«Μεση Αγγλια» του Jonathan Coe

Κυκλοφόρησε το 2019 από τις εκδόσεις «Πόλις» σε μετάφραση
της Άλκηστης Τριμπέρη
 
Από τις εκδόσεις «Πόλις» και σε μετάφραση της Άλκηστης Τριμπέρη κυκλοφόρησε το 2019 στην Ελλάδα το βιβλίο «Μέση Αγγλία» του Jonathan Coe.  Ο ήδη γνωστός και πολλάκις βραβευμένος Βρετανός συγγραφέας ήρθε για να προσθέσει στα  προηγούμενα σπουδαία έργα του τη συνέχεια –ένα ακόμη μυθιστόρημα που έρχεται να ολοκληρώσει την τριλογία του. Λαμβάνοντας ρόλο συγγραφέα, δημοσιογράφου, πολιτικού και ιστορικού αναλυτή, ασχολείται με ένα θέμα που, εκτός από την αναντίρρητη πολιτική του διάσταση, απηχεί στην ψυχολογία και καταπιάνεται με την αναπόφευκτη επιρροή των λεγόμενων «εθνικών χαρακτηριστικών». Με το γνωστό του λογοτεχνικό ύφος ξετυλίγει ένα κουβάρι συγγενικών-διαπροσωπικών σχέσεων και παρουσιάζει τα αδιέξοδα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπη μια χώρα μέσα από ένα κρεσέντο πτώσης, ξενοφοβίας, πολιτικού ναρκισσισμού και απίστευτης ρηχότητας.
 
Για να φέρει εις πέρας το ριψοκίνδυνο και  γεμάτο πρόκληση αυτό εγχείρημά του, συνδυάζει την ιστορία του παρόντος με την ψυχολογία και διαλέγει ήρωες ήδη γνωστούς τόσο στον ίδιο όσο και στους αναγνώστες του. Τοποθετεί την ιστορία του στο παρόν, αφού η «Μέση Αγγλία» ξεκινά τον Απρίλιο του 2010, με την άνοδο του Ντέιβιντ Κάμερον στην πρωθυπουργία, και ολοκληρώνεται τον Σεπτέμβρη του 2018, καλλιεργώντας έτσι την εντύπωση πως η εγγύτητα και η αληθοφάνεια στο έργο του λειτουργούν ως δύο μεγέθη ανάλογα.
 
Οι ιστορίες των ήδη γνώριμων, αλλά ώριμων πλέον, ηρώων από τη «Λέσχη των τιποτένιων» (Πόλις, 2012) και τον «Κλειστό κύκλο» (Πόλις, 2005), με χαρακτηριστικότερες ίσως όλων, αυτή των επιπτώσεων του δημοψηφίσματος της παραμονής ή μη της Βρετανίας στην ΕΕ και τον αντίκτυπο στις ερωτικές σχέσεις των πολιτών, μας κάνουν εύκολα να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας χτίζει το μυθιστόρημά του και καταφέρνει μέσα από τις προσωπικές-ατομικές ιστορίες να παρουσιάζει τις πολιτικές εξελίξεις. Παράλληλα, καυτηριάζει τα κακώς κείμενα και ασκεί κριτική, έχοντας πάντα ως όπλο του το μαύρο, χαρακτηριστικό βρετανικό, αλλά ταυτόχρονα και ζωογόνο χιούμορ του.

Brexit: Διάσπαση μιας χώρας ή μάλλον διατάραξη του έγγαμου βίου;

 
 «Κανείς δεν ξέρει τι είναι το Brexit και πώς να το κάνει», μονολογεί κάποιος από τους πολυάριθμους χαρακτήρες του Κόου, εισάγοντας τον αναγνώστη απευθείας στην ταραγμένη πολιτική και κοινωνική κατάσταση της Μ. Βρετανίας, τη σύγχυση και τις ανατρεπτικές εξελίξεις που διαδραματίζονται, τις οποίες παρατηρούμε μέσα από τις προσωπικές αφηγήσεις του Μπέντζαμιν Τρότερ, που επιτέλους εκδίδει το μυθιστόρημα που έγραφε όλη του τη ζωή,  του συνταξιούχου πατέρα του Κόλιν, που ψηφίζει υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ, της αδερφής του Λόις, εγκλωβισμένης σε έναν συμβατικό γάμο, της ανιψιάς του Σόφης, μιας φιλελεύθερης διανοούμενης, παντρεμένης με τον Ίαν, συντηρητικό υποστηρικτή της παλαιάς Αγγλίας και τέλος, του φίλου του Νταγκ, ενός αριστερού δημοσιογράφου που ζει στην έπαυλή του στο Τσέλσι, ανίκανος να διαχειριστεί την έφηβη επαναστατημένη κόρη του που αντιδρά σε όλους και όλα.
 
Ίσως η χαρακτηριστικότερη σκηνή του έργου αφορά την ασυμφωνία ενός χρόνια παντρεμένου ζευγαριού, το οποίο, μετά το δημοψήφισμα του Brexit, αποφασίζει να επισκεφτεί μια σύμβουλο γάμου, αναφέροντας πως η διαφωνία τους –για την παραμονή ή όχι της Μ. Βρετανίας στην ΕΕ– αποτελεί τον βασικό παράγοντα αποξένωσής τους. Μετά το δημοψήφισμα, η Σόφι, θεωρητικός της ιστορίας της τέχνης, χάνει την πανεπιστημιακή της έδρα εξαιτίας ενός σχολίου, μη πολιτικά ορθού, για μια τρανσέξουαλ φοιτήτρια. Τάσσεται λοιπόν υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ αφού νιώθει πως με το Brexit «της είχαν αφαιρέσει ένα μικρό αλλά σημαντικό κομμάτι της ταυτότητάς της, της σύγχρονης, πολυσχιδούς, πολλαπλής ταυτότητάς της». Νιώθει πως «το βασικό μοντέλο σκέψης του συνοψίζεται στον ανταγωνισμό και την αντιπαράθεση και όχι τη συνεργασία» γι’ αυτό και απομακρύνεται από τον σύζυγό της.
 
Από την άλλη πλευρά ο Ίαν, ένας δάσκαλος οδήγησης που χάνει την προαγωγή του από μια Πακιστανή συνάδελφό του, τάσσεται κατά της παραμονής στην ΕΕ, πιστεύοντας ότι οι Άγγλοι βιώνουν την περιθωριοποίηση και θεωρεί τη Σόφι αφελή: «Ζει σε μια φούσκα […] και αυτό της προσδίδει ένα συγκεκριμένο αέρα, έναν αέρα ηθικής ανωτερότητας». Εντύπωση ωστόσο, μάς προκαλεί το γεγονός ότι κανένας από τους δύο ήρωες δεν αναφέρεται τελικά στην πολιτική, όπως η σύμβουλος παρατηρεί: «ίσως συνέβαινε κάτι πιο θεμελιώδες και προσωπικό. Γι’ αυτό μπορεί να πρόκειται για ένα πρόβλημα δύσκολο να επιλυθεί».
 

Η «Μέση Αγγλία» και η… «ισορροπημένη» Ελλάδα

 
Όνειρα που διαψεύστηκαν, ρομαντικά σχέδια που ξεθώριασαν, συμβιβασμοί και λύσεις της στιγμής που μετατράπηκαν σε μονιμότητα, διαλυμένοι γάμοι λόγω συγκρούσεων και παιδιά που επαναστατούν κάθε φορά με τον δικό τους τρόπο, ο κόσμος της «Μέσης Αγγλίας» που δεν διαφέρει σε πολλά από αυτόν της σύγχρονης Ελλάδας. Η «έξοδος» φυσικά στην περίπτωση της Αγγλίας έχει ήδη δρομολογηθεί, ενώ όσον αφορά την Ελλάδα, θεωρητικά τουλάχιστον, «έχει ισορροπήσει». Μέσα λοιπόν από αυτό το μυθιστόρημα, παρακολουθεί κανείς την ιστορία της σύγχρονης Αγγλίας, μια ιστορία οργής και σύγχυσης, που αναμφίβολα ανακαλεί στη μνήμη καταστάσεις της ελληνικής πραγματικότητας, γραμμένη από τον πλέον σπουδαίο χρονογράφο και πολιτικό συγγραφέα της σύγχρονης βρετανικής νοοτροπίας.
 

Γνωρίζοντας τον Jonathan Coe

 
Γεννημένος τον Αύγουστο του 1961, ο J. Coe αποτελεί έναν από τους πλέον γνωστότερους και πολυβραβευμένους Βρετανούς συγγραφείς, του οποίου το έργο εκτείνεται όχι μόνο στο πεδίο των μυθιστορημάτων αλλά και σε αυτό των βιογραφιών και των παιδικών λογοτεχνικών έργων μεταξύ των οποίων και τα εξής: “The Accidental Woman” (Duckworth, 1987), «Οι νάνοι του θανάτου» (Πόλις, 1990), «Το σπίτι του ύπνου (Πόλις, 1997)», το οποίο μάλιστα απέσπασε και το βραβείο “Prix Medicis”, «Αριθμός 11» (Πόλις, 2015), «Η λέσχη των τιποτένιων» (Πόλις, 2001), το οποίο απέσπασε το βραβείο “Bollinger Everyman Wodehouse Prize”. Μέσα λοιπόν από αυτό το κοινωνικοπολιτικό φόντο του τελευταίου μυθιστορήματος, μέσα στο οποίο οι ήρωες έρχονται αντιμέτωποι με τα αδιέξοδα της πραγματικότητας, ο σπουδαίος μυθιστοριογράφος έρχεται να επιβεβαιώσει για ακόμη μια φορά πως τα χρόνια που περνούν τον κάνουν σοφότερο παρά τον «βαραίνουν».  
 
 
*Η Υρώ Ζαρμπούνη είναι Φοιτήτρια του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ, έγραψε δε και επιμελήθηκε το φιλοξενούμενο εδώ κείμενο κατά τη διάρκεια της πρακτικής της άσκησης, τον Δεκέμβριο του 2019.
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.