Το «Γυμνο Δερμα» (εκδ. Βακχικον, 2019) της Αννας Μαχαιροπουλου ως αλλος «Απαγορευμενος Καρπος»

Ως «Απαγορευμένος Καρπός» –ας μου επιτραπεί να δανειστώ τον τίτλο και το περιεχόμενο ενός εκ των ποιημάτων της συλλογής– παρουσιάστηκε το Σάββατο 9 Νοεμβρίου η πρώτη ποιητική απόπειρα της Άννας Μαχαιροπούλου με τίτλο «Γυμνό Δέρμα» (εκδ. Βακχικόν, 2019). «Απαγορευμένος καρπός γιατί [η συλλογή] είναι σκοτεινή και συνάμα φωτεινή. Σε κοιτάζει λοξά όταν απομακρύνεσαι και κατάματα όταν ζητάς να φύγεις, σου κρατάει το χέρι σφιχτά, Μείνε σου λέει και το απαιτεί […]  Σε δοκιμάζει, Σε πλησιάζει […] γίνεται μαύρη τρύπα, τροφοδοτεί και καταπίνει, σε δένει και σε τραβάει». Ακριβώς σε αυτά τα μονοπάτια και σε ακόμη περισσότερες συναισθηματικές οξύνσεις οδηγεί τον αναγνώστη η συλλογή της κ. Μαχαιροπούλου, όπως σ’ αυτά που οδήγησε τους συντελεστές της παρουσίασης και συγκεκριμένα τον μουσικό Γιώργο Κελεσίδη, που «αγκάλιασε»  μουσικά την παρουσίαση, το μέλος ΕΕΠ Γαλλικής Γλώσσας και Πολιτισμού της Νομικής Σχολής ΔΠΘ Στέφανο Γραβάνη, τον συγγραφέα Χρήστο Χαρτοματσίδη, την εκπαιδευτικό Κυριακή Αμβροσιάδου και τον Γιώργο Κουκαλιώτη, που με τις παραστατικές τους αναγνώσεις και τα αυτοσχέδια μονόπρακτά τους απέδωσαν στη βραδιά την επιβαλλόμενη θεατρική νότα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή… όπου τον λόγο έλαβε ο Χρήστος Χαρτοματσίδης.

Χρήστος Χαρτοματσίδης
«Διαβάζοντας κανείς κάποιο ποίημα της Άννας, μπορεί να το δει σαν μια καλοστημένη σκηνή, όπου έχει προσέξει το παραμικρό στοιχείο. Δεν υπάρχει η τάση για επίδειξη, δεν υπάρχει η εξωστρέφεια»*

«Υποπτεύθηκα την ιδιαίτερη σχέση που έχει η Άννα Μαχαιροπούλου με την ποίηση, μετά τις πετυχημένες ποιητικές παραστάσεις της στο αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας, στις οποίες, είχε την ευθύνη της επιλογής των έργων και της σκηνικής τους απόδοσης κι επιπλέον, συμμετείχε και η ίδια απαγγέλλοντας στίχους από αγαπημένους ποιητές. Γι’ αυτό, για μένα δεν ήταν έκπληξη ο ερχομός του ποιητικού της βιβλίου. Θα περίμενε κανείς η δημιουργικότητά της να στραφεί σε κάποιο θεατρικό είδος, η ίδια όμως έχει προτιμήσει την ποίηση, σαν εσωτερικός μονόλογος, προσωπική εξομολόγηση και ψυχολογική έρευνα. Πολλές φορές μπορείς να αντιληφθείς στα ποιήματά της, πως ενώ εκφράζει συναισθήματα και περιγράφει ψυχικές καταστάσεις, ταυτόχρονα, παρακολουθεί από τα πλάγια, μένει σε εγρήγορση, προσέχει σχολαστικά τις δικές της αντιδράσεις για να τις αξιολογήσει και να μάθει κάτι περισσότερο για τον εαυτό της. Περίπου όπως στην Μπρεχτική αποστασιοποίηση του ηθοποιού από τον ρόλο.

Εδώ έχουμε την αποστασιοποίηση του σκεπτόμενου ατόμου, από τον εαυτό του, όπου ο ίδιος του ο ψυχικός κόσμος είναι αντικείμενο της έρευνάς του. Όπου παρακολουθεί κι αναλύει τα συναισθήματα, μα και τις αντιδράσεις του με μια καθαρά επιστημονική περιέργεια, που ξεπερνά τα όρια της αυτογνωσίας και που έχει ως απώτερο σκοπό όχι μόνο να κατακτήσει την εσωτερική αρμονία, μα και να γενικεύσει τις παρατηρήσεις της σε ολοκληρωμένες ιδέες με τον μεγεθυντικό φακό της ποίησης.

Ποια είναι τα βασικά θέματα που απασχολούν την ποιήτρια; Δεν είναι δύσκολο να προσδιοριστούν. Όλα τα μεγάλα θέματα της τέχνης είναι αντικείμενο, μα και κινητήρια δύναμη του έργου της: Ο έρωτας, η μοναξιά, η αγάπη, η αυτογνωσία για να φτάσουμε στα μυστικά της ύπαρξης, το νόημά της και τον θάνατο. Όλα αυτά γίνονται με μεγάλη προσοχή στην εικόνα που δημιουργεί με τα γραπτά της, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στην παραμικρή λεπτομέρεια. Μπορείς, διαβάζοντας κάποιο ποίημα να το δεις σαν μια καλοστημένη σκηνή, όπου έχει προσέξει το παραμικρό στοιχείο. Δεν υπάρχει όμως η τάση για επίδειξη, δεν υπάρχει η εξωστρέφεια. Η ποιήτρια είναι ο μόνος ηθοποιός, μα κι ο μόνος θεατής του έργου. Σε μια άδεια και κρύα σκηνή, με το που θα ανάψει ο προβολέας, η ίδια θα αρχίσει να ανακαλύπτει μικρά φύλλα που τρεμουλιάζουν, ανοιξιάτικα ζουζούνια που σκαρφαλώνουν αδέξια πάνω σε κλαριά, εικόνες που γενούν συναισθήματα, συνειρμοί, που γίνονται αντικείμενο περισυλλογής και σκέψης».

Ολόκληρη η ομιλία του Χρήστου Χαρτοματσίδη εδώ.

Στέφανος Γραβάνης
«Τα ρούχα συμβολίζουν τις κοινωνικές συμβάσεις, τον ρουχισμό και ταυτόχρονα τη συμμετοχή σε μία δυστοπική πραγματικότητα. Ενώ, αντίθετα, το γυμνό δέρμα, που επανέρχεται πολλές φορές, είναι ένα σύμβολο αγνότητας, ειλικρίνειας»

«Η Άννα Μαχαιροπούλου δεν ευαγγελίζεται έναν καινούριο άνθρωπο, αλλά μια νέα συνθήκη στην ανθρώπινη συμπεριφορά, αφού καταδικάζει πρώτα την υποκρισία σε όλες τις πλευρές της ανθρώπινης ζωής. Σε μία σειρά ποιημάτων με τίτλο “Ποίημα”, πουαριθμούνται με λατινικούς χαρακτήρες, μεταφέρει το δικό της μήνυμα: “δεν είμαι ηλιόλουστη μέρα./Είμαι το φως που ζεσταίνει το σκοτάδι./Είμαι η επέλαση των σύννεφων/σε έναν ουρανό που γκριζάρει[…] Είμαι η βροχή που μιλάει/σταγόνες οι εικόνες
μου του κόσμου/φυτεύονται σε γόνιμο έδαφος”. Στους στίχους αυτούς, χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες της απόγνωσης και της αποστροφής του κόσμου μέσα από τα στοιχεία της φύσης, και συγκεκριμένα, ο πάγος γίνεται σύμβολο ακινησίας και θανάτου μέσα από τις μεταφορικές, ασύνδετες εικόνες του. Στο δεύτερο ποίημα της σειράς αυτής, βλέπουμε πάλι να αναδύεται ένα μήνυμα απαισιοδοξίας για τον κόσμο μας, αλλά υπάρχει παράλληλα και η θέληση του κειμένου να παλέψει ώστε να μην υποκύψει στην κατάπτωση: “Γαλαξίες και ουρανοί/γυρνάνε με ταχύτητα/γύρω από τον ορίζονται/πάλι χάνομαι/ψάχνω τα ρούχα μου/μαύρα/ψάχνω κάτω από αυτά ένα γυμνό δέρμα”.

Τα ρούχα συμβολίζουν τις κοινωνικές συμβάσεις, τον ρουχισμό και ταυτόχρονα τη συμμετοχή σε μία δυστοπική πραγματικότητα. Ενώ αντίθετα, το γυμνό δέρμα, που επανέρχεται πολλές φορές, είναι ένα σύμβολο αγνότητας, ειλικρίνειας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της ποίησης είναι η ανάδυση εκστατικών και μυστικιστικών εικόνων, όπως στο τρίτο μήνυμα. Ίσως το ποίημα με τη μεγαλύτερη ένταση και τις πιο ωραίες και ασυνήθιστες εικόνες: “Κινούμαι δίχως χέρια/δεμένα, ακρωτηριασμένα./Αιμορραγώ/σαν αρχέγονη θεά/θαμμένη μέσα στη γη”. Η όψη αυτή της αρχέγονης θεάς, αποτελεί συμβίωση ενός αγάλματος θαμμένου, δηλαδή συμβολίζει ένα νεκρό παρελθόν. Όσο προχωράει, αρχίζει να δυναμώνει η ένταση: “Κινούμαι δίχως στόμα/ραμμένο και κλειδαμπαρωμένο./Οι αλήθειες μου αγρίμια στον λαιμό/κατασπαράζουν τη φωνή μου”. Στην πρώτη αντίθεση, η εικόνα “κινούμαι δίχως στόμα, ραμμένο και κλειδαμπαρωμένο” που έρχεται σε αντίθεση με τις “αλήθειες, αγρίμια στον λαιμό” που κατασπαράζουν την εικόνα. Το ραμμένο στόμα αποτελεί σύμβολο καταπίεσης και διαμαρτυρίας, ενώ τα αγρίμια που κατασπαράζουν τη φωνή που μόλις θέλει να βγει, δείχνουν όλη αυτήν την μεγάλη ένταση που υπάρχει και την αποστροφή προς τον κόσμο. Και συνεχίζει: “Τρέχω στα δάση/για να καλυφτώ/για να ξεσκίσω εκεί μοναχικά όλα τα φορέματα της ψυχής μου/ν’ αλλάξω δέρμα και μορφή/να γίνω φίδι, λύκος ελάφι κι αετός”. Βλέπουμε, μετά το γυμνό δέρμα, τα ζωτικά σύμβολα της φύσης να είναι η επιστροφή στην αγνότητα».

Τζένη Κατσαρή
«Μια ποιητική συλλογή με τον άνθρωπο σε αρμονική, και καθολική, συνομιλία με το σύμπαν»    

Τέλος, η φιλόλογος Τζένη Κατσαρή που συντόνισε τη βραδιά σημείωσε ότι η ποίηση της Άννας Μαχαιροπούλου είναι ιδιοτύπως ενδιαφέρουσα. Για το μοτίβο του συμπαντικού ανθρώπου που καταθέτει στο σύγχρονο ποιητικό γίγνεσθαι. Ενός ανθρώπου πέρα από το γένος, που βιώνοντας τον καιρό της κρίσης, εγκαθιδρύει νέες σχέσεις με τον κόσμο που τον περιβάλλει, και εκκινούν από ένα διαφορετικό δρόμο εσωτερικό και μύχιο, δρόμο της ψυχής  που ανάγεται στις αρχέγονες διαδρομές του ανθρώπου στον χρόνο και την ιστορία, προσφέροντας μια εναλλακτική οπτική στη μίζερη, συμπιεστική κοινωνική πραγματικότητα της εποχής μας. Μια ποιητική συλλογή με τον άνθρωπο σε αρμονική, και καθολική, συνομιλία με το σύμπαν.

Οι παρουσίες

Η θεατρική οικογένεια του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. και όχι μόνο τίμησε την Άννα Μαχαιροπούλου. Συγκεκριμένα, παρευρέθησαν η Σοφία Μενεσελίδου, η Θεανώ Πασχάλη, η Λένα Γκαρτσώνη, φοιτητές και μέλη θεατρικών ομάδων, ο Δημήτρης Οικονομίδης, η Εύα Σκότη, ο Γιάννης Καραγκιουλμέζης, κ.ά. η «δική» μας Στέλλα Κελεποσίδου και ο σύζυγός της, Ανθιμος, η Νατάσα Λιβεριάδου, της ΔΚΕΠΠΑΚ, που άοκνη πάντοτε στηρίζει τις πολιτιστικές εκδηλώσεις της πόλης, η σύζυγος του Χρήστου Χαρτοματσίδη Τατιάνα, ο κ. Γ. Διαμαντίδης, ως εκπρόσωπος των εκδόσεων Βακχικόν, ο ποιητής από τον Ίασμο Γιώργος Μπατζάκας με τη σύζυγό του Γεωργία, ο Τέλης Κελεσίδης και η Ευγενία Κελεσίδου, γονείς του ταλαντούχου μουσικού, φοιτητή στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων που δημιούργησε γοητευτικές μουσικές μελωδίες με αφορμή τους στίχους  της κ.Μαχαιροπούλου, και όμορφου νέου Γιώργου Κελεσίδη, με πρωταγωνιστικό ρόλο στην εκδήλωση, ο κινηματογραφιστής Μιχάλης Βαμβακάς που συνέθεσε τα βίντεο που απολάμβαναν οι ακροατές-θεατές  με εξαιρετική απεικόνιση σκηνών από την παράσταση «Ο ιππότης του Φθινοπώρου», σε κείμενο του Αύγουστου Κορτώ με πρωταγωνίστρια την Αννα Μαχαιροπούλου, η π. Διευθύντρια του Κέντρου Λαϊκών Δρωμένων και αδελφή της ποιήτριας Μίνα Μαχαιροπούλου, η Στέλλα Αργυροπούλου και πολλοί πολλοί άλλοι.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.