Μαγικη λογοτεχνικη μνημειωση ενος ανεπιστρεπτι χαμενου κοσμου και χωρις καμια εξιδανικευση

Η πρώτη συλλογή των δέκα διηγημάτων του Δημήτρη Κανελλόπουλου, με τίτλο «Ο θάνατος του αστρίτη και άλλες ιστορίες», κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2018 από τις εκδόσεις Κίχλη. Δεν πρόκειται για μία ακόμη πεζογραφική απόπειρα που στόχο έχει να αποτυπώσει τη ρομαντική πλευρά της ζωής ή τις δυσκολίες της σύγχρονης εποχής. Αποτελεί προϊόν αφύπνισης της μνήμης για τον γενέθλιο τόπο του συγγραφέα, τη Νεμούτα Ηλείας, για την οποία η αγάπη του είναι οφθαλμοφανής. Στο σύνολο των διηγημάτων του η ελληνική ύπαιθρος μίας άλλης εποχής ξεπηδά και σωματοποιείται με  ποιητικότατο τρόπο. Στιγμιότυπα ζωής και αγροτικά τοπία με έντονα λυρική διάθεση, όπως για παράδειγμα στο διήγημα «Terra Australis Incognita»: «Μοσκοβόλαγε λουλούδια ο τόπος όλος. Τα σπαρτά ανθισμένα, το γρασίδι είχε αντρειώσει, οι παπαρούνες, κατακόκκινες σαν το αίμα, απλώνονταν παντού. Η φύση σε οργασμό».
 
Ο συγγραφέας αν και τονίζει πως όλα όσα παρατίθενται στο έργο είναι αποκύημα της φαντασίας του, όμως ήδη από τις πρώτες σελίδες ο αναγνώστης αμφιταλαντεύεται, από την έντεχνη παράθεση ονομάτων, πόλεων, χωριών, τοποθεσιών, ποταμών κ.λπ., που ενισχύσουν τη ρεαλιστική για τον συγγραφέα  αφόρμηση που μεταπλάθει  με μαγικό τρόπο τοπία και ανθρώπους της γενέθλιας γης του, «παιχνίδι» σαφώς επιτρεπτό ανάμεσα στον αφηγητή και τον συγγραφέα. 

Ένα «ταξίδι» σ’ έναν κόσμο πραγματικό, χωρίς εξιδανίκευση και ωραιοποίηση 

Η ανάκληση στον κόσμο του χθες, η αναφορά σε συνήθειες και ανθρώπους του παρελθόντος δεν γίνονται με οδηγό τη νοσταλγία. Δεν αποτελεί πόθος του κ. Κανελλόπουλου η επιστροφή σε έναν πιο «αγνό» τρόπο ζωής –επιθυμία πολλών συγγραφέων που μνημονεύουν το παρελθόν–, ο ίδιος αποσκοπεί με αυτό το ταξίδι να διασώσει από τη λήθη εκείνες τις σκοτεινές και θλιβερές όψεις της ζωής που αφήνει στη σκιά ο εξωραϊσμός της μνήμης. Επιδιώκει με τον τρόπο γραφής του να περιγράψει έναν κόσμο πραγματικό, χωρίς εξιδανίκευση και ωραιοποίηση. Ήρωες του απλοί χωρικοί με πάθη, αδυναμίες, χαμένα όνειρα, ακατανίκητους έρωτες. Ο σκληρός κόσμος αποδεικνύει συνεχώς την ύπαρξή του, καθώς η δυστυχία και η θλίψη, και ορισμένες φορές ο θάνατος, δεν τους εγκαταλείπουν. Ωστόσο, όπως τονίζει ο συγγραφέας πέρα από την τραχύτητα, δεν λείπει η απλότητα και η ομορφιά που έχουν εκλείψει στις μέρες μας. 

Ντοπιολαλιά, το στερεόν «οστό» των ηρώων 

Όσον αφορά το ύφος και τον τρόπο εκφοράς του λόγου του είναι άκρως σαγηνευτικός. Αν και έντονο χαρακτηριστικό του η απλότητα, διανθίζεται από έντονα στοιχεία ντοπιολαλιάς –για την καλύτερη κατανόησή του περιλαμβάνεται στη συλλογή και γλωσσάρι–, δίνοντας έτσι τα κατάλληλα «οστά» στους ήρωες του. Χωρίς υπερβολική δραματικότητα, μας πλουτίζει συναισθηματικά και προκαλεί τη συγκινησιακή μας αντίδραση χάρη στην έντονη θεατρικότητα, κάνοντάς μας συμμέτοχους στις ιστορίες του.
 
Παρατίθεται στη συνέχεια ένα ευσύνοπτο δείγμα από το διήγημα «Ο θάνατος του αστρίτη» που δίνει και το όνομά του στη συλλογή διηγημάτων. 

Ο θάνατος του αστρίτη 

ΜΠΟΝΟΡΑ ΣΗΚΩΘΗΚΕ. Είχε μεγάλη φαμελιά κι έπρεπε να τη θρέψει. Από μικρό κορίτσι στα βάσανα. Πρώτα έχασε τον πατέρα της, πολύ νέο, από σκωληκοειδίτη. Το θυμόταν αχνά. Τον πόναγε η κοιλιά του και του βάνανε απάνω κεραμίδι ζεσταμένο στη θράκα. Έσπασε ο σκωληκοειδίτης και σε τρεις μέρες έσβησε ό άνθρωπος στο παραγώνι. Τριάντα τριών χρονών. Ύστερα η μάνα της, κορωμένη για άντρα, μόλις περάσανε σαράντα μέρες παντρεύτηκε ένα σουλατσαδόρο πού σ’ ένα χρόνο την ξέκανε απ’ το ξύλο. Κι έμεινε αυτή και οι δυο αδερφές της. Ήταν η μικρότερη.
 
[…] Ο πατέρας της είχε μεγάλη περιουσία, μα δεν απόμεινε παραπάνω απ’ τη μισή. Τα καλύτερα χωράφια τα πήρε ο πατριός της. Κι αυτά, τρία κορίτσια ανυπεράσπιστα, δεν μπόρεσαν ν’ αντισταθούνε. Οι συγγενείς δε βοήθησαν, ήσαν στο άλλο χωριό, τ’ άφησαν στη μοίρα τους. Κουμάντο έκανε η μεγάλη αδερφή. Έβαλε μπροστά και τις πάντρεψε τις δυο μικρές. Η μεσαία πήρε το Λιά το Χιονιάδη, έναν αγαθό· κι αυτή, η Δημήτρω, τον Καλατζάκο, δώδεκα χρόνια μεγαλύτερο.
 
[…] Η Δημητρώ σαμάρωσε τον Καρρά, τον καβάλησε και κίνησε για τις Αγριλιές. Στην Ντοάνα. Πίσω άφησε τη μεγάλη να προσέχει τα τρία μικρά. Δεν είχε άλλονε η δόλια. Ο άντρας της έλειπε στα Λαγκάδια, εμπορευότανε ζώα. Ο ήλιος δεν είχε βγει από τα Σιωματάκια. Η πρωινή δροσιά τής τρυπούσε τα κόκαλα. Πέρασε του Σιελέπη το ρέμα, και στις Πετριές έκοψε στην κατηφόρα, στη Γούβα. Μετά του Καρτερίκα, πάνω από το περιβόλι του κουνιάδου της του Φαρμάκη, πήρε το περικοπό· πέρασε τον Λεύκο, το μεγάλο ρέμα, κι ανηφόρισε κατά του Ρανταλιάνη, που είχανε τ’ αμπέλι. Κατόπιν όλο ίσια, πάνω από τα Συφουραίικα, και βγήκε αριστερά στις Αγριλιές.
 
[…] Τότε σκέφτηκε τα παιδάκια της. Είχε τέσσερα, δυο κορίτσια, δυο αγόρια. Τι να  τους πάω να τα φιλέψω; αναρωτήθηκε μασουλώντας. Της πέρασε απ’ το μυαλό να τους πάει λίγο τσιμπίμπο. Μόλις είχε αρχίσει να ωριμάζει.
 
Σηκώθηκε, μάζεψε τα πράματα, φόρτωσε την κοφινά στ’ άλογο κι ανηφόρισε για τ’ αμπέλι […] με το χέρι της έσιαζε τις βέργες να δει τα τσαμπιά. Είχανε ωριμάσει. Έσκυψε να κόψει το πρώτο τσαμπί και τότε τη χτύπησε ο αστρίτης. Σαν σακοράφα μπήκε το δηλητήριο κάτω απ’ το νύχι του δείκτη. Το ουρλιαχτό της έσκισε την ησυχία του πρωινού. Το φίδι τινάχτηκε, κόρδωσε ψηλά το κορμί του κοιτάζοντας την ίσια στο πρόσωπο, και με μια απότομη κίνηση έπεσε ξερό μπροστά στα πόδια της. «Μανούλα μου», είπε. Πετάχτηκε σαν αστραπή μέχρι το φράχτη που είχε δέσει τ’ άλογο, άρπαξε απ’ το ταγάρι ένα μαχαίρι που ’χε μαζί της και το ’μπηξε βαθιά κάτω απ’ το νύχι. Πήρε την τριχιά τ’ άλογου κι έδεσε σφιχτά το δάχτυλο στη ρίζα του. Καβάλησε τ’ άλογο, το βάρεσε, και κείνο τράβηξε τον ανήφορο όλο τρεχάλα. Ρούφαγε συνέχεια το αίμα που ’τρεχε απ’ την πληγή και το ’φτυνε. Ο Καρράς, σαν να ’νιωθε τον κίνδυνο, έβαλε φτερά στα πόδια του.
 
Όταν έφτασε στου Καρτερίκα, κράτησε τ’ άλογο, κατέβηκε κι έπλυνε την πληγή στον κάνταλο της βρύσης. Ξανάδεσε το δάχτυλο σφιχτά, ξανακαβάλησε γρήγορα και κίνησε για το χωριό. Μια νάρκη ξεκινούσε απ’ το χέρι κι απλωνόταν σ’ όλο της το κορμί· ο πόνος αβάσταχτος. Μπαίνοντας στο χωριό, στου γερο-Αντωνάκη, φώναξε στην Ελένη:
–Ελένη, χάνουμαι, με βάρεσε αστρίτης στο δάχτυλο! Βόηθα με, δεν έχω άλλη πινογά…
[…] Ο Βασίλης ο Μπακατσέλος, φίλος του άντρα της, έσπρωξε τον κόσμο και μπήκε στην κάμαρη. Η φασαρία σταμάτησε.
–Φέρτε σπίρτο, είπε. Το μεγάλο κορίτσι έφερε ένα γυάλινο μπουκάλι φωτιστικό οινόπνευμα. Το πήρε ο Μπακατσέλος, έβγαλε το κότσαλο που είχε για πώμα κι έσκυψε πάνω της. Αυτή χλωμή, πεθαμένη. Της άνοιξε το στόμα κι άρχισε να ρίχνει μέσα. Γύρω σιωπή. Τότε, η Δημητρώ τινάχτηκε πάνω στο ντιβάνι, έβγαλε ένα μουγκρητό και ξέρασε το οινόπνευμα. Άνοιξε τα μάτια της […] Σαράντα μέρες πάλεψε με το Χάρο. Ύστερα, πήρε να δυναμώνει, άρχισε να στέκεται στα πόδια της. Δεν είχε έρθει η ώρα της. […]

Ο συγγραφέας, ποιητής και εκδότης Δημήτρης Κανελλόπουλος 

Ο συγγραφέας, ποιητής και εκδότης Δημήτρης Κανελλόπουλος, φίλος της εφημερίδας μας, η οποία είχε τη χαρά και την τιμή να δημοσιεύει στα ετήσια εορταστικά αφιερώματά της διηγήματά του, που μας διαβίβαζε, μέσω της Ελένης Σκάβδη,  κάθε φορά ο ίδιος, θυμίζουμε ότι γεννήθηκε το 1954 στη Νεμούτα Ηλείας. Το 1958 η οικογένεια του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Ιστορία και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Βabeş-Βolyai του Κλουζ-Ναπόκα της Ρουμανίας και Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε σε εκδοτικούς οίκους και ως φιλόλογος στην ιδιωτική εκπαίδευση. Έχει δημοσιεύσει τις ποιητικές συλλογές «Ομίχλη πέτρινη» (Ηριδανός 1986), «Σκυθικές ερημίες» (Κολωνός 1996), «Σιγή ασυρμάτου» (Κολωνός 2005), «Κλίνη σπόρου, καλή» (Οροπέδιο 2010) και «Το φράγμα της μνήμης» (Οροπέδιο 2017). Επίσης, ποιήματα του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά.
 
Επιμελήθηκε, ακόμη, το αφιέρωμα στη ρουμανική λογοτεχνία του περιοδικού «Πολιορκία» (τχ. 16, Απρίλιος 1982), την ανθολογία νεοελληνικής ποίησης στα ρουμανικά με τίτλο «42 de poeți greci contemporani» [42 σύγχρονοι Έλληνες ποιητές (1984)] και το αφιέρωμα του περιοδικού «Πλανόδιον» στον Ρουμάνο ποιητή Anatol Ε. Baconsky (τχ. 24, Δεκέμβριος 1996). Από το 2006 εκδίδει το λογοτεχνικό περιοδικό «Οροπέδιο», που φιλοξενεί αφιερώματα σε έλληνες και ξένους συγγραφείς, κριτικές και λογοτεχνικά νέα, αλλά και διευθύνει τις ομώνυμες εκδόσεις.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.