Ευρωπαικη ιστορια: Αγνωστο πεδιο για την Ελλαδα

Η διημερίδα του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ εκκίνηση για την αλλαγή της πραγματικότητα αυτής

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες ημερίδες, και σπάνιες ως προς το περιεχόμενό τους, έλαβε χώρα το διήμερο 4 και 5 Μαΐου στην Κομοτηνή και συγκεκριμένα στο κεντρικό αμφιθέατρο της Παλιάς Νομικής σε διοργάνωση του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ.
 
Ο λόγος για την ημερίδα με θέμα  «Όταν η περιφέρεια ερμηνεύει το κέντρο: Έλληνες ιστορικοί Ευρωπαϊκής Ιστορίας», η οποία φιλοξένησε στο πλαίσιο των εργασιών της περισσότερες από 16 εισηγήσεις βασισμένες στην διδασκαλία της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στα πανεπιστήμια και το πεδίο μελέτης αυτής.
 
Στην έναρξη της διημερίδας χαιρετισμό απηύθυναν η Κοσμητόρισσα της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών κ. Ζωή Γαβριηλίδου, ο Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας – Εθνολογίας κ. Μανόλης Βαρβούνης και η επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος και η έχουσα την ευθύνη της διοργάνωσης κ. Αθηνά Συριάτου, η οποία και κήρυξε την έναρξη των εργασιών.
 
Πρώτος τον λόγο έλαβε ο κ. Αντώνης Λιάκος, Ομότιμος Καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιο Αθηνών η ομιλία του οποίου με θέμα «Πώς το κέντρο κατασκευάζεται από την περιφέρεια» αποτέλεσε και την κεντρική ομιλία της διημερίδας.
 
Κατά την πρώτη ημέρα της διημερίδας ακολούθησαν οι εισηγήσεις της κ. Ρίκα Μπενβενίστε, Καθηγήτρια Ιστορίας της Μεσαιωνικής Ευρώπης, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, η οποία μίλησε για την Μεσαιωνική Ευρώπη από απόσταση. Συγκεκριμένα στην ανακοίνωσή της στάθηκε σε δύο παραδείγματα ιστορικών, από τη Βόρεια Αμερική και την σοβιετική και μετα-σοβιετική Ρωσία, αυτά των Roberto S. Lopez και Aaron Gourevitch, οι οποίοι συμμετείχαν δραστικά στη διαμόρφωση της ιστορίας της μεσαιωνικής Ευρώπης, συγκλίνοντας στο ότι «η ιδιαιτερότητα της μεσαιωνικής Ευρώπης είναι η διαδικασία της διαμόρφωσής της, δεν έχει να κάνει με χαρακτηριστικά που τη διαφοροποιούν από άλλες κοινωνίες» που αποτελεί σημαντική συνιστώσα σε σύγχρονες αναζητήσεις.
 
Ο κ. Γιώργος Πλακωτός, Επίκουρος Καθηγητής Πολιτισμικής και Κοινωνικής Ιστορίας της Δύσης την Πρώιμη Νεότερη Περίοδο στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστήμιο του Αιγαίου
μίλησε για το σχετικά πρόσφατο αλλά δυναμικό πεδίο της μελέτης της πρώιμης νεότερης παγκοσμιότητας, όπως κατεξοχήν αναδύεται στο βρετανικό και το αμερικανικό ακαδημαϊκό περιβάλλον, τις ιστοριογραφικές αφετηρίες από τις οποίες εκκινεί και τις ιστοριογραφικές συζητήσεις γύρω από τις οποίες αυτή οργανώνεται.
 
Ακολούθησε η εισήγηση της κ. Άντας Διάλλα, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, η οποία επικεντρώθηκε στη σημασία του ευρωπαϊκού κανόνα στην ιστορική γραφή σε χώρες της λεγόμενης περιφέρειας, όπως η Ελλάδα και η Ρωσία. Η ίδια μίλησε για τους τρόπους και τις μεθοδολογικές προϋποθέσεις μέσω των οποίων  μελετήθηκε στην Ελλάδα η ρωσική ιστορία,  υποστηρίζοντας ότι τόσο το ελληνικό παράδειγμα όσο και το ρωσικό θα έπρεπε να μελετηθούν σε πλαίσια ευρύτερα των συνηθισμένων, όπως, χάριν παραδείγματος, κέντρο-περιφέρεια, Δύση- Ανατολή και  να «διεθνοποιηθούν» περαιτέρω ώστε να ενταχθούν σε πολλαπλούς ιστορικούς ορίζοντες και γεωγραφικούς σχηματισμούς.
 
Ο τίτλος της εισήγησης της κ. Αθηνάς Συριάτου, “Thinking of England…from afar” ήταν χαρακτηριστικός της θεματολογίας αυτής, που είχε να κάνει με την ιστοριογραφία της Βρετανίας μέσα στον 20ο αιώνα , η οποία την κατέστησε κυρίαρχη  αυτοκρατορική δύναμη, ξεκινώντας από την ουγική αγγλοκεντρική ιστοριογραφία και φτάνοντας μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα στα πανεπιστημιακά συγγράμματα και τις επίσημες ιστορίες της Οξφόρδης. Η ίδια αναφέρθηκε επίσης και στην επίδραση της Βρετανίας σε εκείνες τις περιοχές του κόσμου που κατακτήθηκαν από τους Βρετανούς, αλλά και την αντίστροφη επίδραση που είχαν οι χώρες αυτές στην μητροπολιτική Βρετανία.
 
Η κ. Ανδρονίκη Διαλέτη, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας της Πρώιμης Νεότερης Ευρώπης του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας, παρουσίασε τις βασικές ιστοριογραφικές, ερμηνευτικές και διδακτικές διαδρομές που έχει ακολουθήσει τις τελευταίες δεκαετίες η ιστορία του φύλου επιχειρώντας μια σύγκριση μεταξύ κέντρου και περιφέρειας, ενώ η κ. Μαρία Παπαθανασίου, με την οποία ολοκληρώθηκε και η πρώτη ημέρα της διημερίδας μίλησε την ανάπτυξη συγκεκριμένων θεματικών πεδίων, όπως τα  «Ιστορία της Εργασίας», «Ιστορία της Παιδικής Ηλικίας και της Νεότητας», «Ιστορία της Οικογένειας και του Νοικοκυριού», «Ιστορία του Φύλου», «Αγροτική Ιστορία», «Ιστορία του αστικού χώρου»,  τα οποία, όπως τόνισε, αφενός «συστεγάζουν» επιμέρους γνωστικά αντικείμενα, όπως την ιστορία της παιδικής εργασίας, της γυναικείας εργασίας, των αγροτικών οικιακών ομάδων και της εργασίας στην αγροτική ύπαιθρο, των τεχνιτών, των νεανικών ενώσεων, του ανδρισμού κ.ά. – αφετέρου, και ιδιαίτερα στο πλαίσιο μιας  ευρέως νοούμενης «ιστορικο-ανθρωπολογικής» προσέγγισης, μπορούν να διδαχθούν αυτόνομα, όχι όμως ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. 

Η διδασκαλία της Ευρωπαϊκής Ιστορίας και οι ελληνικές «παραφωνίες» 

Η δεύτερη ημέρα της διημερίδας ξεκίνησε με τις εισηγήσεις των κ.κ. Κώστα Γαγανάκη και Κώστα Ράπτη, Αναπληρωτές Καθηγητές Νεότερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας του ΕΚΠΑ αμφότεροι, οι οποίοι επικεντρώθηκαν στη διδασκαλία της ευρωπαϊκής ιστορίας στα ελληνικά πανεπιστήμια αλλά και τη συμβολή των Ελλήνων ιστορικών  στις διεργασίες της διεθνούς ιστορικής κοινότητας. 
 
Ξεκινώντας από την δεκαετία του 1980 και έπειτα, έτη κατά τα οποία η διδασκαλία και η εξειδίκευση στην Ευρωπαϊκή Ιστορία Ελλήνων Ιστορικών αποτέλεσε γόνιμο πεδίο έρευνας, μέχρι σήμερα που «επηρεάστηκε» από την κρίση, διαμορφώνοντας την υφιστάμενη πραγματικότητα στη διδασκαλία της ιστορίας της Μέσης Εκπαίδευσης αλλά και τον «ελλαδοκεντρισμό» που χαρακτηρίζει την σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Με βασικό συμπέρασμα την ευθύνη των ελλήνων ιστορικών της ευρωπαϊκής ιστορίας για την αναζήτηση τρόπων προσέλκυσης των φοιτητών στο πεδίο αυτής και την ενίσχυση της ιστορικής συνείδηση αυτών, για ένα πιθανό καλύτερο μέλλον.
 

Στους βασικούς λόγους της δυσκολίας που συναντάται στη διδασκαλία της αποικιοκρατίας στην Ελλάδα σε σχέση με άλλα αντίστοιχα φαινόμενα στο εξωτερικό επιχείρησε να διερευνήσει στην εισήγησή του ο κ. Λάμπρος Φλιτούρης, Επίκουρος Καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίδων προτείνοντας παράλληλα «ασφαλείς» όπως τους χαρακτήρισε δρόμους προσέγγισής της, ενώ με τη σειρά της η κ. Έλλη Λεμονίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής και Ευρωπαϊκής Ιστορίας, στο Πανεπιστήμιο Πατρών ανέλυσε το ζήτημα του «Μεγάλου Πολέμου των (Γ)άλλων και τη πρόσληψή του στην Ελλάδα» με αφορμή την επέτειο της συμπλήρωσης των 100 ετών από την έναρξη και τη διεξαγωγή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ένα γεγονός που, όπως εξήγησε, παραμένει περιορισμένου ενδιαφέροντος για το ελληνικό κοινό παρά το γεγονός ότι αποτελεί μείζον ζήτημα για την ευρωπαϊκή ιστορία.
 
Η κ. Φωτεινή Ντάνου, Δρ. Ιστορίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών μίλησε για τις αλλαγές που συντελέστηκαν στους όρους της δημόσιας επικοινωνίας, με τη διάδοση της τυπογραφίας αλλά και την εμπλοκή των απλών ανθρώπων στις συζητήσεις γύρω από θέματα «δημοσίου ενδιαφέροντος» κατά τον 16ο αιώνα στην Αγγλία, ο οποίος χαρακτηρίζεται από «κρίση» στη δημόσια σφαίρα και την πολιτική πληροφόρηση κατά την οποία η δημοσιότητα αποτέλεσε για πρώτη φορά το πιο σημαντικό «εργαλείο πολιτικής».
 
Ένα άκρως επίκαιρο αλλά «παλαιό» όπως χαρακτηρίστηκε και στον τίτλο της εισήγησής του ζήτημα, αυτό της οπλοκατοχής στον αγγλοσαξονικό χώρο εξέτασε στην δική του εισήγηση ο κ. Αντώνης Αμπούτης, Δρ. Ιστορίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών «αφηγούμενος» την πορεία της βρετανικής εκδοχής του δικαιώματος στην οπλοκατοχή σε συνδυασμό με την αναφορά αντίστοιχο αμερικανικό παράδειγμα κατά τον 18ο και 19ο αιώνα για την κατανόηση του φαινομένου. 

Η λογοτεχνία ως μέσω κατανόησης της Ευρωπαϊκής Ιστορίας 

Οι δύο τελευταίες εισηγήσεις αφορούσαν στην γεωπολιτική προπαγάνδα δια μέσου της δημοφιλούς λογοτεχνίας, με την κ. Κωνσταντίνα Τορτομάνη, Yποψήφια διδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης να διερευνά το ζήτημα μέσα από το γνωστό έργο “Dracula” του Bram Stoker, αλλά και το “Lady of the Shroud”, αναλύοντας την εικόνα των Βαλκανίων αλλά και τις γεωπολιτικές συσχετίσεις, όπως αυτές παρουσιάζονται μέσα από την πλοκή των μυθιστορημάτων.
 
Αντίστοιχα και η τελευταία εισηγήτρια της διημερίδας η κ. Δανάη Καρυδάκη, Δρ. Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Birkbeck, αναφέρθηκε στον Orwell και στα διορατικά δοκίμια του για τον Ναζισμό τα οποία ωστόσο υπό την σκιά της κατηγοριοποίησής του ως «αντικομμουνιστή» αγνοήθηκαν. Δοκίμια τα οποία καταδεικνύουν την προσπάθεια του Orwell να κατανοήσει τον Ναζισμό ασκώντας κριτική σε πτυχές της περίπλοκης σχέσης μεταξύ Ναζισμού και βρετανικής κουλτούρας, όπως ο αντισημιτισμός, ο ιμπεριαλισμός και ο εθνικισμός. Μία εισήγηση στόχος της οποίας ήταν να υπογραμμιστεί η αξία των ίδιων των κειμένων του Orwell για τον Ναζισμό αλλά και να αναδειχθεί η αλληλεπίδραση μεταξύ πολιτικής και ιστοριογραφίας από τη σκοπιά μιας ιστορικού που ερμηνεύει το «κέντρο» από την «περιφέρεια».
 
Το τέλος των εισηγήσεων ακολούθησε στρογγυλό τραπέζι για τα συμπεράσματα της διημερίδας αποτελούμενο από τους κ.κ. Αντώνη Λιάκο, Κώστα Γαγανάκη, Άντα Διάλλα, Άννα Καρακατσούλη, Κώστα Ράπτη και Αθηνά Συριάτου.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.