Αντιδρουν στην εγκατασταση αιολικων σταθμων στο Σαος κατοικοι της Σαμοθρακης

Μπορεί η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να αποτελεί το μεγάλο «στοίχημα» της εποχής που ζούμε, ώστε να υιοθετηθούν μορφές παραγωγής ενέργειας που θα συμβάλουν στη διατήρηση του περιβάλλοντος, τι γίνεται όμως όταν αυτή η στόχευση θέτει σε κίνδυνο το περιβάλλον; Τι γίνεται δηλαδή όταν η δημιουργία εγκαταστάσεων για αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως είναι τα αιολικά πάρκα και οι αιολικοί σταθμοί,  θέτει σε κίνδυνο το φυσικό περιβάλλον;  Τότε είναι που η «κοινωνία των πολιτών» αλλά και οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν να ορθώνουν το «ανάστημά» τους και να αποτρέπουν τέτοιους κινδύνους.
 
Μία τέτοια περίπτωση είναι και αυτή στη Σαμοθράκη, όπου κάτοικοι και φορείς αντιδρούν στην επιχειρούμενη εγκατάσταση αιολικών σταθμών στο όρος Σάος από δύο εταιρίεςοι οποίες έχουν λάβει άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέσω Ανεμογεννητριών (Α/Γ) από την ΡΑΕ. Συγκεκριμένα η μία σκοπεύει να εγκαταστήσει  36 Α/Γεγκατεστημένηςισχύος 108 MW στην κορυφή Λουλούδι και η δεύτερη 3 Α/Γεγκατεστημένης ισχύος 2,7 MW στην κορυφή Αμόνι.
 
Η αντίδραση βέβαια από κατοίκους και φορείς  της Σαμοθράκης δεν είναι «τυφλή» αλλά εδράζεται στο επιχείρημα ότι η εν λόγω επιχειρούμενη εγκατάσταση γίνεται στον πυρήνα της προστατευόμενης περιοχής που εντάσσεται στο δίκτυο NATURA 2000, επιχείρημα που φαίνεται να ασπάζονται και τα αντίστοιχα όργανα που γνωμοδότησαν αρνητικά στην εγκατάσταση.
 
Εξαιρετικά διαφωτιστικό για τους λόγους αντίδρασης φορέων και πολιτών της Σαμοθράκης είναι το υπόμνημα που συνέταξε το Διεθνές Γνωμοδοτικό Επιστημονικό Συμβούλιο του Συλλόγου «Βιώσιμη Σαμοθράκη», που αποτελεί όργανό του και αποτελείται από επιστήμονες που διενεργούν έρευνες στην Σαμοθράκη εδώ και πολλά χρόνια.
 
Πριν την παράθεση του υπομνήματος αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο ενημέρωσης των κατοίκων του νησιού ο Δήμος Σαμοθράκης διοργανώνει ανοιχτή εκδήλωση ενημέρωσης με καλεσμένους τις δύο εταιρείες και επιστήμονες ώστε να υπάρξει δημιουργικός διάλογος και από τις δύο πλευρές, καθώς και τοποθετήσεις/ερωτήσεις από το κοινό, το απόγευμα του Σαββάτου 7 Δεκεμβρίου 2019 στο Πνευματικό Κέντρο Χώρας Σαμοθράκης.
 
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ ΣΤΗΝ ΟΡΕΙΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ NATURA ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ
 
«Η παρούσα γνωμοδότηση συντάχθηκε από το Διεθνές Επιστημονικό Γνωμοδοτικό Συμβούλιο (ΔΕΓΣ) της «Βιώσιμης Σαμοθράκης» (“Sustainable Samothraki”), ενός συλλόγου που αποσκοπεί στην εξασφάλιση βιώσιμου μέλλοντος για το νησί της Σαμοθράκης, καθώς και την ένταξή του στο «Διεθνές Δίκτυο Αποθεμάτων της Βιόσφαιρας» (Man and Biosphere, MAB Program) της UNESCO. Μέσω της παρούσας επιστολής, το ΔΕΓΣ, το οποίο στελεχώνεται από διεθνώς αναγνωρισμένους επιστήμονες που εδώ και χρόνια έχουν εμπλακεί ερευνητικά στο νησί, εκφράζει την έντονη ανησυχία του σχετικά με την αδειοδότηση λειτουργίας μεγάλου αιολικού πάρκου στον «πυρήνα» της περιοχής NATURA 2000 και του προτεινόμενου «πυρήνα» του αποθέματος της βιόσφαιρας στη Σαμοθράκη. Το ΔΕΓΣ, ενώ συμφωνεί απερίφραστα στην υποκατάσταση ορυκτών καυσίμων με ΑΠΕ, ανησυχεί για τη διαταραχή του περιβάλλοντος που θα προκαλέσει το εν λόγω έργο σε ένα από τα τελευταία εναπομείναντα, σχεδόν αδιατάρακτα νησιά της Μεσογείου. Από σχετική προκαταρκτική μελέτη που πραγματοποίησε, το ΔΕΓΣ είναι πεπεισμένο ότι λόγω της προτεινόμενης χωροθέτησης των ΑΣΠΗΕ κοντά στις κορυφογραμμές του νησιού θα προκληθεί σοβαρή, μη αναστρέψιμη περιβαλλοντική διαταραχή όχι μόνο στον πυρήνα της περιοχής NATURA, αλλά και στο νησί συνολικά. Οι επιπτώσεις από το έργο δε θα περιοριστούν μόνο στο φυσικό περιβάλλον, αλλά θα έχουν πολλαπλές οικονομικές και κοινωνικές διαστάσεις.
 
Οι κύριες ενστάσεις κατά της εγκατάστασης αιολικών σταθμών παραγωγής ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) στον ορεινό όγκο της Σαμοθράκης είναι οι παρακάτω:

1. Ασυμβατότητα με τις αρχές του προγράμματος «Άνθρωπος και Βιόσφαιρα» της UNESCO

Η χωροθέτηση του προτεινόμενου ΑΣΠΗΕ στον πυρήνα ενός αποθέματος ΜΑΒ αντίκειται στις αρχές του προγράμματος «Άνθρωπος και Βιόσφαιρα» της UNESCO: Σύμφωνα με το έγγραφο θέσης της Αυστριακής Επιτροπής ΜΑΒ για τη χρήση ΑΠΕ σε αποθέματα βιόσφαιρας3 «… Η ζώνη του πυρήνα πρέπει να προστατεύεται διαρκώς ως αυστηρή περιοχή διατήρησης. Κατά συνέπεια, απαγορεύεται η κατασκευή αιολικών σταθμών στον πυρήνα και στην ενδιάμεση ζώνη προστασίας (bufferzone). Αντίθετα, δικαιολογείται η κατασκευή μικρομονάδων ως εναλλακτική λύση για γεννήτριες ντίζελ, όπως για παράδειγμα για την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος σε υπάρχουσες ορεινές καλύβες και καταφύγια». Συμπερασματικά, η ένταξη της Σαμοθράκης στο «Διεθνές Δίκτυο Αποθεμάτων της Βιόσφαιρας» της UNESCO τίθεται σε κίνδυνο.

2. Επιπτώσεις στο υδατικό δυναμικό

Η συμπύκνωση υδρατμών είναι φαινόμενο που λαμβάνει χώρα στον ορεινό όγκο της Σαμοθράκης και θεωρείται ότι συνεισφέρει σημαντικά τόσο στη σχετικά μεγάλη επιφανειακή απορροή του νησιού, όσο και στην παρουσία πηγών και ρεμάτων αδιάλειπτης ροής ακόμη και το καλοκαίρι. Οι ΑΣΠΗΕ επηρεάζουν το μικροκλίμα στην ευρύτερη περιοχή εγκατάστασης τους και προκαλούν έντονη ανάμιξη των αέριων μαζών, μεταβάλλοντας τη θερμοκρασία και την υγρασία κοντά στην επιφάνεια του εδάφους με αποτέλεσμα τη θέρμανση (και ξήρανση) των παρεδάφιων αέριων μαζών. Συνεπώς, ηεγκατάσταση και λειτουργία ΑΣΠΗΕ κοντά στις κορυφογραμμές του νησιού θα διαταράξει το φυσικό ισοζύγιο θερμοκρασίας/υγρασίας προκαλώντας εν δυνάμει τόσο την ανάσχεση του φαινομένου της συμπύκνωσης των υδρατμών  όσο και την εξάτμιση του νερού από τα υπόγεια υδροφόρα στρώματα. Επιπλέον, η μόνωση του εδάφους από την εγκατάσταση τόνων τσιμέντου για τις βάσεις των ανεμογεννητριών, αλλά και από την κατασκευή οδικού δικτύου, θα εμποδίσει την κατείσδυση του νερού που προέρχεται από τη βροχή, τα χιόνια και τη συμπύκνωση υδρατμών, προς το υπέδαφος, εξασθενώντας περαιτέρω τους υπόγειους υδροφορείς. Αθροιστικά, οι παραπάνω επιπτώσεις μπορεί να έχουν σαν αποτέλεσμα τη μειωμένη τροφοδοσία πηγών και ρεμάτων, γεγονός που θα επιδεινώσει το πρόβλημα νερού που ήδη αντιμετωπίζει ο Δήμος Σαμοθράκης στη διάρκεια της θερινής τουριστικής περιόδου.

3. Επιπτώσεις στην εδαφική διάβρωση

Ως αποτέλεσμα τεκτονικών και γεωμορφολογικών μηχανισμών και της εκτεταμένης υπερβόσκησης, το 71% της επιφάνειας της Σαμοθράκης χαρακτηρίζεται από υψηλή-μέτρια διάβρωση, που αποτελεί ένα από τα κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήματα του νησιού. Οποιαδήποτε παρέμβαση στα ορεινά τμήματα των λεκανών απορροής, που περιλαμβάνει εκσκαφές, διάνοιξη δρόμων και επιπεδώσεις, θα έχει σαν αποτέλεσμα την απομάκρυνση της βλάστησης και την αλλαγή των κλίσεων του ανάγλυφου ενισχύοντας τα φαινόμενα διάβρωσης και στερεομεταφοράς εδαφικών υλικών. Η προτεινόμενη περιοχή εγκατάστασης ΑΣΠΗΕ στη Σαμοθράκη χαρακτηρίζεται από ορεινούς όγκους με μεγάλο υψόμετρο και κλίσεις, χαμηλή βλάστηση, καθώς και έντονα τεκτονισμένα και ευδιάβρωτα πετρώματα. Τα έργα κατασκευής ΑΣΠΗΕ θα οδηγήσουν με βεβαιότητα στην αύξηση της τρωτότητας εκτεταμένων τμημάτων του ανάγλυφου με συνεπακόλουθη αύξηση της διάβρωσης και στερεομεταφοράς, ειδικά μάλιστα σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων. Στις επιπτώσεις συγκαταλέγονται η αύξηση της επικινδυνότητας των πλημμυρικών φαινομένων, η απογύμνωση ορεινών όγκων και η αλλοίωση παρόχθιων γεωργικών γαιών.

4. Επιπτώσεις στη χλωρίδα

Παρά τη μικρή της έκταση, η Σαμοθράκη έχει εξαιρετική σημασία για την ελληνική χλωρίδα, αποτελώντας ένα σημαντικό θερμό σημείο (hotspot) βιοποικιλότητας (…). Συγκεκριμένα, η χλωρίδα της Σαμοθράκης χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστη και μεγάλη βιοποικιλότητα φυτών με 1441 είδη και 21 τύπους βλάστησης με πολλά μοναδικά στοιχεία, όπως 17 ενδημικά είδη καθώς και 2 ενδημικά ή πολύ σπάνια είδη περιορισμένης παγκόσμιας εξάπλωσης (…). Τα έργα κατασκευής και εγκατάστασης των ΑΣΠΗΕ αναμένεται να επηρεάσουν άμεσα τουλάχιστον 7 από τα 17 ενδημικά είδη χλωρίδας, ενώ από τη λειτουργία τους αναμένεται να επηρεαστούν έμμεσα πολλά άλλα είδη λόγω μεταβολής των κλιματικών, υδρολογικών και εδαφικών συνθηκών και της αύξησης των φαινομένων εδαφικής διάβρωσης. Οι επιπτώσεις του έργου στη χλωρίδα αναμένεται να επεκταθούν σε όλο το ανατολικό τμήμα του νησιού από την κορυφογραμμή Λουλούδι μέχρι την ακτογραμμή.

5. Επιπτώσεις στην πανίδα

Η Σαμοθράκη είναι από τα πλουσιότερα νησιά του Αιγαίου σε ορνιθοπανίδα και ξεχωρίζει για την μεγάλη ποικιλία σπάνιων και απειλούμενων ειδών που φωλιάζουν ή σταθμεύουν εκεί κατά την μετανάστευση τους. Αποτελεί σημαντική περιοχή τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως επιβεβαιώνεται και από τη μεγάλη έκταση που καταλαμβάνει η Ζώνη Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας (ΖΕΠ) εντός της περιοχής ΝΑTURA (…). Ο κατακερματισμός και η απώλεια οικοτόπων (και ειδικών ενδιαιτημάτων) από τα έργα των ΑΣΠΗΕ θα επηρεάσει την πανίδα, ειδικά αυτή που σχετίζεται με βραχώδεις σχηματισμούς και σπάνιους τύπους βλάστησης. Η χωροθέτηση των ΑΣΠΗΕ σε κορυφογραμμές και διάσελα μεγάλου υψομέτρου μπορεί να προκαλέσει όχληση, εκτοπισμό, τραυματισμό ή και θανάτωση αρπακτικών πουλιών, όπως ο υψηλού κινδύνου σε πιέσεις ΑΣΠΗΕ σπιζαετός, ή/και των θηραμάτων τους. Λόγω της σπανιότητας των μεγαλόσωμων αρπακτικών πουλιών, απώλεια ακόμη και μικρού αριθμού τους μπορεί να έχει επιπτώσεις στην επιβίωση των τοπικών πληθυσμών. (…)
 

Συμπέρασμα

Με βάση τα παραπάνω, το ΔΕΓΣ πιστεύει ότι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και οι μακροπρόθεσμες περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις από την εγκατάσταση ΑΣΠΗΕ στον ορεινό όγκο της Σαμοθράκης θα υπερβούν κατά πολύ τα οφέλη από την παραγωγή «καθαρής» ενέργειας και τα αντισταθμιστικά οφέλη για την τοπική κοινωνία. Προτείνουμε την επανεξέταση της χωροθέτησης των ΑΣΠΗΕ και την εγκατάσταση τους σε περιοχή χαμηλού υψομέτρου, όπου το ύψος της επένδυσης θα είναι κατά πολύ μικρότερο από τον αντίστοιχο προϋπολογισμό στον ορεινό όγκο του νησιού. Τέλος, το ΔΕΓΣ εκφράζει την προθυμία του να υποστηρίξει το έργο ΑΣΠΗΕ υποδεικνύοντας μια πλέον ενδεδειγμένη θέση».

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.