Μιλωντας για την τεχνη του δρομου

Στα μέσα του 2010 ξεσπάει στην Ελλάδα μια οικονομική κρίση που έμελλε να φέρει τα πάνω κάτω στο εσωτερικό και εξωτερικό της χώρας. Ήδη από το 2008 τα ποσοστά της ανεργίας αυξάνονται με σταθερούς ρυθμούς. Δέκα χρόνια μετά η οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας παραμένουν σε μια κατάσταση ανισορροπίας. Και μια τέτοια κρίση, που άφησε πίσω της ανθρώπους άστεγους, άνεργους, αγανακτισμένους, δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει την τέχνη.
 
Η τέχνη είναι σίγουρα πολυδιάστατη έννοια που δεν επιδέχεται περιορισμούς. Και μπορεί να μην αναγνωρίζουν όλοι το καθετί σαν τέχνη, όταν όμως εκφράζεται μια σκέψη, ένα συναίσθημα, μια άποψη, λίγο ενδιαφέρει το κοινό αν γίνεται πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί, έναν καμβά, έναν τοίχο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας μορφής έκφρασης κοινωνικών, πολιτικών ή και επαναστατικών απόψεων αποτελούν τα συνθήματα σε τοίχους και τα γκράφιτι. Η «τέχνη του δρόμου» όπως έχει χαρακτηριστεί είναι ίσως η πιο συνηθισμένη μορφή τέχνης που δεν αναγνωρίζεται από πολλούς ως τέχνη αυτή καθαυτή. Για κάποιους αποτελεί ένα λεκέ σε τοίχους, για άλλους καταπάτηση δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας, για αυτούς που το κάνουν πάντως είναι ένας τρόπος να εξωτερικεύσουν ότι τους «τρώει» μέσα τους.

Τα γκράφιτι αποτελούν ένα κίνημα που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’70 σε υποβαθμισμένες περιοχές της Νέας Υόρκης και από εκεί άρχισε να εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο. Την ίδια περίοδο αναπτύσσεται το κίνημα του χιπ χοπ από την καταπιεσμένη νεολαία, γι’ αυτό και πολλοί θεωρούν τα γκράφιτι μέρος της χιπ χοπ κουλτούρας.

Στην Ελλάδα τα γκράφιτι έκαναν την εμφάνισή τους περίπου το 1985 με πολύχρωμα μηνύματα και εικόνες σε τοίχους και βαγόνια τρένων. Σε αντίθεση με τα γκέτο των ΗΠΑ, δεν αποτελούν πάντα έκφραση των καταπιεσμένων. Στην αρχή η ελληνική κοινωνία δεν έδωσε μεγάλη έκταση. Μερικά χρόνια αργότερα ωστόσο, όταν και  αρχίζουν να δημιουργούνται οι πρώτες ομάδες και να οργανώνονται τα πρώτα ομαδικά «βαψίματα», η τέχνη του δρόμου ξεκινά να παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις και πιο ουσιαστικό περιεχόμενο.

Στην πόλη της Κομοτηνής τα συνθήματα σε τοίχους πολλά…! Μια εξομολόγηση αγάπης, στίχοι τραγουδιών, αντιρατσιστικά μηνύματα και μια προσπάθεια αφύπνισης και ξεσηκωμού για τα όσα συμβαίνουν στη χώρα μας. Κάποια, φθαρμένα από το πέρασμα των χρόνων και άλλα φθαρμένα από την αντίδραση μερικών στα μηνύματα που κάποιοι ήθελαν να εκφράσουν. Και από την άλλη μεριά μια ολόκληρη πόλη γεμάτη με πολύχρωμα streetart. Εκεί πάλι καμία αντίδραση.

Στη χώρα μας ο ποινικός κώδικας προβλέπει ότι το γκράφιτι θεωρείται αξιόποινη πράξη όταν αυτό γίνεται χωρίς αδειοδότηση. Τιμωρείται δε όπως ορίζουν οι διατάξεις των άρθρων 381, 382, 383 αυτού. Πιο συγκεκριμένα, η ποινή φυλάκισης μπορεί να είναι μέχρι 2 χρόνια, ενώ είναι πιθανό να επιβληθεί χρηματική ποινή ύψους έως και 3.000 ευρώ. Στις ΗΠΑ επιτρέπεται ακόμη και η σύλληψη ατόμου που απλά κουβαλάει σπρέυ, ενώ από την άλλη μεριά, χώρες όπως η Αγγλία και η Χιλή διαθέτουν ανοιχτές γκαλερί όπου φιλοξενούν έργα δημιουργών σε τοίχους έπειτα από αδειοδότηση.

Με λίγα λόγια η αρνητική αντίδραση όσων στέκονται επιφυλακτικά απέναντι στην τέχνη του γκράφιτι έγκειται ουσιαστικά στο γεγονός ότι αυτό ισορροπεί σε μία πολύ λεπτή γραμμή μεταξύ τέχνης και βανδαλισμού, ανάλογα με το τι προβλέπει ο ποινικός κώδικας της εκάστοτε χώρας. Είναι βέβαια άξιο απορίας το πώς μπορούμε να βάζουμε φραγμούς και να κάνουμε διακρίσεις όταν μιλάμε για τέχνη.
Και εδώ  θα πρέπει να θέσουμε το ερώτημα ποιος και με ποια κριτήρια αποφασίζει τι πρέπει να μείνει αναλλοίωτο και τι πρέπει να σβηστεί;

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.