Οταν ο φοβος γινεται εργαλειο χειραγωγησης
Η κρίση γεννά την αδυναμία. Η αδυναμία γεννά το φόβο. Ο φόβος γεννά τη διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής. Μετά από αυτά μπορούν να γεννηθούν πολλά, τα οποία προοιωνίζονται μάλλον δυσμενή. Δεν πέρασε πολύς καιρός από τη μέρα που ο αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας του Δ.Π.Θ. κ. Χαράλαμπος Πουλόπουλος εξέδωσε το βιβλίο του με τίτλο «Κρίση, Φόβος και Κοινωνική Συνοχή» και το παρουσίασε στο κοινό της Κομοτηνής. Ένα βιβλίο που ο τίτλος του μάλλον ήτο προφητικός, καθώς σήμερα, μετά την αναγγελία του δημοψηφίσματος και των αμέτρητων σεναρίων για τη Δευτέρα μετά το δημοψήφισμα, είναι πιο επίκαιρος από κάθε άλλο. Ο Χαράλαμπος Πουλόπουλος, λοιπόν, έχοντας σπουδάσει την ανθρώπινη συμπεριφορά και τον ψυχισμό, συνομίλησε με τη Νατάσσα Βαφειάδου και την Τζένη Κατσαρή Βαφειάδη, στην εκπομπή «Με το Ν και με το Β» για την καλλιέργεια του φόβου και της ανασφάλειας, η οποία αποδεικνύεται ένα εργαλείο χειραγώγησης των πολιτών, για την ανάγκη ο ανθρώπινος φόβος να μετατραπεί σε όπλο στα χέρια των πολιτών, για την ανθρωπιστική κρίση που μαστίζει την ελληνική κοινωνία, αλλά και την πίστη σε ένα καλύτερο αύριο. Ο ίδιος φάνηκε να πιστεύει ότι με γνώμονα την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια μπορεί να γίνει μια υπέρβαση απέναντι στο φόβο, ενώ δε θεωρεί καθόλου ουτοπικό τον αγώνα για μια δικαιότερη κοινωνία κι ένα κοινωνικό κράτος.
Χαράλαμπος Πουλόπουλος όμως…
«Κάποιοι αξιοποιούν αυτό το φόβο για να μην προχωρήσει κατά κάποιο τρόπο η διαπραγμάτευση»
ΠτΘ: Ο τίτλος του τελευταίου σας βιβλίου ήταν «Κρίση, Φόβος και Διάρρηξη της Κοινωνικής Συνοχής», ένας τίτλος που ταιριάζει απόλυτα στην υφιστάμενη κατάσταση των ημερών.
Χ.Π: Πράγματι υπάρχει φόβος και ανασφάλεια για την επόμενη ημέρα. Αυτός ο φόβος έχει κορυφωθεί το τελευταίο διάστημα, αλλά έχει τις ρίζες του στα τελευταία πέντε χρόνια της λιτότητας, των περικοπών που έχουν επιβληθεί και της ανασφάλειας που βιώνει ο κόσμος όλο αυτό το διάστημα. Αυτό που έχει έρθει στην επιφάνεια είναι ο φόβος της επόμενης ημέρας, αν τυχόν αποκοπούμε από την ΕΕ, αν αυτό το δημοψήφισμα είναι για καλό μας ή τελικά θα προξενήσει μεγαλύτερο κακό. Νομίζω ότι από την άλλη πλευρά κάποιοι αξιοποιούν αυτό το φόβο για να μην προχωρήσει κατά κάποιο τρόπο η διαπραγμάτευση. Αυτό που χρειάζεται είναι να μείνουμε ψύχραιμοι, να δούμε ότι την Κυριακή ο λαός έχει να αποφασίσει για ένα συγκεκριμένο θέμα, αν αποδέχεται τη συγκεκριμένη πρόταση των δανειστών ή αν δεν την αποδέχεται και να αποφύγουμε σε κάθε περίπτωση μια σύγκρουση, τη μεταξύ μας «φαγωμάρα» γιατί αυτό θα προξενήσει πολύ μεγαλύτερο κόστος και ζημιά από οποιαδήποτε λύση κι αν βρεθεί.
ΠτΘ: Δικαιολογείτε αυτή την έκφραση του φόβου ως πρωτογενές συναίσθημα ή τελικά ο φόβος έχει και πολιτική σημασία; Η Ναόμι Κλάιν μιλάει για το «Δόγμα του Σοκ». Οι Έλληνες αυτή τη στιγμή βρίσκονται υπό σοκ. Επιλέχθηκε τελικά αυτό ως το καλύτερο εργαλείο για να οδηγηθεί ο λαός στην απόφαση του «Ναι»;
Χ.Π: Νομίζω ότι ο φόβος έχει καλλιεργηθεί και τα προηγούμενα χρόνια, όπως σας είπα. Δεν είναι φόβος του σήμερα. Είναι ένας φόβος που βιώνουμε εδώ και χρόνια, αλλά φαίνεται πιο έντονος σήμερα με αυτές τις εικόνες. Ο φόβος της κατάρρευσης, ο φόβος που προέρχεται από την απώλεια εργασίας, την απώλεια εισοδημάτων, την αδυναμία να ανταποκριθούν οι πολίτες στις υποχρεώσεις τους. Είναι ένας φόβος τον οποίο βιώνουμε όλα αυτά τα χρόνια. Σήμερα γίνονται πιο σκληρά τα πράγματα με αυτές τις εικόνες στα ΑΤΜ, όταν υπάρχουν απειλές ότι θα είναι πολύ χειρότερα τα πράγματα, δε θα υπάρχουν τρόφιμα και καύσιμα. Αυτός είναι ο πολιτικός φόβος που καλλιεργείται για να έρθει η κυβέρνηση να υποχωρήσει στην πίεση που ασκείται από τους δανειστές.
ΠτΘ: Άρα είναι ένα καλό εργαλείο των δανειστών. Μία έξυπνη επιλογή.
Χ.Π: Νομίζω ότι εκεί βασίζεται. Στη δημιουργία αυτής της ανασφάλειας και του φόβου προκειμένου να ασκηθούν πιέσεις προς την ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση στους πολίτες για να πουν «Ναι». Μην ξεχνάτε ότι τα τελευταία πέντε χρόνια βασιζόμαστε στην παραδοχή ότι πρέπει να αποδεχτούμε οποιοδήποτε μέτρο λιτότητας γιατί τα πράγματα θα είναι πολύ χειρότερα. Έτσι, κάθε φορά είχαμε και νέα μέτρα λιτότητας, νέες περικοπές, μεγαλύτερη φορολογία, περισσότερη μείωση του κοινωνικού κράτους, συνεχείς αλλαγές στην καθημερινότητα, πάντα υπό την απειλή ότι ένα μεγαλύτερο κακό θα συμβεί. Το ίδιο συνεχίζεται και μέχρι σήμερα.
«Οι φόβοι θα πρέπει να γίνουν ενέργεια για ένα καλύτερο αύριο κι όχι για να μας καθηλώσουν σε κάτι χειρότερο»
ΠτΘ: Κατά πόσο συνυφαίνεται η ευρωπαϊκή δημοκρατία με την καλλιέργεια του φόβου ως ένα μέγιστο εργαλείο καθοδήγησης των λαϊκών στρωμάτων;
Χ.Π: Η καλλιέργεια των φόβων αποτελούσε βασικό εργαλείο κοινωνικού ελέγχου και καταστολής, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης. Ως εργαλείο ο φόβος έχει χρησιμοποιηθεί για τον κοινωνικό έλεγχο. Πολύ συχνά κάποιες ομάδες, κάποιες οικονομικές ή πολιτικές ελίτ, χρησιμοποιούν το φόβο για να μπορέσουν να ελέγξουν μια κατάσταση ή να περάσουν ορισμένα μέτρα. Δε συνάδει με τη δημοκρατία η καλλιέργεια του φόβου. Ωστόσο , χρησιμοποιείται. Το σημαντικό για τους πολίτες είναι να χρησιμοποιήσουν τους φόβους τους και να πάνε ενάντια στο φόβο. Ο φόβος πολύ συχνά μας παραλύει ή μας οδηγεί σε φυγή. Αλλά, αν τυχόν πάμε απέναντι στο φόβο μπορούμε να τον ξεπεράσουμε κιόλας. Με αυτή την έννοια οι φόβοι θα πρέπει να γίνουν ενέργεια για ένα καλύτερο αύριο κι όχι για να μας καθηλώσουν σε κάτι χειρότερο. Το θέμα που έχει τεθεί στη συγκεκριμένη στιγμή είναι να πάρουμε μια απόφαση για τη συγκεκριμένη πρόταση που τέθηκε. Όλα τα άλλα προβλήματα που υπάρχουν είναι ερμηνείες. Δεν είναι τυχαίο ότι παίρνει μια συγκεκριμένη θέση η ελληνική κυβέρνηση για το θέμα της διαπραγμάτευσης και οι φόβοι καλλιεργούνται και από το εξωτερικό με διάφορες ανακοινώσεις, αλλά και από το εσωτερικό. Δεν είναι τυχαίο ότι διεθνείς οικονομολόγοι αναφέρονται στην τιμωρητική κι εκδικητική στάση που έχουν κρατήσει οι δανειστές την τελευταία πενταετία απέναντι στην Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Έλληνες κατηγορούνται και ενοχοποιούνται για πράγματα που δεν έχουν κάνει. Αντί να φοβόμαστε, να ενοχοποιούμαστε και να μπαίνουμε σε διαδικασία αυτοϋποτίμησης, καλό είναι να σταθούμε ψύχραιμα σε αυτή την κατάσταση.
«Περιμένοντας τα ψίχουλα των δανειστών, περιμένοντας από μια τεχνογραφειοκρατία να μας δώσει τη δυνατότητα να σηκώσουμε κεφάλι, δε θα το σηκώσουμε ποτέ»
ΠτΘ: Το ζήτημα αυτό κατ’ αρχήν σημαίνει μια εσωτερική υπέρβαση. Θεωρείτε ότι κατανικώντας το φόβο, ο άνθρωπος πραγματοποιεί και μια εσωτερική υπέρβαση, ώστε να λάβουν την πραγματική τους θέση στην Ευρώπη οι άνθρωποι;
Χ.Π: Σε αυτή την πολιτική λιτότητας που έχει επιβληθεί στην Ευρώπη θα πρέπει να ενταχθεί μια άλλη πολιτική με σεβασμό στον άνθρωπο και να προσπαθήσουμε να ξεπεράσουμε την ανθρωπιστική κρίση που βιώνουμε αυτό τον καιρό, γιατί η Ελλάδα βιώνει μια βαθιά ανθρωπιστική κρίση με ενάμιση εκατομμύρια άνεργους, πολλά εκατομμύρια νεόπτωχους, πάνω από τρία εκατομμύρια ανθρώπους κάτω από το όριο της φτώχειας, ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας τα οποία επιδεινώνονται, με εικόνες που θυμίζουν κατοχή. Αυτό συνέβη σε όλη αυτή την περίοδο. Δεν είναι δυνατόν να συνεχίζεται αυτή η κατάσταση με την εφαρμογή επιπλέον μέτρων που θα έρθουν να τα καλύψουν τα φτωχότερα στρώματα του ελληνικού πληθυσμού. Χρειάζεται μια άλλη πολίτική, ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κίνδυνο να υποστηριχθούν και να δούμε φως στην άκρη του τούνελ. Περιμένοντας τα ψίχουλα των δανειστών, περιμένοντας από μια τεχνογραφειοκρατία να μας δώσει τη δυνατότητα να σηκώσουμε κεφάλι, δε θα το σηκώσουμε ποτέ. Είναι πολύ σημαντικό ότι η ελληνική κυβέρνηση αντιτάχθηκε σε αυτή την πολιτική. Δεν είναι μια πολιτική αριστερής κυβέρνησης, αλλά μια πολιτική για το κοινωνικό κράτος, τις επενδύσεις και την ανάπτυξη. Χρειάζεται να ξεπεράσουμε το φόβο μας και να διεκδικήσουμε μια καλύτερη ημέρα.
ΠτΘ: Πιστεύετε ακόμα στις ουτοπίες; Έχουν ακόμη αξία;
Χ.Π: Πιστεύω στην πραγματικότητα και στην αξία της ανθρώπινης ζωής και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Αυτό που χρειάζεται να διασφαλίσουμε είναι η αξιοπρέπεια και η αξία της ανθρώπινης ζωής που χάνεται, υποβαθμίζεται και μετατρέπεται σε αριθμούς.
ΠτΘ: Άρα έστω κι αν αυτά τα προτάγματα φαντάζουν παρελθοντικά κι ότι έχουν χάσει την κλασικότητα τους, θα πρέπει να υπερασπίσουμε τις ανθρωπιστικές αξίες στην Ευρώπη και οι αγώνες πρέπει να δίνονται ούτως ή άλλως.
Χ.Π: Νομίζω ότι αυτή η κατάσταση θα συνεχιστεί και τη Δευτέρα ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Η κατάσταση θα είναι δύσκολη. Αλλά διεκδικώντας μια καλύτερη ζωή, προασπίζοντας την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ίσως να έχουμε ένα καλύτερο αποτέλεσμα.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
