Ο κατακερματισμος της Ευρωπης

Με αφορμή την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής για το προσφυγικό

Η εστίαση της τελευταίας Συνόδου Κορυφής στο προσφυγικό ανέδειξε τρία ζητήματα:
 
Πρώτον, επιβεβαίωσε τον χαρακτηρισμό της ΕΕ ως «γερμανικής», αφού με αφορμή ένα εσωτερικό πρόβλημα της Γερμανίας, δηλαδή την επιβίωση του κυβερνητικού συνασπισμού κομμάτων, αναταράσσεται ολόκληρη η ΕΕ με πρωτοβουλία του Βερολίνου. Διότι προέταξε στη Σύνοδο Κορυφής το μεταναστευτικό, ένα πρόβλημα που διχάζει τα κράτη μέλη παραμερίζοντας θέματα που ενισχύουν την ενότητα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, όπως οι προτάσεις του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για την αναδιάρθρωση της Ευρωζώνης και της ίδιας της Ε.Ε.. Μάλιστα, το γεγονός ότι η γερμανίδα καγκελάριος επιδίωξε στη σύνοδο διμερείς συμφωνίες στο μεταναστευτικό, για να καταλήξει στη τριμερή Πολιτική Συμφωνία με την Ελλάδα και την Ισπανία για την επιστροφή προσφύγων από τη Γερμανία στις δύο χώρες, δημιούργησε εύλογες απορίες για τις επιδιώξεις της. Προσβλέπει δηλαδή σε μια ενοποιημένη Ευρώπη ή σε μια κατακερματισμένη που επιτρέπει να προωθούνται τα συμφέροντά της με κάθε τρόπο ακόμη και με τον κατακερματισμό της ευρωπαϊκής ενότητας κάθε φορά;
 
Δεύτερον, αποδείχθηκε για άλλη μια φορά ότι η Ελλάδα σύρεται απροσχημάτιστα από τη βούληση της Γερμανίας. Προσποιείται η Αθήνα ότι μπορεί να ανταπεξέλθει στο πρόσθετο βάρος του προσφυγικού που αναλαμβάνει με την Πολιτική Συμφωνία χάριν της αποκλιμάκωσης της κυβερνητικής κρίσης στη Γερμανία, ενώ το σύνολο σχεδόν των προσφύγων στα νησιά του Αιγαίου ή στην ενδοχώρα διαβιεί κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, για προφανή ανταλλάγματα: Την ενίσχυση της προεκλογικής θέσης της κυβέρνησης και μόνον αυτή. 
 
Τρίτον,  η Σύνοδος Κορυφής ανέδειξε την αδυναμία της Ευρώπης να παρέμβει επ’ ωφελεία της στις διεθνείς εξελίξεις. Διότι η μοναδική λύση αντιμετώπισης του προσφυγικού είναι η επίλυση του προβλήματος στις πηγές του και όχι η διαχείρισή του στις ευρωπαϊκές χώρες ή και εκτός Ευρώπης. Αντίθετα, η Ευρώπη με τις στρατιωτικές επεμβάσεις έχει προκαλέσει και ενδυναμώσει τις προσφυγικές ροές  που σήμερα αδυνατεί να ελέγξει. Γιατί αδυνατεί; Διότι δεν καθορίζει τις εξελίξεις αλλά σύρεται από τα συμφέροντα της Ουάσινγκτον η οποία δεν επηρεάζεται από τις προσφυγικές ροές λόγω της γεωγραφικής της θέσης. Αν η ΕΕ μπορούσε να ελέγξει τις εξελίξεις θα καθόριζε και το όριό τους.
 
Αυτή η εσωστρέφεια της Ευρώπης και η εχθρότητα  που αναπτύσσεται προς τους πρόσφυγες αποτελεί σύμπτωμα της συνεχιζόμενης παρακμής της.  Οι κοινωνίες που εκτοξεύτηκαν στην παγκόσμια πρωτοπορία μεταπολεμικά ήσαν οι ανοικτές κοινωνίες, όπως οι ΗΠΑ, η Νέα Ζηλανδία, η Αυστραλία, ο Καναδάς και όχι αυτές που τεμαχίζουν τον κόσμο με φράχτες. Διότι, πρόσθετα, σύμφωνα με δήλωση του εκπροσώπου του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης Τζόελ Μίλμαν το 2016, «χωρίς μετανάστευση το εργατικό δυναμικό της Δυτικής Ευρώπης θα μειωθεί κατά 50 εκατομμύρια μέχρι το 2050, ενώ ακόμη και με το σημερινό επίπεδο εισροών θα υπάρξει μείωση πάνω από 30  εκατομμύρια». Ας μη ξεχνάμε ότι κατά τον πρώτο διεθνή αποικιοκρατικό καταμερισμό της εργασίας (18ος-19ος αι.), στον οποίο έπαιρναν μέρος η Ευρώπη, η Αφρική και η Αμερική, η Αφρική έδινε τη φτηνή εργατική δύναμη, τους δούλους, η Αμερική  –χάρη στη δουλειά των δούλων–τις φτηνές πρώτες ύλες και τα φτηνά αγροτικά προϊόντα, και η Ευρώπη τα προϊόντα της μεταποίησης. Έτσι κυριάρχησε η Ευρώπη. Σήμερα, όλα αυτά εξέλιπαν. Γι’ αυτό οι ευρωπαϊκοί λαοί δεν θα πρέπει να φαντασιώνονται το παρελθόν ως παρόν.
 
Κυρίως όμως οι τελευταίες εξελίξεις στη Συρία και αλλού απέδειξαν ότι δεν μπορεί να ηγείται της Ευρώπης η Γερμανία, μια χώρα αδύναμη στρατιωτικά, γεγονός που περιθωριοποιεί την Ευρώπη και διπλωματικά. Διότι η οικονομική ισχύς μόνη της δεν αρκεί για να κατοχυρώσει τον παγκόσμιο ρόλο μιας χώρας ή μιας ένωσης κρατών ώστε να αποτρέπει δυσμενείς εξελίξεις. Σε αυτή τη διαπίστωση συνηγορούν και τα συμπεράσματα από την ουκρανική κρίση. Τα ευρωπαϊκά κράτη με προεξάρχουσα τη Γερμανία πειθάρχησαν στις κυρώσεις που αξίωσαν οι ΗΠΑ εναντίον της Ρωσίας, παρότι αυτές στρέφονταν κατά των ευρωπαϊκών συμφερόντων. Η Γερμανία αντί να αντλήσει ισχύ από την πολιτική ένωση των ευρωπαϊκών κρατών προσπαθεί να ηγεμονεύσει σε βάρος τους. Μια ήπειρος, όπως η Ευρώπη, σε ύφεση χάριν των συμφερόντων μιας χώρας ή μιας ολιγομελούς ομάδας χωρών, είναι επόμενο να συμπαρασύρει και την ηγεμονεύουσα χώρα, αφού η συνολική διαπραγματευτική της ισχύς σε παγκόσμιο επίπεδο θα απομειούται.
 
 Η Ευρώπη ήκμασε με τη βία και τον πόλεμο με την επιβολή της αποικιοκρατίας και υποβαθμίστηκε στο παγκόσμιο γίγνεσθαι μέσω της βίας των δύο Παγκοσμίων πολέμων. Επομένως η ισχύς αναπότρεπτα θα πρέπει να αποτελέσει συστατικό στοιχείο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πώς όμως θα επιτευχθεί όταν η Ευρώπη παραμένει υπό τη στρατιωτική σκέπη του ΝΑΤΟ;
 
Επιπλέον, η απάνθρωπη αντιμετώπιση των προσφύγων πρόσφατα με την άρνηση κρατών να εγκρίνουν τον ελλιμενισμό πλοίων που μετέφεραν πρόσφυγες και μετανάστες ή η κατασκευή φραχτών στον «βαλκανικό διάδρομο» και τόσα άλλα, αποκαλύπτουν την υποκριτική επίκληση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την πολιτισμική παρακμή της Ευρώπης. Γιατί; Όπως έγραφε η Χάνα Άρεντ με αφορμή τους πρόσφυγες: «Η έννοια των δικαιωμάτων του ανθρώπου βασισμένη στην υποτιθέμενη ύπαρξη κάποιου ανθρώπινου όντος καθεαυτό, κατέρρευσε σε κομμάτια μόλις εκείνοι που τη διακήρυσσαν βρέθηκαν για πρώτη φορά αντιμέτωποι με ανθρώπους που είχαν πραγματικά χάσει κάθε άλλη συγκεκριμένη ιδιότητα και δεσμό εκτός από το γεγονός ότι ήταν άνθρωποι… Το παράδοξο εδώ είναι ότι ακριβώς η φιγούρα που θα έπρεπε κατ’ εξοχήν να ενσαρκώνει τα δικαιώματα του ανθρώπου, ο πρόσφυγας συνιστά αντίθετα τη ριζική κρίση αυτής της έννοιας».
 
 

Αλεξανδρούπολη, 30/6/2018

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.