Η κριση στην Τριτοβαθμια Εκπαιδευση

Γράφει η Σάρα Θανάση

Η κοινωνική και οικονομική κρίση γίνεται κατανοητή ως η αυξανόμενη δυσκολία πρωτίστως των ατόμων να ανταποκριθούν στις οικονομικές ανάγκες, καθώς δευτερευόντως των  αρμοδίων δομών να προσφέρουν τις υπηρεσίες που προσέφεραν παλαιότερα, λόγω περικοπών και θεσμικών αλλαγών. Η Τριτοβάθμια ή Ανώτατη Εκπαίδευση επηρεάζεται και αυτή με τη σειρά της από την οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα εδώ και τουλάχιστον 8 χρόνια.

Στα ελληνικά πανεπιστήμια τα προβλήματα εξειδικεύονται κυρίως στην υποχρηματοδότηση, την εμπορευματοποίηση της γνώσης καθώς και την υποβάθμιση δομών, σπουδών και πτυχίων. Όσον αφορά το πρώτο, ήδη από τα χρόνια προ κρίσης τα χρήματα του κρατικού προϋπολογισμού που προορίζονταν για την παιδεία και την τριτοβάθμια εκπαίδευση ήταν λιγοστά. Αυτό φυσικά επιδεινώθηκε, με αποτέλεσμα υπηρεσίες που θεωρούνταν αυτονόητες, όπως στέγη και τροφή έως παροχές απαραίτητες για τη διεκπεραίωση των σπουδών, όπως συγγράμματα, δεν μπορούν να προσφέρονται από το κράτος δωρεάν. Η συνολική χρηματοδότηση έχει μειωθεί σημαντικά γεγονός που γίνεται αντιληπτό από το ό,τι την τετραετία 2010-2014 άγγιξε μόλις το 24%, έναντι της περιόδου μεγάλης αύξησης που άγγιξε το 150% την περίοδο 2001-2009.

Η κρίση όπως ήταν φυσικό επηρέασε και το επίπεδο των σπουδών. Όταν δεν υπάρχουν χρήματα για να συντηρούνται και να ανανεώνονται οι υλικοτεχνικές υποδομές, δεν υπάρχουν χρήματα ούτε καν για επαρκές προσωπικό καθαρισμού, φύλαξης και διοίκησης, όταν μειώνεται το διδακτικό προσωπικό  – το διδακτικό προσωπικό των πανεπιστημίων μειώθηκε κατά 19,2% συνολικά μεταξύ 2009-2015, ενώ η μείωση του βοηθητικού εκπαιδευτικού προσωπικού άγγιξε το 49% έναντι του 11% του τακτικού προσωπικού-  γίνεται αντιληπτό πως τόσο το ουσιαστικό επίπεδο του περιεχομένου των σπουδών, όσο και το τυπικό της αξίας του πτυχίου πλήττεται σοβαρά.

Από την άλλη πλευρά, η τάση εμπορευματοποίησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με στόχο φυσικά τη άντληση κέρδους έχει ως αποτέλεσμα την ιδιωτικοποίηση των παροχών και την ιδιωτική παιδεία, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι φοιτητές, ιδιαίτερα όσοι πραγματοποιούν τις σπουδές τους μακριά από τη μόνιμη κατοικία τους, να υποχρεώνονται σε επιπλέον δαπάνες.

Όλα τα παραπάνω, έχουν ως αποτέλεσμα την υποβαθμιση της γενικής εικόνας του Πανεπιστημίου, τόσο των δομών, απαραίτητων για την ομαλή διεξαγωγή του πανεπιστημιακού προγράμματος, όσο και της ποιότητας των σπουδών εξαιτίας διάφορων ελλείψεων. Βεβαία, η επικρατούσα «παθολογική κατάσταση», δεν σημαίνει ότι θα παραμείνει ως έχει. Υπάρχουν προτάσεις με την εφαρμογή των οποίων, θα μπορούσε να βελτιωθεί ο τρόπος λειτουργίας του Πανεπιστημίου.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών η ανάδειξη των ζητημάτων υποχρηματοδότησης της εκπαίδευσης, καθώς και της ιδιωτικής, μη κρατικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ το σοβαρότερο όλων είναι το φαινόμενο της μαζικής εξόδου πτυχιούχων στο εξωτερικό.

Η διερεύνηση της σχέσης πολιτικής με την παιδεία αποτελεί ένα ακόμα ζήτημα προς διερεύνηση, ούτως ώστε διερευνήσουμε τη σχέση της Πολιτικής με την Παιδεία, όσον αφορά τη βελτίωση της απόδοσης και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας επένδυσης στην ανώτατη εκπαίδευση.

Ακόμα, η σύνδεση της ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας με την αγορά εργασίας, με αλλαγή του προσανατολισμού των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων των ΑΕΙ, που μπορεί να ανοίξει δρόμους στους πτυχιούχους προκειμένου να αποκατασταθούν επαγγελματικά πάνω στο αντικείμενο των σπουδών τους. Γεγονός αδιαμφισβήτητης σημασίας, καθώς σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το ποσοστό απασχόλησης όσων αποφοίτησαν μετά το 2011 αγγίζει μόλις το 56% έναντι 62% του συνόλου, ενώ το ποσοστό ανεργίας ανέρχεται στο 36%, σχεδόν διπλάσιο από το σύνολο.

Τέλος, η εξεύρεση εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης, καθώς και η αξιοποίηση της περιουσίας και των νέων τεχνολογιών, θα συμβάλλει στην αναβάθμιση των δομών που με τη σειρά της θα επηρεάσει θετικά και την ποιότητα των σπουδών. Ήδη άλλωστε οι πόροι των ιδρυμάτων του πανεπιστημιακού τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης, που προέρχονται κυρίως από τις ερευνητικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητές, σημείωσαν σημαντική αύξηση 47% μεταξύ του διαστήματος 2011 και 2015.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.