Η περιπτωση της Καταλωνιας

Αν συγκρίνει κανείς τον τρόπο που ο Μαριάνο Ραχόι και ο Ντέιβιντ Κάμερον αλλά και η πλειοψηφία του πολιτικού κόσμου των δύο κρατών αντιμετώπισαν τις αποσχιστικές τάσεις της Καταλωνίας και της Σκωτίας, θα αντιληφτεί την ύπαρξη δύο διαφορετικών αντιλήψεων για τη δημοκρατία. Στη Βρετανία, δόθηκε η δυνατότητα στους Σκωτσέζους να αποφασίσουν το 2014 με δημοψήφισμα για το μέλλον τους, όμως τα βρετανικά κόμματα “πάλεψαν” στην κυριολεξία προεκλογικά για να πείσουν τους Σκωτσέζους ότι το συμφέρον τους βρίσκεται στη συνύπαρξή τους με τις άλλες εθνότητες στα πλαίσια της Μ.​Βρετανίαςκαι δικαιώθηκαν. Όχι μόνον με το ποσοστό του 55,3% που έλαβαν οι ενωτικοί αλλά και αργότερα με την αποδυνάμωση των αποσχιστικών τάσεων αφού το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου  έλαβε 35 έδρες στη Βουλή των Κοινοτήτων έναντι 56 εδρών που είχε λάβει το 2015. Βέβαια οι πολιτικές αντιλήψεις, δηλαδή η πολιτική ωριμότητα μιας χώρας δεν διαμορφώνονται συγκυριακά και στιγμιαία, αλλά είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής της πορείας. Η Βρετανία έχει να επιδείξει ιστορικά τη Μάγκνα Χάρτα από το 1215, την Ένδοξη Επανάσταση από το 1688 κ.ο.κ.. Αντίθετα, στην Ισπανία κυριάρχησαν η φεουδαρχία με πολλές μορφές και η Καθολική Εκκλησία κληρονομώντας το σημερινό πολιτικό σκηνικό που αποδεικνύεται εκλεπτυσμένη εκδοχή του παρελθόντος. Με αποκορύφωμα τον Φράνκο, την καταπίεση των εθνοτήτων και την άρνησηαναγνώρισης της αυτονομία τους. Η Μετάβαση στη Δημοκρατία που ακολούθησε δεν ήταν το αποτέλεσμα ενός επαναστατικού σεισμού με αποτέλεσμα τη διατήρηση των θυλάκων αυταρχισμού και της νοοτροπίας. Στην Βρετανία θαήταν αδιανόητη η επικράτηση ενός Φράνκο ή ενός Παπαδόπουλου.

Γιατί όμως εν μέσω οικονομικής παγκοσμιοποίησης που αυξάνει την αλληλεξάρτηση των κρατών εντείνονται οι αποσχιστικές τάσεις μέσα στα κράτη; Έγραφε ο Νίκος Πουλατζάς στο έργο του “Η Διεθνοποίηση των Καπιταλιστικών Σχέσεων και το Εθνικό Κράτος” από το 1973: «…ενώ η εγκαθίδρυση παγκόσμιων σχέσεων παραγωγής και κοινωνικοποίησης της εργασίας αντικειμενικάενισχύει τη διεθνή αλληλεγγύη, είναι η εθνική μορφή εκείνη που επικρατεί ουσιαστικά στον διεθνή αγώνα…. Αυτό που παρατηρούμε δεν είναι η  ανάδυση ενός νέου υπερεθνικού κράτους υπεράνω των εθνών, αλλά ρήξεις στην εθνική ενότητα. Είναι το σύγχρονο πολύ σημαντικό φαινόμενο των τοπικισμών, που εκδηλώνεται με την αναζωογόνηση αυτονομιστικών εντάσεων, το οποίο υποδηλώνει ότι η διεθνοποίηση του κεφαλαίου περισσότερο προκαλεί ρήγματα στο εθνικά συγκροτημένο έθνος παρά φέρνει μαζί της ένα υπερεθνικό κράτος». Γιαυτό οι εθνικισμοί, όπως υποστηρίζει ο Ούλριχ Μπεκ, ήταν ο φορέας διάλυσης της ΕΣΣΔ αλλά και της Γιουγκοσλαβίας και της Τσεχοσλοβακίας το 1990 και αργότερα εν μέσω παγκοσμιοποίησης.

Ο Κ. Μάρξ απέδειξε πως η καπιταλιστική παραγωγή θα ήταν αδύνατη αν ήταν υποχρεωμένη να αναπτύσσεται ταυτόχρονα σε ισομέρεια σε όλες τις σφαίρες της οικονομικής ζωής, έτσι ώστε η ανισόμετρη (άνιση) ανάπτυξη να αποτελεί απαράβατο νόμο του καπιταλισμού. Αυτό δεν συμβαίνει μόνον σε διακρατικό επίπεδο ανατρέποντας διαρκώς τους συσχετισμούς αλλά και σε εσωτερικό επίπεδο Είναι χαρακτηριστικό ότι ανάμεσα στις επιλέξιμες περιφέρειες για τον Στόχο 1 της Ε.Ε. που περιλαμβάνει τις πτωχότερες περιφέρειες στα όριά της, συμπεριλαμβάνονται και περιφέρειες των πλέον ανεπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών, όπως της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Φινλανδίας κ.α.. Γι αυτό, στις πλουσιότερες περιοχές κρατών αναπτύσσονται αποσχιστικά κινήματα όπως στην Καταλωνία, στη Λομβαρδία, στη Φλάνδρα κ.α., όπου βέβαια υποβαθμίζεται το γεγονός ότι η ανάπτυξή τους είναι συνέπεια της υπανάπτυξης άλλων περιοχών του ίδιου κράτους. Η οικονομική κρίση επιτάχυνε την ανισόμετρη ανάπτυξη με αποτέλεσμα να οξυνθούν οι ανισότητες και να ενταθούν τα αποσχιστικά κινήματα στα κράτη. Είναι βέβαια και το αποτύπωμα του εμφυλίου που άφησε έντονα τα ίχνη του με αποτέλεσμα οι διαφορές να αναπαράγονται σε ακραίες οικονομικές συνθήκες. Ας μη ξεχνάμε ότι ο νεοφιλελευθερισμός διαμορφώνει ανάλογα τις αντιλήψεις και τις συνειδήσεις με την προώθηση της εξατομίκευσης σε βάρος της συλλογικότητας σε όλα τα επίπεδα, ατομικό και κρατικό.

Η Ισπανία εντάχθηκε στις δομές της Ε.Ε. μετά τον θάνατο του Φράνκο και στο ευρώ για να αποδυναμώσει τους εθνικισμούς και τις αποσχιστικές τάσεις που κατέπνιξε η δικτατορία με τη βία, με αποτέλεσμα να παρασυρθεί στη δίνη της κρίσης. Είχε και άλλες επιλογές η Μαδρίτη τις οποίες αγνόησε. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε την αντίθεση του παρελθόντος και του παρόντος της Ισπανίας: Ότι το 1494 με τη συνθήκη της Τορντεσίλιας, με πρωτοβουλία του πάπα Αλέξανδρου ΣΤ’, ο κόσμος μοιράστηκε ανάμεσα Ισπανία και Πορτογαλία. Με την ανακάλυψη της Αμερικής, η Μαδρίτη κυριάρχησε στην Κεντρική και στη Λατινική Αμερική πλην της Βραζιλίας με τις αποικίες της. Βέβαια σημαντικό ρόλο για τον έλεγχο αυτών έπαιξε στη συνέχεια  το Δόγμα Μονρό (1824) και ο αμερικανοϊσπανικός πόλεμος του 1898. Όμως οι δεσμοί της με τα κράτη της κεντρικής και της Λατινικής Αμερικής είναι άρρηκτοι: Κοινή γλώσσα, κοινή θρησκεία, κοινή καταγωγή των ελίτ των πρώην αποικιών. Όμως η Μαδρίτη είδε το μέλλον μέσα από παρωπίδες: Αντί να προκρίνει την δημιουργία μιας κοινοπολιτείας με τις ισπανόφωνες χώρες της Αμερικής που θα διασφάλιζε την ευημερία των εθνοτήτων της και θα αποδυνάμωνε τις αποσχιστικές τάσεις, επέλεξε τον εγκλωβισμό της στο ευρώ. Παρέβλεψε ότι γιαυτό δεν εντάχθηκε στην Ευρωζώνη η Βρετανία που διατηρεί σχέσεις με τις πρώην αποικίες μέσω της Κοινοπολιτείας.

Ποιοι υποκινούν λοιπόν τις αποσχιστικές τάσεις στην Καταλωνία; Ο εθνικισμός αποτελεί θετική αντίδραση όταν πρόκειται για κατεχόμενες χώρες ή αποικίες διότι τις οδηγεί στην απεξάρτηση και στην απελευθέρωσή τους.   Όμως η Καταλωνία δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Αντίθετα, μάλιστα, ευημερεί στα όρια της Ισπανίας έναντι των άλλων αυτόνομων περιοχών. Σε αυτές τις περιπτώσεις της ευημερίας μιας περιοχής, η οποία όμως οφείλεται και στην συνύπαρξή της εντός του ιδίου κράτους με άλλες υπανάπτυκτες περιοχές, γεγονός που παραβλέπεται, η οικονομική ελίτ, της Βαρκελώνης εν προκειμένω, είναι αυτή που προωθεί την απόσχιση, ώστε να διαχειρίζεται αυτή συνολικά τον πλούτο της περιοχής και όχι η Μαδρίτη. Αυτό όμως δεν αφορά τον λαό. Διότι, όπως μας λέει η Ρόζα Λούξεμπουργκ, «για τις αστικές τάξεις, η εθνική ελευθερία υποτάσσεται στην ταξική κυριαρχία».

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.