Η Ξανθια: Για την καταργηση της προικας «δυστυχως»

Περίεργος μήνας ο Ιανουάριος… Ειδικά επί Σύριζα. Από την μέρα που ανέλαβε την εξουσία ο Ιανουάριος είναι σαν τους γκόμενους που μέχρι να σε ρίξουν και να σε εντυπωσιάσουν κάνουν τα πάντα, καλά ή κακά, επιτυχημένα ή αποτυχημένα έτσι για να σε ταράζουν. Και μετά μην τον είδατε τον Παναή.
 
Αν δεν με απατά η μνήμη μου, η οποία έχει το κακό της το χάλι τελευταία -θα κάνω μια παρένθεση εδώ γιατί ξέρω πόσο πολύ σας ενδιαφέρει η καθημερινότητα μου, σηκώνομαι από τον καναπέ και στο ένα βήμα δεν θυμάμαι τι ήθελα να κάνω, να πάω στην κουζίνα να πάω στο μπάνιο, να ζήσω τη ζωή που δεν έζησα; Σε κάτι περίπτωση καταλήγω πάντα στο ψυγείο.
 
Συνεχίζοντας λοιπόν, αν δεν με απατά η μνήμη μου, κάθε Ιανουάριο ασχολούμαι με τα top   γεγονότα/επιτυχίες της ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ κυβέρνησης. Τώρα που χώρισαν δεν μπορώ να διαλέξω μεριά ακόμα, οπότε θα ασχοληθώ με το αμέσως επόμενο θέμα που με απασχολεί.
 
Σήμερα θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις μου για την προίκα το έτος 2019.
 
Τελευταία ξυπνάω από τις 6 -μην με ρωτάτε γιατί- και παρακολουθώ όλα τα ενημερωτικά, εκτός από τον Παπαδάκη, γιατί από την ημέρα που έδιωξε τη συνεργάτιδα του έχει γίνει πιο brutal και από τον Απόστολο Γκλέτσο. Εκεί στις 10 λοιπόν που οι περισσότεροι το γυρίζουν στα πρωινάδικα, αρχίζει το ζάπινγκ το οποίο συνήθως καταλήγει στο Netflix.
 
Ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο, και σήμερα, στάθηκα για δευτερόλεπτα στο ΣΚΑΙ και πιο συγκεκριμένα στους «Αταίριαστους» οι οποίοι αποχαιρετούσαν το κοινό τους με την ατάκα: «Σαν σήμερα καταργήθηκε ο θεσμός της προίκας δυστυχώς». Ο ένας από τους παρουσιαστές το είπε, ο άλλος γέλασε συμφωνώντας.
  
Δυστυχώς λοιπόν, για κάποιους, σαν σήμερα καταργήθηκε ο θεσμός της προίκας.
 
Ας ξεκινήσω με την ετυμολογία της προίκας.
 
Ἡ λέξη «προῖκα» ἐτυμολογικὰ καὶ μόνο σημαίνει αὐτὸ ποὺ ἔρχεται ἐκ τῶν προτέρων, ἔχοντας ἔπειτα τὴν ἔννοια τοῦ δώρου ποὺ διδόταν πρὸ τοῦ γάμου.
 
Κάπως έτσι λοιπόν είχε ξεκινήσει ο θεσμός της προίκας, ως ένα δώρο που δινόταν πριν τον γάμο, όπως πολύ ευγενικά επισημαίνεται από την παραπάνω ετυμολογία. Βέβαια όπως συμβαίνει με όλα τα πράγματα στον κόσμο αυτό, ο θεσμός εμπλουτίστηκε και αναβαθμίστηκε.
 
Για να γίνω πιο συγκεκριμένη είναι ένας θεσμός κατά τον οποίο η οικογένεια παραχωρεί στη νύφη την περιουσία της όταν παντρεύεται. Ο θεσμός της προίκας υπήρχε από τα αρχαία χρόνια και αποτελούσε τη συμβολή της γυναίκας στον κοινό βίο του ζευγαριού. Απαρτιζόταν από υφαντά, φλοκάτες, ρούχα ακόμα και τα εσώρουχα της νύφης – από εκεί μάλλον έχει βγει το «αυτήν θα πάρεις; Βρακί στον κώλο της δεν έχει να βάλει». Αν η νύφη ήταν από πλούσια οικογένεια η προίκα αναβαθμιζόταν και σε κτήματα, χρυσό, διαμερίσματα, λίρες. Στην ουσία όπως μας λέει και η Βικιπαίδεια η προίκα ήταν μια «αποζημίωση» στον άντρα, καθώς εξασφάλιζε την ελάφρυνση της οικογένειας σε πολλούς τομείς και του συζύγου από τα βάρη της. Γιατί τα παλιά τα χρόνια τα βάρη της οικογένειας τα είχε μόνο ο άντρας,  η γυναίκα κανένα βάρος. Αραχτή όλη μέρα.
 
Αντιλαμβάνεστε πως αν η νύφη ήταν από φτωχή οικογένεια θα έπρεπε να φτιάξει μόνη της την προίκα, να εκπαιδευτεί σαν εργάτρια, να ράβει, να πλέκει, να φτιάχνει φλοκάτες -κάτι που ζηλεύω πάρα πολύ γιατί ούτε κάλτσα δεν μπορώ να ράψω- να καθαρίζει καλά και να μην ξέρεις τι σημαίνει γάμος και τι την περιμένει την πρώτη νύχτα του γάμου. Έχω δε ακούσει πολλές ιστορίες για τις γυναίκες που δεν τα κατάφερναν. Γιατί το να είναι μια γυναίκα «δούλα και κυρά» μόνο, δεν είναι σημείο των καιρών. Αυτές που δεν το κατείχαν το νοικοκυριό, εκπαιδευόντουσαν από πολύ μικρές στις αγροτικές εργασίες, κυρίως για να βλέπουν όλοι την εργατικότητά τους στα χωράφια και να της διαφημίζουν στους γαμπρούς ως τζάμπα εργατικό δυναμικό.
 
Με τον ένα ή τον άλλον τρόπο λοιπό οι γυναίκες δούλευαν από μικρές. Με μοναδικό σκοπό να φτιάξουν προίκα ώστε να μπορεί να τις «ξεστοκάρει» η οικογένεια.
 
Δε θέλω καν να μοιραστώ μαζί σας ιστορίες που έχω ακούσει για γυναίκες, οι οποίες δεν ικανοποιούσαν τα κριτήρια ομορφιάς της κάθε εποχής γιατί τις θεωρώ πολύ σκληρές. Ίσως βέβαια να τις μοιραστώ κάποια στιγμή.
 
Από την άλλη μεριά, με τη δική μου ματιά πάντα, και ίσως με κάποια στοιχεία οι άντρες εκπαιδεύονταν στο να γίνουν καλοί γαμπροί και να πάρουν μια καλή προίκα. Γιατί ο άνδρας είναι άνδρας και ας μην είναι όμορφος, έξυπνος εργατικός, ευγενικός, είναι όμως αυτός που κουβαλάει τα βάρη της οικογένειας.
 
Κάποια στιγμή, την οποία δεν μπορώ να προσδιορίσω χρονικά, υπήρχαν και αγγελίες με περιεχόμενο: «δίνεται νύφη με προίκα» ή «γαμπρός αναζητεί νύφη με προίκα». Αγγελίες συνοικεσίων ονομάζονταν.
 
Γινόταν δηλαδή ένα καλό παζάρεμα, το οποίο επισφραγιζόταν με ένα προσύμφωνο. 
 
Όπως το παρακάτω: 
 

Υπογραφή στο προσύμφωνο ήταν η ευχή των γονέων. Στην περίπτωση που δεν τηρούνταν κάποια από αυτά που εμπεριέχονταν στο προσύμφωνο ο γαμπρός είχε το δικαίωμα να παρατήσει τη νύφη, να την ξυλοκοπάει καθημερινά, να την κακομεταχειρίζεται γενικά. Όλα αυτά με τη σύμφωνη σιωπή των τριγύρω.
 
Έχουν  καταγραφεί φαινόμενα βίας, ακόμα και φόνος, γιατί ο γαμπρός δεν έλαβε την προίκα που του υποσχέθηκαν. Επίσης στην περίπτωση που η γυναίκα δεν εκπλήρωνε τα συζυγικά της καθήκοντα ή δεν ήταν καλή νοικοκυρά ο άντρας μπορούσε να πράξει όπως θέλει.
 
Συνοψίζοντας γινόταν ένα εμπόριο με προϊόν τις γυναίκες, με μεσολαβητή έναν προξενητή και συμβόλαιο ένα προικοσύμφωνο. Η συναλλαγή θεωρούνταν  πετυχημένη όταν το αποτέλεσμα ήταν ένας γάμος και ο γαμπρός κρατούσε το προϊόν. Το παράδοξο βέβαια είναι ότι η γυναίκα, ενώ ήταν αυτή που είχε την προίκα, μεγάλη ή μικρή, αυτή ήταν και το θύμα.
 
Η προίκα λοιπόν είναι και αυτή ένα συστατικό που προστέθηκε στην συνταγή που λέγεται πατριαρχία.
 
Στην Ελλάδα το 1903 με την έκδοση της «Φόνισσάς» από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, όπου έφερε τον υπότιτλο ως κοινωνικό μυθιστόρημα, γνωρίζουμε μια γυναίκα την Φραγκογιαννού (Χαδούλα) η οποία λόγω της καταπιεσμένης της φύσης οδηγείται στο έγκλημα και γίνεται δολοφόνος μικρών κοριτσιών. Την περίοδο εκείνη η προίκα θεσμοθετείται, καθώς είναι απαραίτητη για τη γυναίκα για να μην είναι εξαρτημένη από τον άνδρα. Η Φραγκογιανού πήρε μια ασήμαντη προίκα σε σχέση με τα αδέρφια της, γεγονός το οποίο την καθήλωσε σε ένα φτωχό και μη υποφερτό γάμο. Η Φραγκογιαννού ζούσε σε μια κοινωνία πατριαρχική, ανδροκρατούμενη, με άνισες ευκαιρίες και στερεοτυπικές κοινωνικές αντιλήψεις.
 
Καθώς όπως αναφέρει ο συγγραφέας «είχε αρχίσει να παραλογίζεται», προχωράει σε μια σειρά εγκλημάτων, δολοφονώντας μικρά κορίτσια, θεωρώντας πως έπραττε σωστά επειδή έσωζε τα ίδια από κακό γάμο και μια άσχημη ζωή, καθώς και τις οικογένειες τους από την υποχρέωση της προικοδοσίας τους.
 
Στο τέλος της ιστορίας ενώ τα κύματα φουσκώνουν από την πλημμυρίδα και θα πνιγεί η Χαδούλα, τα τελευταία της λόγια «ω! Να το προικιό μου!» εκφράζουν το φρικτό της παράπονο για την αδικία από τους γονείς της και για τη βιολογική́ προικοδοσία της που είναι τελικά́ η εγκληματική́ φύση της μάνας.
 
Υπάρχει μια εκδοχή που λέει πως η προίκα ίσως και να ήταν και ένα προσωπικό βίωμα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, καθώς είχε 4 αδελφές από τις οποίες πάντρεψε τη μια.
 
Η προίκα λοιπόν, που «δυστυχώς καταργήθηκε», δεν είναι μόνο τα υλικά αγαθά αλλά και τα ένστικτα, τα βιώματα. Οι αρχές, οι εμπειρίες που δίνουμε στα παιδιά μας, ώστε αυτά να βγουν έπειτα στην κοινωνία, να κάνουν φίλους, να συμμετέχουν σε ομάδες, να παντρευτούν… και… και… και…!
 
28 Ιανουαρίου του 1983 επί ΠΑΣΟΚ – και κάπου εδώ η εκδότρια έχει βγάλει τα ρούχα της και τραγουδάει τον ήλιο τον πράσινο, αυτόν που ανατέλλει, στα γραφεία του Παρατηρητή- ψηφίστηκε ο Νόμος 1329/1983.
 
Ο νόμος έφερε αλλαγές στο  Οικογενειακό Δίκαιο, όπως η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων και η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας.
 
Το 2018 μετρήσαμε 12 γυναικοκτονίες.
 
28 Ιανουαρίου του 2019, όπου μάθαμε ότι «δυστυχώς καταργήθηκε η προίκα» μετράμε ήδη 2 ή 3 γυναικοκτονίες.
 
Δεν θέλω να φανταστώ πόσες ακόμα θα μετρούσαμε, αν δεν είχε καταργηθεί ο θεσμός της προίκας.
 
Σε ευχαριστώ μάνα για την προίκα που μου έδωσες, να μάθω να δουλεύω να αγαπάω τον εαυτό μου, να είμαι νοικοκυρά για να αισθάνομαι εγώ καλά, να μην ντρέπομαι που δεν είμαι παντρεμένη στα 40 κάτι -αν και γκρινιάζεις καμία φορά γιατί φοβάσαι μην μείνω μόνη-  να μην ανέχομαι τη βία και την πατριαρχία. Και όλα αυτά ενώ στη δική σου πατριαρχική κοινωνία καμία γυναίκα δεν τελείωνε το δημοτικό και δούλευε στα χωράφια.
 
Φροντίστε λοιπόν για την προίκα που εσείς θα αφήσετε και κυρίως για τις πηγές ενημέρωσής σας. Γιατί, όπως λέει τις τελευταίες μέρες και η εκδότρια, που τα χει πάρει κρανίο, εντάξει να σιωπούμε κάποιες φορές απέναντι στη βλακεία και την αμάθεια, δικαιολογώντας τα όποια λεγόμενα, αλλά τελικά αυτή η σιωπή έχει οδηγήσει στην ύπαρξη ανθρώπων, τάσεων και φαινομένων που δεν θα έπρεπε σήμερα να υφίστανται.
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.