Εναν συγχρονο λογιο τιμησε το Τμημα Ιστοριας και Εθνολογιας του ΔΠΘ

Σε συγκινητικό κλίμα αναγόρευσε τον συγγραφέα Δημήτριο Μαυρίδη, έναν άνθρωπο με την ψυχή, αν όχι την τυπική «εκπαίδευση» του ιστορικού, Επίτιμο διδάκτορα το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης την Τετάρτη 1 Μαρτίου στο κεντρικό αμφιθέατρο της πανεπιστημιούπολης.
 
Την προσωπικότητα και το έργο του κ. Μαυρίδη ανέδειξε ο Πρύτανης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Καθηγητής κ. Αθανάσιος Καραμπίνης, σημειώνοντας πως παρόλο που ξεκίνησε ως επιχειρηματίας και μηχανικός, η συγγραφική του τάση προσέφερε πολλά στην αυτοσυνείδηση της Θράκης.
 
Την προσφώνηση του τιμώμενου από τον Κοσμήτορα της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών Καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Χατζόπουλο και τον Πρόεδρο του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας Καθηγητή κ. Εμμανουήλ. Βαρβούνη ακολούθησε ο έπαινος του τιμωμένου από τον κ. Κωνσταντίνο Χατζόπουλο, που εξήρε την προσφορά του στα τοπικά γράμματα, εκδίδοντας περίπου 10 βιβλία και λευκώματα μέσα σε 10 χρόνια, αποδεικνύοντας πως παντρεύτηκε μεν την επιστήμη του μηχανικού , αλλά ο κρυφός του έρωτας ήταν και παραμένει η Ιστορία.
 
Στη συνέχεια ο Πρύτανης μαζί με τον κ. Χατζόπουλο πραγματοποίησαν την περιένδυση του τιμωμένου με την τήβεννο, και του επέδωσαν τα διάσημα του Επίτιμου Διδάκτορα. 
 

Το υπερτοπικό του Πολιτισμού στη Θράκη 

Στην ομιλία του ο Επίτιμος Διδάκτορας πλέον κ. Δημήτρης Μαυρίδης, αναφέρθηκε στην «Μελέτη του πολιτισμού στη Θράκη» τονίζοντας πως η Θράκη, βρίσκεται στο κέντρο περίπου ενός πολύ σημαντικού γεωγραφικού και πολιτισμικού χώρου, όπου συγκεντρώνεται μεγάλο τμήμα της ανθρώπινης ιστορίας και όπου υπάρχουν μερικές από τις διασημότερες τοποθεσίες της υφηλίου, και από την οποία ακόμη περνούν οι δρόμοι που συνδέουν ηπείρους και θάλασσες, τη Δύση με την Ανατολή και τον Βορρά με τον Νότο.
 
Οι ακτές της Θράκης βρέχονται από τις τρεις θάλασσες της Ρωμηοσύνης, τόνισε, το Αιγαίο, την Προποντίδα και τον Εύξεινο. Η Θράκη είναι κομβικό σημείο για το λεγόμενο “Ανατολικό Ζήτημα”, ένα ιστορικό φαινόμενο, το οποίο δημιουργείται στο μέτωπο της συνάντησης τριών ηπείρων και τριών τουλάχιστον πολιτισμών. Γεωπολιτική κομβική εστία του Ανατολικού Ζητήματος είναι η Κωνσταντινούπολη. Σημεία τριβής είναι ο Βόσπορος, ο Ελλήσποντος, το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος. Το Ανατολικό Ζήτημα είναι διαχρονικό και κύρια παράμετρος του είναι η αντιπαράθεση της Ευρώπης με την Ασία.
 
Ο ίδιος είναι από τα γεννοφάσκια του Θρακιώτης, μιας και κατάγεται από οικογένεια Μανιατών που κατά την περίοδο των Βενετοτουρκικών Πολέμων εγκαταστάθηκαν στο πλούσιο κεφαλοχώρι Σχολάριο, που βρισκόταν στην περιοχή της Ραιδεστού.
 
Ο ίδιος έχει πιστοποιήσει μάλιστα οικογενειακές διηγήσεις οι οποίες μιλούν για δύο παππούδες του, που την Άνοιξη του 1821 κρεμάστηκαν στην πύλη της Σηλύβριας στα τείχη της Κωνσταντινούπολης για εκφοβισμό. Μέχρι τη φυγή της οικογένειάς του από την Ανατολική Θράκη, ανεγέρθησαν δύο σπίτια: Ένα κατάγραφο ξύλινο κονάκι στο Σχολάριο, το οποίο δεν σώζεται σήμερα και ένα ξύλινο αστικό σπίτι στον Φραγκομαχαλά της Ραιδεστού, το οποίο ανήκει στο Δήμο του Τεκίρνταγκ, όπως ονομάζεται η Ραιδεστός σήμερα, και προορίζεται για μουσείο του Δήμου.
 
Καρπός της ενασχόλησης του με τη Ραιδεστό, τα ξύλινα σπίτια της οποίας έχει φωτογραφήσει εξ ολοκλήρου, είναι το βιβλίο «Από την Κωνσταντινούπολη στη Ραιδεστό – Σε αναζήτηση της νεοελληνικής ταυτότητας». Με την πείρα που απέκτησε φωτογραφίζοντας την παλαιά Ραιδεστό συνέχισε αποτυπώνοντας την ελληνική παρουσία στον πολιτιστικό χώρο της «Καθ' ημάς Ανατολής». «Η προσπάθεια μου για την Κωνσταντινούπολη υπερέβαινε τις δυνάμεις μου. Ασχολήθηκα, λοιπόν, με την Ξάνθη» σημείωσε χαρακτηριστικά, δηλώνοντας παρόλα αυτά πως τα πέντε βιβλία που έχει γράψει για την Ξάνθη δεν στοχεύουν αποκλειστικά στην τοπική ιστορία, εξηγώντας πως «εκείνο που κυρίως με απασχολεί είναι γενικές αρχές που μεταφέρουν και διατηρούν σημασίες. Και οι σημασίες αυτές είναι συγκεκριμένες. Σημαίνουν την ταυτότητα και οδηγούν στην ελευθερία, αφού η θρησκευτική μας πίστη, η παράδοση, η ιστορία, η γλώσσα και η τοπικότητα είναι τα στοιχεία και οι βάσεις της ελευθερίας μας, και αφού η ασφαλέστερη ανεξαρτησία βασίζεται στην πολιτισμική ταυτότητα, ενώ η πιο απόλυτη υποδούλωση βασίζεται στην πολιτισμική υποταγή».
 
Στη χωροταξική διάταξη της Ξάνθης, σημείωσε, διακρίνονται ακόμη οι βυζαντινές μυστικές αντιλήψεις για καθαγίαση του χώρου. Έπειτα, η πόλη, όπως διατηρείται κτισμένη γύρω από τις εκκλησίες, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα οικισμού της “Καθ' ημάς Ανατολής”. Αλλά είναι και το πληρέστερα διατηρούμενο στον ελλαδικό χώρο δομημένο παράδειγμα της κοινοτικής οργάνωσης του νεότερου Ελληνισμού κατά την ύστερη Τουρκοκρατία. Κτήτορας της Ξάνθης είναι η ρωμαίικη κοινότητα με την καθοδήγηση της τοπικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι πόροι για την ανέγερση της πόλης προέρχονται από την εμπορική και οικονομική δραστηριότητα της κοινότητας. 
 

Η Παλιά Πόλη της Ξάνθης είναι ένα αρχιτεκτονικό υβρίδιο 

Στη διατηρούμενη Παλιά Πόλη της Ξάνθης, τόνισε ο συγγραφέας, απαντώνται στοιχεία της λαϊκής, της “αρχοντικής” και της εκκλησιαστικής ελληνικής αρχιτεκτονικής. Τα παραδοσιακά αυτά στοιχεία συνυπάρχουν με στοιχεία της κεντροευρωπαϊκής μπελ επόκ, της αρχιτεκτονικής του εκλεκτικισμού των αστικών κέντρων της οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και του νεοκλασικισμού του Νέου Ελληνικού Κράτους. Η Παλιά Πόλη της Ξάνθης είναι ένα αρχιτεκτονικό υβρίδιο, καθρέπτης της εξωστρέφειας του Ελληνισμού και του κοσμοπολιτισμού των Ρωμηών της “Καθ' ημάς Ανατολής”, αλλά και τόπος αρμονικής συμβίωσης πληθυσμών με διαφορετικές πολιτισμικές καταβολές. «Έχουμε, δηλαδή, εδώ τη ζώσα και ορατή παρουσία όσων συνιστούν την εθνική και πολιτισμική μας ιδιοπροσωπία: Βυζάντιο, Νέος Ελληνισμός, “Καθ' ημάς Ανατολή”, Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, Κοινότητες των Ρωμηών κατά την Τουρκοκρατία, Μικρασιατική Καταστροφή» εξήγησε για να αντιτείνει πως οι σημασίες που μεταφέρει η Παλιά Πόλη της Ξάνθης, δεν αφορούν μόνο το ιστορικό περιβάλλον, αλλά απλώνονται και στη σύγχρονη προβληματική, όπως συνειδητά ή ασυνείδητα τη βιώνουμε.
 
«Σήμερα το παγκόσμιο αντικαθιστά το τοπικό» παρατήρησε  ο κ. Μαυρίδης, «το πρόσκαιρο καταργεί το ιστορικό, ο τόπος φαίνεται να χάνει τη δύναμη του να αποκαλύπτει σημασίες. Η οικείωση είναι πια δύσκολη και γίνεται συνεχώς πιο σπάνια. Ο τόπος αποκτά πλέον χαρακτήρα διαδικαστικό κενό από σημασίες. Γίνεται χώρος που δεν είναι μόνιμος, που χρησιμεύει μόνο για να μας μεταφέρει εκεί που είναι ανάγκη να πάμε. Ο τόπος γίνεται μη τόπος».
 
Μετά το 1922, σημείωσε ο κ. Μαυρίδης, με την καταστροφή του ευρύτερου Ελληνισμού, η Ελλάδα περιορίζεται όλο και περισσότερο σε μια χώρα των συνόρων. «Τα σύνορα μας όμως δεν βρίσκονται πια μόνο στον Έβρο, στο Αιγαίο ή στην Κύπρο, αλλά και παντού εκεί όπου φθάνει η παιδεία μας, η αίσθηση του τόπου και η συνείδηση της ταυτότητας. Τα σύνορα παύουν να είναι γραμμικά και απλώνονται και διακλαδώνονται παντού στον εμπειρικό και στον νοητικό χώρο. Φαίνεται πια καθαρά ότι είναι απολύτως αναγκαίο να επανασυνδεθούμε σταθερά με αυτό που μας καθορίζει» ανέφερε
 
Ιδού λοιπόν κατά τον συγγραφέα, σήμερα εδώ οι πόλεις της Θράκης ως σύνορα και ως τόποι, απ' όπου μπορούμε να πλησιάσουμε αυτό που μας φαίνεται μακρινό, να συνδέσουμε το πρόσκαιρο με το διαρκές και να αντικαταστήσουμε το άξενο με το οικείο.
 
Κλείνοντας ευχαρίστησε εκ βαθέων τη Σχολή Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης και ειδικότερα το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας ,για την τιμή που του επιφύλαξαν, ερμηνεύοντάς την ως αποτέλεσμα συλλογικής συναίνεσης και αποδοχής.  «Πράγμα που αξιολογώ ιδιαίτερα, γιατί πιστεύω ότι χωρίς τη συλλογικότητα η κοινωνική πραγματικότητα προκύπτει μόνο προσθετικά, ως άθροισμα ατομικών ιδιοτήτων και όχι ως ενιαία παράδοση και ζωντανός πολιτισμός. Αυτή την ενιαία παράδοση και τον ζωντανό πολιτισμό είναι αναγκαίο να παρουσιάσουμε και να αναδείξουμε».

Γιώργος Τσιγάρας «Ο Δημήτρης Μαυρίδης, ένας λόγιος παλιάς κοπής» 

Λόγιο Παλιάς κοπής χαρακτήρισε τον κ. Δημήτρη Μαυρίδη το μέλος ΔΕΠ του τμήματος Ιστορίας Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών σπουδών κ. Γιώργος Τσιγάρας, τονίζοντας πως ήταν μια πολύ καλή συγκυρία αυτή η ομόφωνη απόφαση για επιτιμοποίηση του εκ μέρους του Τμήματος. Και αυτό γιατί την συνδέουν με ένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών που εδώ και δύο χρόνια ασχολείται με την τοπική ιστορία και με επιστημονικές προσεγγίσεις, έχοντας δώσει περισσότερη έμφαση στη Θράκη.  «Στο πανεπιστήμιο της Θράκης δηλαδή, δουλεύουμε στη Θράκη, μένουμε στη Θράκη και προσπαθούμε να μελετήσουμε  τον πολιτισμό και την ιστορία της Θράκης» σημείωσε, και ένας άνθρωπος σαν τον Δημήτρη Μαυρίδη, που έχει γράψει βιβλία που αφορούν την Θράκη και την Ξάνθη, ανοίγει περαιτέρω το Τμήμα στην τοπική κοινωνία, στο πλαίσιο μιας συντονισμένης προσπάθειας που έχει ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια.
 
Ο ίδιος βέβαια έχει μια βιωματική σχέση με αυτούς τους τίτλους, έχοντας συνεργαστεί μαζί με τον κ. Μαυρίδη στη Μητρόπολή Ξάνθης για την έκδοσή τους. «Το πρώτο βιβλίο που εγώ διάβασα και με εντυπωσίασε, ήταν «Από την Κωνσταντινούπολη στη Ραιδεστό».  Είναι ένα θαυμάσιο βιβλίο που δείχνει και ξεδιπλώνει μέσα σε αυτό όλο τον ψυχικό και πνευματικό κόσμο, γιατί ο Δημήτρης Μαυρίδης για μένα είναι ένας λόγιος παλιάς κοπής,  αλλά με την πραγματικότητα του λογίου, όχι μόνο του πνευματικού ανθρώπου» σημειώνει ο κ. Τσιγάρας. Θεωρεί δε τον συγγραφέα ένα λόγιο που γνωρίζει πολλά πράγματα, τα συνθέτει και διατηρεί μια πολύ καλή επαφή με την παράδοση, κρατώντας παράλληλα και ένα ανοικτό παράθυρο στο μοντέρνο και σύγχρονο κόσμο
 
Επίσης σημαντικό βιβλίο θεωρεί το «Μνεία της καθ' ημάς Ανατολής», ένα κατάλογο της έκθεσης που πραγματοποιήθηκε από τη Μητρόπολη Ξάνθης την οποία οργάνωσε ο συγγραφέας με το υλικό που είχε στην κατοχή του το 2005,  στις γιορτές της παλιάς πόλης. Μέσα από την έκθεση, και το βιβλίο, φαίνεται ότι η Μητρόπολη, η Εκκλησία είναι κιβωτός όλης της ζωής των ανθρώπων και πολιτισμών.
 
Επίσης βιβλίο παρακαταθήκη για την ιστορία της Θράκης, με υλικό πάλι από τη συλλογή του κ. Μαυρίδη, ήταν η «Αγγελοφύλακτη Ξάνθη», το οποίο ο κ. Τσιγάρας χαρακτήρισε τομή στην πνευματική και πολιτισμική ιστορία της Ξάνθης. «Παλαιότερα εμείς στο σχολείο κάναμε το μάθημα της Πατριδογνωσίας, γνωρίζαμε την πατρίδα μας. Ο Δημήτρης Μαυρίδης προχωράει ακόμα πιο βαθιά. Πάει και κάπου αλλού. Πάει στις πνευματικές καταβολές, πάει στις πολιτιστικές καταβολές της Θράκης» σημείωσε, τονίζοντας πως μέσα από αυτό αντικρούεται η άποψη πως η Θράκη, η Ξάνθη, η Κομοτηνή δεν έχει ιστορία.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.