Δυο νικητριες μετα απο εξεγερση

Βραβείο Booker 2019

Η επιτροπή του βραβείου Booker για το 2019 εξεγέρθηκε, «αψήφησε απερίφραστα» τους κανόνες του βραβείου, που επιβάλλουν έναν και μόνο νικητή, και το μοίρασε! Σε δύο γυναίκες -έχει σημασία- την 79χρονη Καναδέζα σούπερ σταρ Μάργκαρετ Ατγουντ και την 60χρονη Βρετανή Μπερναρντίν Εβαρίστο με την Αγγλίδα μητέρα και τον Νιγηριανό πατέρα. Τις χωρίζουν πολλά, τις ενώνουν περισσότερα. Το πάθος τους για ισότητα και ανθρώπινα δικαιώματα, γνωστές ακτιβίστριες και οι δύο, με κυρίαρχα ανάμεσά τους αυτά των γυναικών. Λευκών και μαύρων.

Κάτι που υπάρχει και στα βραβευμένα τους βιβλία, το «Τhe Testaments» της Ατγουντ (θα κυκλοφορήσει τον Μάρτιο του 2020 από Ψυχογιό, σε μετάφραση Αύγουστου Κορτώ και τίτλο «Οι Διαθήκες») και το «Girl, Woman, Other» της Εβαρίστο, που είναι ακόμα εντελώς αμετάφραστη στα ελληνικά. Το πρώτο είναι μια συνέχεια του θρυλικού πια βιβλίου «Ιστορία της θεραπαινίδας» (Ψυχογιός), που κυκλοφόρησε το 1985, για μια δυστοπική, φονταμενταλιστική, αμερικανική κοινωνία, τη Γαλαάδ, όπου οι γυναίκες είναι αντικείμενα προς αναπαραγωγική χρήση. Το δεύτερο, ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα, που δίνει φωνή σε σημερινές μαύρες γυναίκες της Αγγλίας, από αγρότισσες, νοικοκυρές και επιχειρηματίες μέχρι διευθύντριες θεάτρου και τρανσέξουαλ.

Ετσι, η μεν Εβαρίστο έγινε η πρώτη μαύρη Βρετανή συγγραφέας, που παίρνει το Μπούκερ, αλλά και η πρώτη μαύρη γυναίκα. Για την Ατγουντ είναι το δεύτερο Μπούκερ, το είχε ξαναπάρει το 2000 με τον «Τυφλό Δολοφόνο» (Ψυχογιός) και το είχε διεκδικήσει άλλες τέσσερις φορές, τη μια με την «Ιστορία της θεραπαινίδας», αλλά το είχε χάσει από τον Κίνγκσλεϊ Εϊμις (The Old Devils), κυρίαρχο τότε του λογοτεχνικού παιχνιδιού στην Αγγλία. Το ’χει φαίνεται η μοίρα της, ακόμα και τώρα που θεωρείται το αδιαφιλονίκητο φαβορί, να βρίσκει η Γαλαάδ και οι γυναίκες της κάποιον άλλο -ή μπροστά τους. Κάποια γκρίνια άρχισε ήδη στην Αγγλία («προχειροδουλειά», χαρακτήρισε το μοίρασμα του βραβείου η «Γκάρντιαν»), αλλά η ίδια η Ατγουντ, έστω και κάπως συγκρατημένη, το βράδυ της Δευτέρας στο Γκίλντχολ του Λονδίνου, όπου έγινε η απονομή, δήλωσε: «Θα ήταν ντροπή για ένα συγγραφέα της ηλικίας και της φάσης μου να κερδίσει όλο το βραβείο, εμποδίζοντας έναν άλλο, που βρίσκεται σε πιο πρώιμο στάδιο της καριέρας του, να περάσει αυτή την πόρτα. Πραγματικά, θα ντρεπόμουν, πιστέψτε με».

Οσο για την Εβαρίστο, γελώντας παραδέχτηκε ότι φυσικά και θα προτιμούσε να πάρει και τις 50 χιλιάδες λίρες του Μπούκερ (τώρα θα τις μοιραστεί), έχει και στεγαστικό δάνειο να αποπληρώσει. Μια έγνοια, που φυσικά δεν έχει η Ατγουντ, το βιβλίο της είναι ήδη παγκόσμιο μπεστ-σέλερ, και έχει κάμποσα τέτοια πίσω της, αλλά και τεράστια δικαιώματα για την τηλεοπτική σειρά πάνω στη «Θεραπαινίδα», που την είδε όλη η ανθρωπότητα. Γι’ αυτό και θα δώσει τις δικές της 25 χιλιάδες σε οργανισμό των Ινδιάνων του Καναδά.

Η Μπερναρντίν Εβαρίστο, πάντως, μόνο λυπημένη δεν ήταν. «Είμαι ενθουσιασμένη, που κέρδισα το βραβείο», δήλωσε. «Ναι, το μοιράζομαι με μια φανταστική συγγραφέα. Αλλά δεν είναι αυτό που με απασχολεί. Σκέφτομαι συνέχεια ότι είμαι εδώ, μου φαίνεται απίστευτο. Το Μπούκερ σήμαινε πολλά για μένα και την καριέρα μου, αλλά για δεκαετίες ένιωθα ότι ήταν κάτι απλησίαστο». Μια φράση, που ταιριάζει απόλυτα με αυτά που είπε ο πρόεδρος της εξεγερμένης επιτροπής, Πίτερ Φλόρενς, για την επιλογή της Εβαρίστο, υπενθυμίζοντας ότι το «Girl, Woman, Other» γράφτηκε σαν μια «στρατηγική εναντίον της αορατότητας», επειδή, όπως έχει πει η συγγραφέας του, «αν εμείς οι μαύρες Βρετανίδες γυναίκες δεν μπούμε μόνες μας στη λογοτεχνία, κανένας άλλος δεν θα μας βάλει».

Η αξία των δύο βιβλίων είναι δεδομένη. Κανείς δεν το αρνείται, ούτε οι ταλαίπωροι παράγοντες του Μπούκερ, που προσπάθησαν μάταια να εμποδίσουν το μοίρασμα, που βρέθηκαν προ τετελεσμένου γεγονότος και εξαναγκάστηκαν να χαρακτηρίσουν τη στάση της επιτροπής «επαναστατική, αλλά γενναιόδωρη». Η όλη ιστορία είναι πολύ ωραία και με σασπένς. Μπορεί και να κλέβει την παράσταση (για την ώρα) από τα ίδια τα βιβλία. Οχι ότι δεν έχει ξανακοπεί το Μπούκερ στα δύο -το 1974 μεταξύ Ναντίν Γκόρντιμερ και Στάνλεϊ Μίντλετον, το 1992 μεταξύ Μάικλ Οντάατζε και Μπάρι Ανσγουορθ- αλλά έκτοτε είχε απαγορευτεί διά ροπάλου. Γι’ αυτό και η πενταμελής επιτροπή έτρεξε κούρσα μετ’ εμποδίων.

Επειτα από πέντε ώρες συνεδρίασης, που δεν έβγαλε λευκό καπνό, ενημέρωσαν τη λογοτεχνική διευθύντρια του Μπούκερ, Γκάμπι Γουντ. Αυτή τους είπε ότι απαγορεύεται το μοίρασμα του βραβείου. Αλλες τρεις ώρες συνεδρίασης, κι άλλο κατηγορηματικό «όχι» από τη Γουντ. Αλλη μια ώρα, κι άλλο αδιέξοδο. Τότε η Γουντ αναγκάστηκε να απευθυνθεί στην πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου, Ελένα Κένεντι, η οποία επέμεινε να ακολουθηθούν οι κανόνες του βραβείου. Η επιτροπή ξαναμαζεύτηκε, ξανασυζήτησε και αποφάσισε ομόφωνα το «πραξικοπηματάκι» της. Εμπρός για το μοίρασμα. «Οταν δεν μπορείς να λύσεις ένα πρόβλημα με σίγουρο και δίκαιο τρόπο, τότε αποφασίζεις να αγνοήσεις τους κανόνες», εξήγησε ο πρόεδρός της.
Με τη διαφορά ότι «οι κανόνες του βραβείου δεν πρόκειται να αλλάξουν στο μέλλον», όπως δήλωσε κατηγορηματικά η Γκάμπι Γουντ. Τουλάχιστον, φέτος, βιβλία και επιτροπή μάς χάρισαν ένα αξέχαστο διπλό, γυναικείο Μπούκερ.

Πηγή: Εφ.Συν.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.