Ποτε ζουσαμε καλυτερα στη Δυση;

Όπως γράφει ο Σλαβόι Ζίζεκ στο βιβλίο του «Προβλήματα στον Παράδεισο: Ο κομμουνισμός μετά το τέλος της Ιστορίας» (εκδ. Μεταίχμιο 2016), τη δεκαετία του 1990 κυκλοφόρησε στη Γερμανία η φήμη σύμφωνα με την οποία ο Γκορμπατσόφ στη διάρκεια ενός ταξιδιού του στο Βερολίνο επισκέφθηκε αιφνιδιαστικά τον πρώην καγκελάριο Βίλυ Μπραντ. Ωστόσο, ο Μπραντ αρνήθηκε να τον δει. Αργότερα εξήγησε τον λόγο. Δεν συγχώρεσε ποτέ τον Γκορμπατσόφ που επέτρεψε τη διάλυση του κομμουνιστικού μπλοκ, όχι επειδή πίστευε μυστικά στον σοβιετικό κομμουνισμό, αλλά επειδή είχε πλήρη επίγνωση ότι η εξαφάνιση του σοβιετικού μπλοκ θα συνεπάγονταν την εξαφάνιση του δυτικοευρωπαϊκού σοσιαλδημοκρατικού κράτους πρόνοιας. Με άλλα λόγια ο Μπραντ ήξερε ότι το καπιταλιστικό σύστημα είναι διατεθειμένο να κάνει σημαντικές παραχωρήσεις στους εργαζόμενους και τους φτωχούς μόνον όταν υπάρχει η σοβαρή απειλή μιας εναλλακτικής λύσης, ενός διαφορετικού τρόπου παραγωγής ο οποίος υπόσχεται στους εργαζόμενους τα δικαιώματά τους. Για να διατηρήσει τη νομιμοποίησή του, ο καπιταλισμός είναι υποχρεωμένος να δείχνει ότι μπορεί να λειτουργεί καλύτερα απ’ ό,τι η εναλλακτική λύση ακόμη και για τους εργάτες και τους φτωχούς, αλλά από τη στιγμή που αυτή η εναλλακτική λύση εξαφανίζεται, ο καπιταλισμός μπορεί να προχωρήσει στη διάλυση του κράτους πρόνοιας». Αυτό δεν συμβαίνει μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου στην Ευρώπη; Ο Ούλριχ Μπεκ μάλιστα έγραφε ότι «το κοινωνικό κράτος είναι νόθο τέκνο του κομμουνισμού, γεννημένο από το φόβο απέναντί του». Γιατί λοιπόν το κεφάλαιο να μην ανακαλεί σήμερα όλες τις παραχωρήσεις του προς τους εργαζόμενους;
 
Όμως η διάλυση της ΕΣΣΔ, πέρα από κοινωνικές είχε  οικονομικές επιπτώσεις σε παγκόσμια κλίμακα που επέτρεψαν στον νεοφιλελευθερισμό να ανδρωθεί και να σαρώνει σήμερα τα πάντα. Διότι, η Οχτωβριανή Επανάσταση, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας αργότερα και η επιρροή της ΕΣΣΔ σε μεγάλο τμήμα της υφηλίου ανέκοψαν τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, η οποία δεν είναι πρόσφατο φαινόμενο. Τον 19^ο αιώνα, οι οικονομίες των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών ήταν ήδη εν πολλοίς παγκοσμιοποιημένες, ίσως μάλιστα περισσότερο απ’ ό,τι είναι σήμερα. Η Βρετανική και η Γαλλική Αυτοκρατορία είχαν τότε τον έλεγχο όλου σχεδόν του παγκόσμιου πλούτου. Ό,τι, λοιπόν συνέβαινε ήδη τον 19^ο αιώνα συμβαίνει και στις αρχές του 21^ου αιώνα. Μεταξύ των δύο αυτών περιόδων κατά τον 20^ο αιώνα, για ένα μεγάλο μέρος του, αυτό που συνέβη ήταν ότι η εμφάνιση της κομμουνιστικής  αλτερνατίβας εμπόδισε την επέκταση της «παγκόσμιας αγοράς». Υπήρξαν ολόκληρες περιοχές του πλανήτη που αποσπάστηκαν από την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων. Κατά τη μεταπολεμική περίοδο,  φραγμός στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση υπήρξε το συμπαγές μπλοκ των κομμουνιστικών χωρών και οι νίκες των αντιαποικιακών κινημάτων. Μερικά χρόνια αργότερα η ΕΣΣΔ και το σοβιετικό μπλοκ κατέρρευσαν. Έτσι η συσσώρευση του κεφαλαίου σε πλανητικό επίπεδο μπόρεσε να επαναληφθεί, όπως «τη χρυσή εποχή» του 19^ου αιώνα και μάλιστα σε τεράστια κλίμακα. Νέα εδάφη, νέες χώρες προσφέρονταν τώρα για εκμετάλλευση. Με άλλα λόγια η διάλυση της ΕΣΣΔ δημιούργησε ξαφνικά ένα τεράστιο γεωοικονομικό κενό που έσπευσε το παγκόσμιο κεφάλαιο να το καλύψει και να αξιοποιήσει τις ιδιαιτερότητές του (φθηνές πρώτες ύλες και φθηνή εργασία), εγκαταλείποντας τις ευημερούσες δυτικές κοινωνίες. Εκεί ας αναζητηθεί η αποβιομηχάνιση των μεσοδυτικών πολιτειών των ΗΠΑ που ψήφισαν τον Τραμπ, εκεί οφείλεται η ανεργία και η ακροδεξιά στροφή στην Ευρώπη. Αυτή είναι η κληρονομιά της εξαφάνισης του σοβιετικού μπλοκ που όλοι βιώνουμε στον 21^ο αιώνα. Μάλιστα την καταλήστευση αυτού του γεωοικονομικού κενού από το κεφάλαιο μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ,  εγγυάται το ΝΑΤΟ το οποίο δεν διαλύθηκε με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ως αμυντικός οργανισμός αλλά επεξέτεινε παγκόσμια την εμβέλεια της δράσης του και μεταλλάχθηκε σε στρατιωτικό μηχανισμό διασφάλισης των οικονομικών συμφερόντων της Δύσης στις νέες χώρες. Σε αυτό συνέδραμε και το ΔΝΤ με τις «μεταρρυθμίσεις» που επιβάλλει έναντι των δανείων προς τα αδύναμα κράτη της σοβιετικής επιρροής και όχι μόνον και η Παγκόσμια Τράπεζα. 
 
Δεν είναι στις προθέσεις του γράφοντος να προβεί σε συστημικές συγκρίσεις μεταξύ σοσιαλισμού και καπιταλισμού αλλά να αναδείξει μια ανομολόγητη μέχρι σήμερα διαπίστωση που όσο απομακρυνόμαστε από το τέλος του Ψυχρού πολέμου επιβεβαιώνεται ολοένα και περισσότερο: Όσο, δηλαδή, υφίστατο η ΕΣΣΔ, άσχετα τι συνέβαινε εντός της ΕΣΣΔ ή στις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, θετικό ή αρνητικό, οι λαοί της Δύσης, και όχι μόνον, ζούσαν λόγω της ύπαρξής της πολύ καλύτερα και η υφήλιος ειρηνικότερα. Από τη στιγμή που ο καπιταλισμός, το κεφάλαιο δηλαδή, απελευθερώθηκε από το αντίβαρό του, δρα ανεξέλεγκτα αρπάζοντας συσσωρευμένα όσα πιστεύει ότι απώλεσε σε κοινωνικές παραχωρήσεις εξ αιτίας του αντίπαλου δέους στη διάρκεια του «σύντομου εικοστού αιώνα»  αλλά και εξ αιτίας της συρρίκνωσης της παγκοσμιοποίησης στα όρια της δυτικής επιρροής μόνον. Πότε υπήρχαν περισσότεροι πόλεμοι στον κόσμο και στην ευρύτερη περιοχή μας; Τότε ή τώρα μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ; Πότε υπήρχαν οι ατέλειωτες προσφυγικές ροές συνεπεία των πολέμων και της πείνας; Τότε που υπήρχε η ΕΣΣΔ ή τώρα; Όσα άλλα προβάλλονται σε βάρος της ΕΣΣΔ έρχονται να συγκαλύψουν τη σημερινή πραγματικότητα στη Δύση έναντι αυτής κατά την περίοδο του ιδεολογικού δέους και να απενοχοποιήσουν τον νεοφιλελευθερισμό για τα εγκλήματά του σε μια εικοσιπενταετία μόλις. Διότι έπεται συνέχεια…. Η πολιτική Τραμπ εκφράζει την πολιτική και οικονομική προοπτική σε παγκόσμιο επίπεδο και δεν πρόκειται για συγκυριακό φαινόμενο.
 
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.