Μαριος Κουκουναρας-Λιαγκης: «Να δημιουργησουμε ενα διαπολιτισμικο προγραμμα θρησκευτικης εκπαιδευσης ειδικα για την Θρακη»

Ο Κομοτηναίος λέκτορας Μάριος Κουκουνάρας-Λιάγκης, που ήταν και πρόσφατα συνομιλητής μας στον «Παρατηρητή της Θράκης», με αφορμή τη συμμετοχή του στο περί ου ο λόγος «Πρόγραμμα», ήταν, από κοινού με τον σχολικό σύμβουλο και συνάδελφό του θεολόγο Άγγελο Βαλλιανάτο, μεταξύ των εισηγητών του διήμερου Διεθνούς Συνεδρίου με θέμα «Διαπολιτισμική θρησκευτική εκπαίδευση και ισλαμικές σπουδές προκλήσεις και προοπτικές σε Ελλάδα και Ευρώπη» που διοργανώθηκε στην Καβάλα, όπου στο πλαίσιο της δεύτερης συνεδρίας με θέμα «Διαπολιτισμική Θρησκευτική Εκπαίδευση στη Θράκη- Χαρτογράφηση των αποτελεσμάτων των επιμέρους διδακτικών ενοτήτων και ερευνητικές προτάσεις» εισηγήθηκαν το θέμα «Θρησκεία και Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: Η εμπειρία από την Θράκη», εισήγηση που αποτέλεσε την αφορμή και για την ακόλουθη συνομιλία.
 
ΠτΘ: Μπορείτε τώρα που ολοκληρώθηκε το «Πρόγραμμα δια βίου εκπαίδευσης Θεολόγων κ.λ.π.» να μας αναφέρετε κάποια από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τις επιμορφωτικές δράσεις στις οποίες συμμετείχατε;
Μ.Κ.-Λ.: Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Κλήθηκα να αναλάβω από το ΑΠΘ, μαζί με τον συνάδελφο Άγγελο Βαλλιανάτο, την παιδαγωγική κατάρτιση των θεολόγων και των ιεροδιδασκάλων σε θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, παιδαγωγικής και διδακτικής. Δουλέψαμε βιωματικά με τους συναδέλφους σε όλες τις συναντήσεις που διοργανώθηκαν από την άνοιξη του 2014 έως τον Σεπτέμβριο του 2015. Από αυτή την εμπειρία έχουν προκύψει και καταγραφεί παρατηρήσεις, χωρίς να έχουν ερευνηθεί ακόμη εις βάθος, που αφορούν την εκπαίδευση των μουσουλμάνων της Θράκης, αλλά κυρίως τη θρησκευτική εκπαίδευση την οποία υπηρετώ και στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Ουσιαστικά αυτό που συνεχώς ανακύπτει είναι ότι δεν είναι δυνατόν να μην λάβουμε υπόψη μας τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του τόπου, τη συμβίωση δύο θρησκειών τόσους αιώνες και την περιορισμένη γνωριμία των πολιτών που διαφέρουν θρησκευτικά στη Θράκη. Το διαπίστωσα αυτό κυρίως στο τελευταίο μέρος της επιμόρφωσης όπου θεολόγοι και ιεροδιδάσκαλοι κάθισαν μαζί στα θρανία με πολύ διάθεση και χαρά αλλά εκεί φάνηκε πόσο κοντά και πόσο μακριά είναι. Επιβεβαιώθηκε λοιπόν ότι δεν μπορεί στον 21ο αιώνα να υπάρχουν εθνικά προγράμματα σπουδών όπως αυτό της θρησκευτικής εκπαίδευσης και άλλων μαθημάτων που δεν λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες του μαθητή και των κοινοτήτων, αλλά θα έπρεπε να υπάρχει ένα εθνικό πλαίσιο το οποίο θα σου αφήνει πολλά περιθώρια να σχεδιάζεις το δικό σου τοπικό πρόγραμμα και νομίζω είναι αυτό που πρέπει να δούμε πάρα πολύ σοβαρά στη Θράκη. Ουσιαστικά να δημιουργήσουμε ένα διαπολιτισμικό πρόγραμμα θρησκευτικής εκπαίδευσης ειδικά για την Θράκη με βάση το εθνικό πρόγραμμα σπουδών, στο οποίο με σεβασμό στην παράδοση του τόπου και στις θρησκευτικές ταυτότητες οι μαθητές να μαθαίνουν τον εαυτό τους και τον «άλλον»…
 

«Τα σχετικά με τη θρησκεία είναι στοιχεία του κόσμου και γνώση απαραίτητη για την ερμηνεία και την αλλαγή του»

 
ΠτΘ: Η πρόσφατη διδακτική θρακική εμπειρία σας επιβεβαίωσε την αξία του μαθήματος των θρησκευτικών στο σχολείο ή το αντίθετο, μιας και το θέμα των θρησκευτικών είναι σήμερα επίκαιρο;
Μ.Κ.-Λ.: Όσον αφορά το μάθημα των θρησκευτικών, που είναι όντως πολύ επίκαιρο θέμα τον τελευταίο καιρό, νομίζω ότι όλη αυτή η εμπειρία στη Θράκη απαντά και στην ερώτηση που μας κάνουν σε όλα τα μέρη της Ελλάδας. Μιλάμε για ένα μάθημα που φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά και τους μαθαίνει να επικοινωνούν και να συνομιλούν. Αυτό σημαίνει κανονικό μάθημα σε ένα πρόγραμμα σπουδών εκπαίδευσης, το οποίο έχει για όλα τα μαθήματα γενικούς παιδαγωγικούς σκοπούς. Η εκπαίδευση που λαμβάνει το παιδί δεν είναι κατακερματισμένη σε γνωστικά αντικείμενα που παρέχουν ατελείωτες γνώσεις-πληροφορίες. Όλα τα μαθήματα στοχεύουν να εκπαιδεύσουν ολιστικά το πρόσωπο. Το μάθημα των θρησκευτικών δεν μπορεί να μην υπάρχει αφού οι θρησκείες είναι ένα μέσο επικοινωνίας με τον εαυτό μας, με τους άλλους και με τον Θεό, αν πιστεύει κάποιος. Αποτελούν στοιχείο του κόσμου και γνώση απαραίτητη για την ερμηνεία και την αλλαγή του.
  

«Η πιο καλή βάση για κάθε χώρα της Ευρώπης είναι να δει ξανά το μάθημα των θρησκευτικών»

 
ΠτΘ: Να ρωτήσουμε διαφορετικά… Τελικά η ελληνική εκπαίδευση στο πεδίο του μαθήματος των θρησκευτικών είναι σύμφωνη με τα ευρωπαϊκά προτάγματα περί ανεξιθρησκείας;
Μ.Κ.-Λ.: Είμαστε μέρος της Ευρώπης και γι’ αυτό είναι δεδομένο ότι λειτουργούμε και σύμφωνα με τις συστάσεις. Η σύσταση 12 του 2008 μιλά για διαπολιτισμικά θρησκευτικά και για σεβασμό, όχι μόνο στις θρησκευτικές αλλά και στις μη θρησκευτικές πεποιθήσεις. Νομίζω ότι είναι η πιο καλή βάση για κάθε χώρα της Ευρώπης για να δει ξανά το μάθημα των θρησκευτικών. Δεν είναι απαραίτητο ότι είναι επιτυχημένα τα εκπαιδευτικά μοντέλα για το μάθημα των θρησκευτικών στις άλλες χώρες. Διαπιστώνω ότι υπάρχουν πολλά προβλήματα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να τις αντιγράψουμε λοιπόν.

Η Συνταγματικά Ορθόδοξη Ελλάδα, που έχει μάθημα θρησκευτικών στο σχολείο με ιστορία 150 χρόνων, με εκπαιδευτικούς και προγράμματα σπουδών προσφερόμενα αποκλειστικά από το κράτος, είναι από μόνη της περίπτωση μελέτης. Δεν μένει παρά να αποδείξουμε επιστημονικά ότι η προσέγγισή μας έχει παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά αποτελέσματα και εποικοδομητικό αντίκτυπο στην κοινωνία.
 

 «Η αλήθεια είναι ότι το περιεχόμενο στην εποχή της επικοινωνίας έχει πολύ λιγότερη σημασία στην εκπαίδευση»

ΠτΘ: Τη συζήτηση για τον εξοβελισμό θεολόγων και θρησκευτικών από το ελληνικό σχολείο σας πώς την εκλαμβάνετε;
Μ.Κ.-Λ.: Οι θεολόγοι είναι πολύ προβληματισμένοι γιατί είναι τόση η απόρριψη του μαθήματος, μέσα και έξω από το σχολείο, που αναγκάζονται όχι απλώς να αλλάξουν διδακτικό παράδειγμα αλλά να βρουν εκεί που τους κλείνουν τις πόρτες, παράθυρα να ξαναμπούν. Αυτό σε κάνει πιο δυνατό παιδαγωγικά και διδακτικά. Και πρέπει να σας πω ότι οι θεολόγοι είναι από αυτούς που χρησιμοποιούν περισσότερο τεχνολογία στο μάθημά τους. Είναι από αυτούς που είναι πιο ανοιχτοί στη συζήτηση. Από αυτούς που δέχονται την αντίρρηση, δίνουν τον λόγο στον μαθητή, συνομιλούν και φέρνουν στο κέντρο του μαθήματος τον διαφορετικό. Μάλιστα στην Θράκη πρέπει να πω ότι δεν περίμενα τόση διάθεση από τους συναδέλφους. Νομίζω ότι μας έδωσε το κουράγιο να πούμε ότι δουλεύουμε όντως για ένα μάθημα και για θεολόγους που θα είναι πιο δυνατοί να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές. Άλλωστε καμία αλλαγή –μεταρρύθμιση στην Ελλάδα, δεν έφτασε εύκολα στο σχολείο. Πόσω μάλλον όταν αυτή αφορά την παιδαγωγική προσέγγιση της ίδιας της μαθησιακής διαδικασίας και της ίδιας της γνώσης που παράγεις στην τάξη-άρα και τον λόγο που βρίσκεσαι ως θεολόγος εκπαιδευτικός σε αυτή και όχι απλά μόνον το ποιο περιεχόμενο θα χρησιμοποιήσεις. Η αλήθεια είναι ότι το περιεχόμενο στην εποχή της επικοινωνίας έχει πολύ λιγότερη σημασία στην εκπαίδευση.
 
 
* Ο Μάριος Λιάγκης είναι Λέκτορας Διδακτικής των Θρησκευτικών στο Τμήμα Θεολογίας του ΕΚΠΑ,  συνεργάτης του «Προγράμματος», εκ των υπευθύνων των δράσεών του

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.