Ευρωπη, ανεπιδεκτη μαθησεως;

Το 2004, υπό την πίεση των ΗΠΑ, οι οποίες επιθυμούσαν να απομακρύνουν τους πρώην «υποτελείς» όσο το δυνατόν μακρύτερα από την ρωσική αγκαλιά, και του γερμανικού πόθου για απόκτηση πάσης φύσεως δορυφόρων, πραγματοποιήθηκε μία παλιρροϊκώνδιαστάσεων, τόσο στην ποσοτική όσο και στην ποιοτική της διάσταση, διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε πλήρη αντίθεση με το παρελθόν, οπότε οι διευρύνσεις, μετά από επίπονες διαπραγματεύσεις, έφθαναν τον μέγιστο αριθμό των τριών κρατών, περιλαμβάνοντας χώρες που ομοίαζαν ως προς τα οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά τους γνωρίσματα τόσο μεταξύ τους όσο και με τα ήδη μέλη, το 2004 εντάχθηκαν δέκα(!) νέα κράτη1, ανόμοια μεταξύ τους αλλά κυρίως με τα της Ενώσεως. Στην πλειοψηφία τους οικονομίες παρωχημένες, έλλειψη υποδομών, οικονομικοί δείκτες απογοητευτικοί, στοιχεία για τα οποία η Ένωση έκανε χοντροειδώς τα στραβά μάτια, χάριν των γεωστρατηγικών επιδιώξεων κάποιων μελών της και των ΗΠΑ.
 
Ωστόσο, το μείζον ζήτημα με τα νέα μέλη –τόσο του 2004 όσο και της επόμενης διεύρυνσης με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, το 2007– δεν ήταν οι οικονομικές τους αρρυθμίες, πολλές από τις οποίες γρήγορα ξεπεράστηκαν, αλλά η πολιτική τους διακυβέρνηση, τα κοινωνικά δεδομένα και η αντίληψή τους για την ευρωενωσιακή ιδέα, διαμορφωμένα όλα υπό ένα κομμουνιστικό ολοκληρωτικό καθεστώς πέντε δεκαετιών, τα κατάλοιπα του οποίου δεν ήταν εφικτό να εξορθολογιστούν στη διάρκεια μόλις 14 ετών από την πτώση του. Στην μεγάλη τους πλειονότητα τα νέα μέλη δεν είχαν αποτελέσει καθοιονδήποτε τρόπο κοινωνούς της ευρωπαϊκής ενοποιητικής προσπάθειας, θωρούσαν –και πολλά συνεχίζουν να το κάνουν– την Ένωση ως την κότα με τα χρυσά αυγά και την Γερμανία ως τον ισχυρό εταίρο που θα τους προστάτευε από τυχόν αναγεννημένες επιβουλές του ρωσικού τέως πατερούλη. Το κομμουνιστικό παρελθόν τους έχει νοθεύσει βαθύτατα τα ευρωπαϊκά θεμέλια του πολιτισμού τους, την αντίληψή τους για τα ανθρώπιναδικαιώματα και την δικαιοσύνη ενώ τα 50 χρόνια αυταρχισμού έχουν διαποτίσει τους λαούς τους με φοβίες αλλά και πρακτικές ασύμβατες με τις ευρωπαϊκές αξίες –χαρακτηριστικά που δεν ήταν δυνατόν να διορθωθούν αμέσως, με το μαγικό ραβδί της ελεύθερηςαγοράς και του πολυκομματισμού που ακολούθησαν την πτώση των Κόκκινων Καθεστώτων.

Έτσι σήμερα, 14 χρόνια από την ένταξή τους στην Ένωση –όσα δηλαδή και από την αλλαγή καθεστώτος μέχρι την ένταξή τους– και υπό τον καταλύτη της οικονομικής κρίσης, η οποία αφαίρεσε από την ΕΕ την ικανότητα να γεννά χρυσά οικονομικά πακέτα, η τελευταία αντιμετωπίζει σενάρια διάλυσης έχοντας στους κόλπους της μία Ουγγαρία, η οποία ποτέ δεν απεμπόλησε την ακροδεξιά της τάση –είναι ευρέως άγνωστο αλλά η Ουγγαρία ξεκίνησε τις διώξεις Εβραίων χρόνια πριν τη Ναζιστική Γερμανία, πλειοδοτώντας συχνά σε «εμπνευσμένες» μεθόδους εξόντωσης– μη δημοκρατική, νοσταλγό μίας κρατικά ελεγχόμενης οικονομίας. Μία Πολωνία, με παροιμιωδώς ανώμαλο πολιτικό βίο, να επιδιώκει τον κυβερνητικό έλεγχο της δικαιοσύνης, την Τσεχία και τη Σλοβακία να ρέπουν διαρκώς περισσότερο στην ξενοφοβία και τις ακραίες ρητορικές2. Ακόμη, πλημμυρισμένες με απέχθεια και φόβο για την μέχρι πρότινος επικυρίαρχη ΕΣΣΔ-Ρωσία, τα πρώην μέλη του Ανατολικού Συνασπισμού και νυν μέλη της ΕΕ διακρίνονται από διακαή αμερικανοφιλία και ΝΑΤΟφιλία, παρασέρνοντας την Ένωση βαθύτερα στον αμερικανικό εναγκαλισμό και ναρκοθετώντας κάθε προσπάθεια που έγινε να αποκτήσει η ΕΕ ένα ουσιαστικό διεθνοπολιτικό αποτύπωμα, αυτονομούμενη από την αμερικανική πολιτική και την ΝΑΤΟϊκή στρατιωτική ομπρέλα.
 
Δεν έμαθες, λοιπόν, Ευρωπαϊκή Ένωση πως η υπόσχεση ένταξης στους κόλπους σου δεν μπορεί να λειτουργήσει ως πανάκεια; Ποια Δυτικά Βαλκάνια παλεύεις να συμπεριλάβεις; Μία χώρα όπου είναι ανέφικτη η διάκριση μαφίας και κυβερνητικών αξιωματούχων,  η οποία, μάλιστα, εξόφθαλμα προχωρά στην εθνοκάθαρση αναγνωρισμένων μειονοτήτων; Μια χώρα μέρος του εδάφους της οποίας είναι υπό ουσιαστικό αμερικανικό έλεγχο ενώ η ίδια διατηρεί προνομιακές σχέσεις με τη Μόσχα του Βλαντίμιρ Πούτιν; Ένα κράτος χωρίς έθνος; Ή ένα κράτος χωρίς κράτος, ένα αποτυχημένο πείραμα της διεθνούς κοινότητας, χωρίς την ασφυκτική παρουσία της οποίας θα είχαμε το μεγαλύτερο εκκολαπτήριο τζιχαντιστών στην καρδιά της Ευρώπης; Μήπως θεωρείς ότι η προοπτική και η ολοκλήρωση της ένταξης θα επουλώσουν τα λάθη του παρελθόντος; Κομμάτι σου θα γίνουν και τα λάθη και τα πάθη! Όπως θα έλεγε και ο λαϊκός τροβαδούρος Τζίμης Πανούσης «Αχ Ευρώπη! Αχ Ευρώπη, εσύ τους έλειπες!».
 

  1. Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Σλοβενία, Μάλτα και Κύπρος –Κύπρος και Μάλτα αποτελούν εξαίρεση για το παρόν άρθρο.
  2. Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία αποτελούν την πολιτική Ομάδα Βίζεγκραντ.

 

* Ο Βαγγέλης Σιδερούδης είναι φοιτητής Διεθνών Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών  του Παντείου Πανεπιστημίου

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.