Αναζητωντας τη συνδεση αρχαιας τραγωδιας και μουσικης

Ολοκληρώθηκε με επιτυχία, για ακόμη μια χρονιά, το 4ο Θερινό Σχολείο Αρχαίου Δράματος «Το Αρχαίο Δράμα ως Παραστατική Τέχνη» που διοργανώνει το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας – Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών -της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ, το οποίο φέτος «μοίρασε» τις δύο εβδομάδες του σε Θεσσαλονίκη και Κομοτηνή, σε συνεργασία με το Κρατικό θέατρο βορείου Ελλάδας
 
Η δεύτερη εβδομάδα έλαβε χώρα στην Κομοτηνή, και στο πλαίσιο των μαθημάτων πραγματοποιήθηκε η διάλεξη-συναυλία με τίτλο: «Ηχοδραματικά τοπία…  μια πρόταση μετουσίωσης  αρχαίων μουσικών θεμάτων για βιολί και πιάνο και μελωδικών εικόνων για βιόλα και πιάνο».
 
Κατά τη διάρκειά του ερμηνεύτηκαν ανέκδοτα έργα σύγχρονων Ελλήνων δημιουργών με έμπρακτη δια βίου αφοσίωση στη μουσικολογική μελέτη, έρευνα, σύνθεση και ερμηνεία της ελληνικής μουσικής, ιδιαίτερα δε της αρχαιοελληνικής, με σκοπό τη διερεύνηση της συναρμογής τεκμηρίων της μουσικολογικής έρευνας με τη σύνθετη καλλιτεχνική παραστατική πράξη του δράματος, καθώς και την προώθηση της μεταξύ των τεχνών επιστημονικής και καλλιτεχνικής επικοινωνίας.
 
Ερμηνευτές ήταν η κ. Εύη Δελφινοπούλου στο βιολί, ο κ. Δημήτρης Δελφινόπουλος στη βιόλα και η κ. Χριστίνα Σιδηροπούλου στο πιάνο, η οποία είχε την επιμέλεια της εκδήλωσης και πραγματοποίησε διάλεξη για το θέμα.

Αρχαίες μελωδίες και σύγχρονες εμπνεύσεις

Το πρόγραμμα της συναυλίας, χωριζόταν σε τρία σκέλη την Αρχαϊκή Σουίτα για βιολί και πιάνο 2014 του Δημήτρη Θέμελη, την πρώτη εκτέλεση της Ελεγείας για την Αντιγόνη για βιολί και πιάνο 2019, και τις μελωδικές εικόνες για βιόλα και πιάνο του Δημήτρη Δελφινόπουλου.
 
Η πρώτη ενότητα, σημείωσε η κ. Σιδηροπούλου, παρουσιάζει θέματα τα οποία είναι αρχαιοελληνικά, που ανακαλύφθηκαν από αρχαιολόγους, μεταγράφηκαν σε ευρωπαϊκή σημειογραφία από τον αείμνηστο Δημήτρη Θέμελη, ο οποίος ήταν μεταξύ άλλων ερευνητής, μουσικολόγος, καθηγητής Πανεπιστημίου, λυράρης και βιολιστής.
 
Από αυτές τις σειρές των φθόγγων, που είναι μελωδίες συντέθηκαν αυτά τα κομμάτια, που παρουσιάστηκαν στην Κομοτηνή, πέντε διαφορετικά κομμάτια,  από πέντε διαφορετικές επιγραφές από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, που έχουν ενταχθεί σε  μια σουίτα.
 
Τα συγκεκριμένα κομμάτια μεταφέρουν τις αρχαιολογικές μουσικές, έχοντας διατηρήσει την μελωδία αυτούσια, αν και δεν γνωρίζουμε από που προέρχονται και αν είναι οργανική μουσική ή φωνητική, όμως η δουλειά που έκανε ο συνθέτης, σημείωσε η κ. Σιδηροπούλου, είναι εξαιρετική γιατί ηχούν ευχάριστα και στο σημερινό αυτί.«Είναι απλές μελωδίες λιτές, μας ταξιδεύουν με διάφορους τρόπους, είναι όμως και ένα υλικό που μπορεί να πλαστεί και έχει χρησιμοποιήσει ο Δ. Θέμελης σε πολλά έργα του» ανέφερε.
 
Το δεύτερο έργο, η «Ελεγεία για την Αντιγόνη», που η πρώτη εκτέλεση για βιολί έγινε στην εκδήλωση της Πέμπτης  αφορά το αρχαίο δράμα του Σοφοκλή, και έχει εμπνευστεί από αυτό. Είναι μουσική ρομαντική λυρική, μελωδικότατη, με πολλές ευκαιρίες αυτοσχεδιαστικές για το βιολί, που όμως μελετώντας το, η κ. Σιδηροπούλου βρήκε πώς θα μπορούσαν οι μελωδικές ενότητες να έχουν μια συνάφεια με τα μέρη της συναυλίας.
 
Το τρίτο έργο ήταν του κ. Δελφινόπουλου, που έχει γράψει ένα κύκλο από 12 μελωδικές εικόνες για βιόλα και πιάνο, εμπνευσμένες θεματολογικά από την αρχαιότητα, και έχουν τίτλους οι οποίοι αναφέρονται στην αρχαία Ελλάδα, όπως Αποστολικόν, Κόλαβρος, Επικρήδιος, αλλά και Μητρώον και Ιάλεμος, με τα δύο τελευταία να παίζονται σε πρώτη εκτέλεση.
 
Ο συσχετισμός που γίνεται, είναι των θρήνων και των τραγωδιών με τη συγκεκριμένη μουσική, άλλωστε στα δράματα χρησιμοποιούνται μοντέρνες μουσικές.
 
Η παρουσίαση του μουσικού μέρους, σε ένα τέτοιο κοινό του Θερινού Σχολείου, είναι πολύ ενδιαφέρουσα, γιατί προκύπτει η ενημέρωση και η γνωριμία.
 
Για αυτό άλλωστε και έκαναν αυτή τη μουσική παρουσίαση στους συμμετέχοντες σε αυτό, ώστε να αποκτήσουν εικόνα και να αξιοποιήσουν τη γνώση αυτών των μουσικών.

Η σύνθεση της καλλιτεχνικής παραστατικής πράξης με τη μουσική

Η εκδήλωση αυτή, σημείωσε ο κ. Τσομής εκ μέρους της οργανωτικής και επιστημονικής επιτροπής του Θερινού σχολείου, είναι από τις κορυφαίες στιγμές του προγράμματος, συνοδεύεται δε από μουσική καμωμένη από εξέχοντες μουσικούς.
 
Η εκδήλωση, η οποία ήταν ανοιχτή στο ευρύτερο κοινό, έγινε γιατί θεωρούν πως κάθε απόλαυση, στη συγκεκριμένη περίπτωση η μουσική, είναι διδακτή, μέσω της διάλεξης, έχει να κάνει με το δράμα, και έχει ως αφετηρία την θεώρηση της σπουδαιότητας του μέλους, μεταξύ των έξι στοιχειωδών εσωτερικών στοιχείων του δράματος όπως τα ανέλυσε ο Αριστοτέλης, και αφόρμηση στο ερώτημα για την συναρμογή της σχέσης των δεδομένων της μουσικολογικής έρευνας με τη σύνθεση της καλλιτεχνικής παραστατικής πράξης.
 
Έτσι αναδεικνύεται ο τρόπος που αρχαία μουσικά θέματα έχουν μεταπλαστεί σε σύγχρονους συγκερασμένους τύπους, πώς ηχούν τα τεκμήρια της επιστημονικής μουσικολογικής έρευνας για την αρχαιολογική μουσική, και αν είναι εφικτή η αισθητική επικοινωνία τους με ένα αρχαίο δράμα με ανάλογο υφολογικό περιεχόμενο.
 
Παράλληλα διερεύνησαν, πώς σύγχρονες μελωδικές εικόνες εμπνευσμένες από την αρχαιότητα, μπορούν να απηχούν αρχαιοελληνικά δραματικά ηχοτοπία, αν είναι λειτουργικά εφικτή η μετουσίωσή τους σε γνήσιες εικόνες μίμησης πράξεως σπουδαίας και τελείας, αλλά και πώς μπορεί να επιτευχθεί η σύζευξη τεχνών και εποχών, ώστε η παραστατική πράξη να τις ενσωματώσει ως κύτταρά ενός μένοντος γίγνεσθαι, αναδεικνύοντάς το και αποδίδοντας στο μεταμοντέρνο παρόν την αίσθηση και τη χροιά του αρχαίου παρελθόντος, τη σχέση που υπόσχεται με το μέλλον και πώς τελικά το παρόν, μέσα από τις σύγχρονες δραματικές παραστάσεις μπορεί να αναφέρεται στο παρελθόν, δημιουργώντας ένα μέλλον.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.