπενθυμίσει με γλαφυρό τρόπο ότι ο Έβρος εκτός από τη καλύτερα φυλασσόμενη περιοχή της Ελλάδας, ήταν, είναι και θα είναι ένα “πέρασμα”. Άλλοτε για τις παράνομες δουλειές των λαθρεμπόρων, άλλοτε για τους κυνηγημένους πολιτικούς αντιφρονούντες των χωρών της Ασίας και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια για φτωχοδιάβολους που ψάχνουν στην Ευρώπη τη δική τους γη της επαγγελίας.
 

Για τους Έλληνες φαντάρους ο Έβρος θα είναι πάντα η Γκατζολία –από τα πολλά γαϊδούρια που οι ντόπιοι έλεγαν γκάτζους- για τους χιλιάδες όμως μετανάστες που κατάφεραν να περάσουν το ποτάμι τα τελευταία χρόνια ο άγριος αυτός τόπος θα θυμίζει την πρώτη τους ανάσα ασφάλειας και ελευθερίας. Έστω για μια στιγμή… 

Η πόρτα της Ευρώπης ανοίγει το 2010

Από το 2000 η Ελλάδα γίνεται πόλος έλξης εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών από την Αφρική και την Ασία. Έχει προηγηθεί σχεδόν μια δεκαετία μεταναστευτικής ροής προς τη χώρα, κυρίως από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και τα Βαλκάνια, με τρόπο όμως που μπροστά σε αυτό που θα ακολουθήσει θεωρείται μάλλον οργανωμένος. Ο Έβρος δεν είναι εύκολα προσπελάσιμος μέχρι το 2008 και το ταξίδι ακολουθείται από λίγους και θαρραλέους. Στην περιοχή υπάρχουν ακόμη ναρκοπέδια που λειτουργούν αποτρεπτικά κυρίως για τις οικογένειες προσφύγων. Τα τελευταία 18 χρόνια 369 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, στην προσπάθεια τους να περάσουν στην Ελλάδα από τον Έβρο σύμφωνα με τα στοιχεία της Ιατροδικαστικής υπηρεσίας της Αλεξανδρούπολης. Πρώτη αιτία θανάτου ο πνιγμός και δεύτερη οι νάρκες, μέχρι το 2008 όταν και ολοκληρώθηκε ο καθαρισμός των στρατιωτικών ζωνών. Ο πραγματικός αριθμός των νεκρών μεταναστών ξεπερνά βέβαια τους 1500, καθώς λόγω του πυθμένα του Έβρου πολλοί δεν εντοπίζονται.
 
Η πιο δύσκολη περίοδος είναι η διετία 2010-2012 όταν και καταγράφονται 95 νεκροί στο ποτάμι. Είναι τα χρόνια που ο Έβρος αποτελεί την κύρια είσοδο μετανάστευσης στην Ευρώπη. Το Νοέμβριο του 2010 η Washington Post συστήνει τον Έβρο σε όλο τον κόσμο ως την πύλη της Ευρώπης για την παράνομη μετανάστευση, ενώ τη χρονιά εκείνη σύμφωνα με την FRONTEX 9 στους 10 μετανάστες που εισήλθαν παράνομα στην Ευρώπη πέρασαν από την Ελλάδα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των κατοίκων των χωριών του Έβρου –που ταυτίζονται με τα επίσημα στοιχεία – καθημερινά περνούσαν τα σύνορα 300-350 άνθρωποι. 

Η πόρτα ανοίγει και πάλι το Πάσχα του 2018

Είναι το απόγευμα της Μεγάλης Πέμπτης, όταν στα δημοσιογραφικά γραφεία της Θεσσαλονίκης “σκάει” η είδηση ότι στην πόλη καταφθάνουν 106 πρόσφυγες από τον Έβρο, δίχως η μετακίνησή τους να είναι οργανωμένη. Οι πληροφορίες κάνουν λόγο για αύξηση των μεταναστευτικών ροών από τις αρχές Απριλίου, δεν μπορεί όμως να εκτιμηθεί αν πρόκειται για συγκυριακό φαινόμενο ή για την επαναφορά ενός γνωστού για τα κυκλώματα διακινητών δρόμου εισόδου στη χώρα. Τις επόμενες ημέρες είναι σαφές πλέον ότι καθημερινά τον Έβρο περνούν δεκάδες μετανάστες, ενώ τα κέντρα πρώτης υποδοχής και τα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων της περιοχής έχουν εξαντλήσει τη δυνατότητα “φιλοξενίας” ανθρώπων.
 
Δύο εβδομάδες αργότερα ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρης Βίτσας παραδέχεται μιλώντας στο Ραδιόφωνο 24/7 ότι “στον Έβρο ανησυχεί η κατάσταση, […] καθώς μόνο το πρώτο εικοσαήμερο του Απριλίου 2.100 άνθρωποι έχουν περάσει στα νησιά και 2.600 στον Έβρο αριθμοί που είναι τέσσερις φορές μεγαλύτεροι από το αντίστοιχο διάστημα του 2017”.
 
Την Πέμπτη 27 Απριλίου το News 24/7 βρίσκεται στον Έβρο σε ένα μίνι οδοιπορικό μιας ημέρας ακολουθώντας τη διαδρομή των προσφυγών από τη στιγμή που θα περάσουν το ποτάμι και μέχρι να μπουν τελικά στα λεωφορεία που θα τους οδηγήσουν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. 
 

Πρώτη στάση νωρίς το πρωί στο χωριό Πραγγί, λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Διδυμότειχο, στο δρόμο για Ορεστιάδα. Μας υποδέχεται ο πρόεδρος της Κοινότητας κ.Χριστόφορος Ζαφειρόπουλος και μας οδηγεί στα σημεία που συνήθως εντοπίζει κανείς μετανάστες. Όπως δηλώνει στο News 24/7 τις τελευταίες ημέρες ομάδες νεαρών κυρίως ανδρών περνούν από το χωριό ακολουθώντας τις γραμμές του τρένου, για να φτάσουν στο Διδυμότειχο. “Συνήθως είναι 7-8 άτομα” μας εξηγεί “και δεν μένουν στο χωριό παρά μερικά λεπτά. Ψωνίζουν νερά, κάτι να φάνε και συνεχίζουν τον δρόμο τους”. Όταν τον ρωτάμε αν πράγματι είναι οι ροές αυξημένες απαντά αμέσως ότι “τόσο κόσμο είχαμε να δούμε από το 2010”.
 
Στο καφενείο του χωριού οι λιγοστοί θαμώνες παραπονιούνται ότι οι δημοσιογράφοι τους θυμούνται μόνο όταν το χωριό πλημμυρίζει από τα νερά του ποταμού ή υπάρχει θέμα με το μεταναστευτικό. Και εκείνοι όπως ο Ζαφειρόπουλος θεωρούν ότι οι ροές των μεταναστών θυμίζουν τις αντίστοιχες του 2010. “Καλοί και ταλαιπωρημένοι άνθρωποι είναι, οικογένειες. Αφήνουμε συχνά καμιά κονσέρβα και λίγο ψωμί στις αυλές των σπιτιών, μήπως και το βράδυ περάσουν και χρειαστούν κάτι να φάνε” μας λένε.
 
Το ίδιο πρωί τηλεοπτικός σταθμός μετέδιδε την είδηση ότι στα χωριά τους έχουν σημειωθεί κλοπές αυτοκινήτων και μετανάστες έχουν “ανοίξει” σπίτια. “Και εμείς στην τηλεόραση το είδαμε, αλλά δεν ξέρουμε κάτι”, απαντούν στις ερωτήσεις μας και μάλλον δεν ανησυχούν ιδιαίτερα.
 
Περίπου 4 χιλιόμετρα μετά το Πραγγί, βρίσκεται το χωριό με τους περισσότερους κατοίκους στην περιοχή. Το Πύθειο με 420 μόνιμους κατοίκους είναι γνωστό ως ένα από τα πιο εύκολα περάσματα του Έβρου. Το Τουρκικό έδαφος βρίσκεται μόλις στα 500 μέτρα από το καφενείο του χωριού και σχεδόν κάθε πρωί οι κάτοικοι βλέπουν μετανάστες να περνούν. Ο Χάρης Θεοχαρίδης είναι πρόεδρος της κοινότητας και ασχολείται με αγροτικές εργασίες. Πριν από μερικά βράδια πράγματι του έκλεψαν το αυτοκίνητο, χωρίς να γνωρίζει όμως τον δράστη. Μας λέει ότι οι κάτοικοι του χωριού, όπως και ο ίδιος εκείνη την ημέρα, αφήνουν τα κλειδιά πάνω στο αυτοκίνητο, καθώς το χωριό θεωρείται ασφαλές. Εξηγεί ότι οι μετανάστες περνούν τα σύνορα άργά το βράδυ ή το ξημέρωμα και στο χωριό μένουν μόνο για να περάσουν τη νύχτα.
 
Όπως δηλώνουν στο News 24/7 ψαράδες της περιοχής που γνωρίζουν καλά το ποτάμι, τα κυκλώματα των διακινητών τον τελευταίο μήνα έχουν εξοπλιστεί με μεγαλύτερες βάρκες που χωρούν μέχρι και 50 άτομα και θυμίζουν αυτές που έβλεπαν στα νησιά της Χίου και της Μυτιλήνης να μεταφέρουν μετανάστες.
 
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ψαράδων τα προηγούμενα χρόνια οι μετανάστες περνούσαν κυρίως μόνοι τους το ποτάμι, ενώ πλέον υπάρχει “οδηγός” στη βάρκα που μόλις τους αφήσει στην ελληνική όχθη επιστρέφει στην απέναντι μεριά.
 

Ανάλογες είναι οι μαρτυρίες και στο Χειμώνιο, με τους κατοίκους να βλέπουν συχνά μετανάστες να φτάνουν μόνοι τους στο τμήμα συνοριακής φύλαξης του χωριού, προκειμένου να “παραδοθούν” στις ελληνικές αρχές και να ξεκινήσουν οι διαδικασίες καταγραφής τους. Σε όλο το μήκος της οδικού δικτύου μέχρι και την Ορεστιάδα είναι εμφανή τα ίχνη της παρουσίας των μεταναστών. Σε χαλάσματα, στάσεις λεωφορείων και στους σταθμούς των τρένων φαίνεται ότι καθημερινά άνθρωποι περνούν τη νύχτα τους. Στο σιδηροδρομικό σταθμό της Ορεστιάδας όπως αποτυπώνει ο φωτογραφικός φακός του News 24/7, οι μετανάστες βρίσκουν καταφύγιο σε κτίρια που έχουν εγκαταλειφθεί και σε παλιά βαγόνια του ΟΣΕ. Ρούχα πεταμένα, κάρτες από τα μέσα μαζικής μεταφοράς της Κωνσταντινούπολης, τσάντες και σπασμένα κινητά τηλέφωνα υπάρχουν πεταμένα παντού. Άλλωστε η πρώτη κίνηση που κάνουν ειδικά οι οικογένειες μόλις αισθανθούν ασφαλείς, είναι να πετάξουν τα βρεγμένα από το ποτάμι ρούχα.
 

Η Έλενα-που επιθυμεί να κρατήσει την ανωνυμία της- εργάζεται σε κατάστημα ρούχων στην Ορεστιάδα. Μας διηγείται πως πριν από μια εβδομάδα μια ομάδα 20 μεταναστών με αρκετά παιδιά εμφανίστηκε στο κατάστημα και “σήκωσε όλο το εμπόρευμα”. “Ήρθαν για περίπου 10 λεπτά, ψώνισαν ρούχα, πλήρωσαν κανονικά και έφυγαν για τον σταθμό των ΚΤΕΛ” μας λέει.
 
Ανάλογες ιστορίες ακούσαμε και στο Διδυμότειχο από καταστηματάρχες που εξηγούν ότι ο προσφυγικός πληθυσμός αυτού του κύματος είναι διαφορετικός. “Πρόκειται για ανθρώπους που φαίνεται ότι είχαν κάποια χρήματα” δηλώνουν στο News 24/7. Βέβαια δεν παραλείπουν να αναφέρουν ότι πλέον είναι αρκετά ταλαιπωρημένοι, κυρίως όσοι προέρχονται από το κουρδικό Αφρίν.
 
Τελευταίος σταθμός αυτού του μίνι οδοιπορικού στην περιοχή είναι η Νέα Βύσσα. Το 2010 αν δημοσιογράφος ήθελε να ακολουθήσει τα “ίχνη των προσφύγων” δεν υπήρχε περίπτωση να μην περάσει από το χωριό που έγινε γνωστό για το περιβόητο φράκτη των συνόρων. Η ελληνική κυβέρνηση το 2012 κατασκευάζει ένα τείχος-φράκτη μήκους 12,5 χιλιομέτρων μεταξύ Νέας Βύσσας και Καστανιών, προκειμένου να εμποδίσει τη διέλευση των μεταναστών. Το έργο διαφημίζεται από την τότε κυβέρνηση Σαμαρά ως θωράκιση των συνόρων, αντιμετωπίζεται όμως με οργή από οργανώσεις που ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
 
Οι άνθρωποι της περιοχής αντιμετωπίζουν το “έργο” με καχυποψία. Ο Δήμαρχος Σουφλίου ισχυρίζεται τότε πως πρόκειται για “πρόχειρη λύση που δεν θα φέρει αποτελέσματα” και συμπληρώνει ότι “από την Αλεξανδρούπολη έως το Ορμένιο είναι απόσταση 150 χιλιόμετρα. Τι θα σταματήσει ένας φράχτης μόλις 12,5 χιλιόμετρα;”. Την ίδια άποψη έχουν και οι αρχές ασφαλείας της περιοχής, με τον τότε πρόεδρο των αστυνομικών υπαλλήλων Έβρου, Κώστα Χατζηαναγνώστου να δηλώνει ότι ο φράκτης δεν θα λύσει το πρόβλημα αλλά “τα κυκλώματα διακίνησης θα μεταφέρουν τους μετανάστες στην παρέβρια περιοχή, στις όχθες του ποταμού Έβρου και όχι στα χερσαία σύνορα”.
 
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης οι αντιδράσεις είναι επίσης σφοδρές με τον πρόεδρο της Επιτροπής Μετανάστευσης της Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης Τζιάκομο Σαντίνι να δηλώνει πως “η τοποθέτηση του φράκτη στα σύνορα Ελλάδος-Τουρκίας, δεν πρόκειται να δώσει λύση στο πρόβλημα της αθρόας εισόδου μεταναστών από τον Έβρο”.
 

Όπως μας λένε οι κάτοικοι της Βύσσας ο φράκτης όχι μόνο δε μείωσε τις ροές των προσφύγων, αλλά δημιούργησε νέα σημεία εισόδου και έθεσε σε κίνδυνο τις ζωές των προσφύγων που αναγκάζονται πλέον να περνούν από το ποτάμι. Έμεινε για την ιστορία μια μεγάλη τρύπα στο φράκτη, σκαμμένη από μετανάστες να θυμίζει ότι τα τείχη δεν μπορούν να συγκρατήσουν τους ανθρώπους που αναζητούν μια καλύτερη ζωή. 

Η στάση της Τουρκίας και μια σχεδόν άγνωστη ιστορία

Για όσους γνωρίζουν καλά το μεταναστευτικό είναι δεδομένο ότι το τελευταίο διάστημα οι πολιτικές της Τουρκικής κυβέρνησης ευνοούν την αύξηση των ροών στον Έβρο. Ο υπουργός Μεταναστευτικής πολιτικής Δημήτρης Βίτσας το είπε άλλωστε σχεδόν ανοιχτά μιλώντας στο Ραδιόφωνο 24/7 πως πρόκειται για αθέτηση των συμφωνιών μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας. “Η Τουρκία οφείλει να κρατάει τους ανθρώπους στο έδαφός της και να εμποδίζει την πρόσβασή τους στις γειτονικές χώρες. Δεν υπάρχουν αντίστοιχες εισροές στη Βουλγαρία” δήλωσε ο υπουργός υπονοώντας ότι ο Ταγίπ Ερντογάν έχει ανοίξει τη στρόφιγγα προς την Ελλάδα.
 

Η δυνατότητα αυτή της γειτονικής χώρας έγινε απόλυτα σαφής το 2015. Ήταν λίγο πριν τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015, όταν ο Γιάννης Μουζάλας διαχειριζόταν ως υπηρεσιακός υπουργός το κρίσιμο χαρτοφυλάκιο της μεταναστευτικής πολιτικής. Την Πέμπτη, πριν την Κυριακή των εκλογών, από τις ελληνικές υπηρεσίας ασφαλείας αναφέρθηκε μια μαζική μεταφορά δεκάδων χιλιάδων μεταναστών από το εσωτερικό της Τουρκίας προς τα σύνορα του Έβρου. Άμεσα ενημερώθηκε το “υπηρεσιακό” τότε Μέγαρο Μαξίμου, με τον Γιάννη Μουζάλα να περνάει ένα εφιαλτικό τριήμερο μέχρι να εκτονωθεί τελικά η κατάσταση την Τρίτη μετά τις εκλογές. Το περιστατικό καταγράφηκε τότε ως επίδειξη δύναμης του μηχανισμού της Τουρκίας, που κατέστησε σαφές ότι μπορεί να ελέγξει τη προσφυγική ροή στην περιοχή.
 
Παράλληλα και σύμφωνα με πληροφορίες η διάρκεια του ταξιδιού των μεταναστών προς την Ελλάδα έχει αλλάξει. Στο παρελθόν το δρομολόγιο τους στο εσωτερικό της Τουρκίας μπορεί να διαρκούσε και δύο μήνες, ενώ οι στάσεις ήταν περισσότερες. Πλέον και κυρίως οι Σύριοι με οικογένειες και οι Κούρδοι δεν θεωρούν ασφαλή την παραμονή τους στην Τουρκία με αποτέλεσμα να συντομεύουν την διαμονή τους εκεί. Έτσι από τη στιγμή που θα μπουν στη γειτονική χώρα, μπορεί και μέσα σε 7-10 ημέρες να βρεθούν σε ελληνικό έδαφος.
 
Σε αυτό συμβάλει και η στάση των Τουρκικών αρχών. Το τελευταίο μήνα δύο camp φιλοξενίας προσφύγων στην περιοχή της Ανδριανούπολης έκλεισαν με απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης. Έτσι χιλιάδες άνθρωποι έμειναν με δύο επιλογές. Είτε να περάσουν άμεσα στην Ελλάδα, είτε να προωθηθούν προς το εσωτερικό της Τουρκίας με βασικό προορισμό την Κωνσταντινούπολη. Μάλιστα σύμφωνα με πληροφορίες σε αγροτικές περιοχές και αλσύλλια στην Τουρκική πλευρά και λίγα μέτρα από τα σύνορα, έχουν στηθεί πρόχειροι καταυλισμοί που θυμίζουν την περίπτωση της Ειδομένης, αλλά σε πολύ μικρότερη έκταση. 

Ασφυκτικά γεμάτοι οι χώροι υποδοχής

Οι αυξημένες ροές δημιουργούν πλέον μείζον ζήτημα με την παραμονή των ανθρώπων που έρχονται στα κέντρα πρώτης υποδοχής. Αστυνομικά τμήματα, συνοριακοί σταθμοί και οι δύο χώροι φιλοξενίας στο χωριό Φυλάκιο έχουν γεμίσει ασφυκτικά. Το προσωπικό που έχει αναλάβει την καταγραφή των μεταναστών δεν επαρκεί και οι διαδικασίες καθυστερούν. Την Παρασκευή 27 Απριλίου η Ύπατη Αρμοστία του ΟΗΕ απευθύνει έκκληση στην ελληνική κυβέρνηση να βελτιώσει επειγόντως τις συνθήκες και να ενισχύσει την ικανότητα υποδοχής.
 

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας περίπου 2.900 άνθρωποι έχουν φτάσει στον Έβρο μέχρι στιγμής αυτόν το μήνα, κυρίως οικογένειες από τη Συρία και το Ιράκ. Αυτό ισοδυναμεί με το μισό του εκτιμώμενου αριθμού αφίξεων στην περιοχή κατά τη διάρκεια του 2017. Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση μέλη της Υ.Α. σε επίσκεψή τους σε αστυνομικούς χώρους κράτησης βρήκαν σε μια δομή οικογένειες να κοιμούνται στο πάτωμα δίπλα σε μια σειρά από κελιά. Σε άλλη αστυνομική δομή, μόνο ένας γιατρός και τέσσερις νοσοκόμες ήταν διαθέσιμοι για πάνω από 500 ανθρώπους. Ανάμεσα στους εκατοντάδες ανθρώπους που βρίσκονται σε αυτές τις συνθήκες είναι και έγκυες γυναίκες, πολύ μικρά παιδιά και άνθρωποι που χρήζουν ιατρικής και ψυχο-κοινωνικής φροντίδας.
 
Πλέον οργανώσεις ανθρωπινών δικαιωμάτων που δραστηριοποιούνται στο προσφυγικό ζήτημα, ζητούν να ληφθούν έκτακτα μέτρα για την περιοχή, ενώ όλοι οι εμπλεκόμενοι δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι οι ροές αν δεν αλλάξει η πολιτική της Τουρκίας θα συνεχίσουν να αυξάνονται, ιδιαίτερα να πέσει η στάθμη του ποταμού. Η πιο “γνωστή πόρτα της Ευρώπης” άνοιξε και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να υποδεχτούμε όσους την περάσουν.
 
Πηγή: news247.gr

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.